چه زمانی باید سونوگرافی غربالگری را انجام داد؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی غربالگری یکی از مهم‌ترین ابزارها در دوران بارداری است که به پزشکان کمک می‌کند تا سلامت جنین را بررسی کرده و از احتمال وجود نقص‌های ژنتیکی یا ساختاری آگاه شوند. این سونوگرافی‌ها معمولاً در زمان‌های خاصی از بارداری انجام می‌شوند تا اطلاعات دقیق و مفیدی در مورد وضعیت جنین در اختیار مادران و پزشکان قرار دهد. در این مقاله، به بررسی زمان مناسب برای انجام سونوگرافی‌های غربالگری پرداخته خواهد شد و توضیح داده می‌شود که چرا این زمان‌بندی‌ها برای ارزیابی دقیق سلامت جنین و مدیریت بارداری حائز اهمیت است.

زمانبندی سونوگرافی های دوران بارداری

زمان‌بندی سونوگرافی های دوران بارداری بر اساس شرایط فردی و تشخیص پزشک تعیین می‌شود. به طور معمول، چهار سونوگرافی حاملگی در طول بارداری توصیه می‌شود. ترتیب انجام این سونوگرافی‌ها به شرح زیر است:

• اولین سونوگرافی در هفته 7 یا 8
• دومین سونوگرافی در هفته 11 تا 13
• سومین سونوگرافی در هفته 16 تا 18
• چهارمین سونوگرافی در هفته 16 تا 28

انجام می‌شود. علاوه بر این، یک سونوگرافی در هفته‌های پایانی بارداری برای تعیین زمان دقیق زایمان انجام می‌شود. بیشتر این سونوگرافی‌ها به صورت دو بعدی انجام می‌شود، اما ممکن است با توجه به شرایط بارداری یا تعداد بارداری‌ها، این تعداد افزایش یا کاهش یابد.

سونوگرافی غربالگری سه ماهه دوم برای چیست؟

سونوگرافی غربالگری دوم یا آنومالی اسکن ، یک تست بسیار مهم در دوران بارداری است که برای بررسی سلامت جنین و تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی در اندام‌ها و ارگان‌های اصلی او انجام می‌شود. این سونوگرافی به پزشکان کمک می‌کند تا رشد طبیعی جنین را ارزیابی کرده و مواردی چون نقص‌های ساختاری مانند مشکلات قلبی، مغزی یا اسکلتی را شناسایی کنند. علاوه بر این، جنسیت جنین نیز معمولاً در این مرحله قابل تشخیص است. هدف از انجام این سونوگرافی، شناسایی زودهنگام مشکلات و ناهنجاری‌ها است تا پزشکان بتوانند اقدامات لازم را برای آماده‌سازی والدین و تیم پزشکی انجام دهند.

در سونوگرافی غربالگری سه ماهه دوم، میزان چهار هورمون:

• THCG
• UE3
• AFP
• Inhibin A

همراه با بررسی:

• سلامت جنین طبق استانداردهای جهانی
• وضعیت جفت
• مایع آمنیوتیک
• بند ناف

ارزیابی می‌شود. سپس با توجه به سن مادر، سن حاملگی و مقادیر فاکتورهای اندازه‌گیری شده، ریسک ابتلا به نقص‌ها و اختلالات ژنتیکی توسط متخصص ژنتیک تخمین زده می‌شود. باید توجه داشت که اگر نتیجه غربالگری نشان‌دهنده ریسک بالا باشد، به معنی ابتلا قطعی به ناهنجاری‌های کروموزومی نیست. برای اطمینان بیشتر، در مادران با ریسک بالا می‌توان از تکنیک‌های تشخیصی مانند آمنیوسنتز یا CVS استفاده کرد.

سونوگرافی غربالگری دوم در چند هفتگی انجام می‌شود؟

سونوگرافی غربالگری دوم معمولاً بین هفته‌های 18 تا 23 بارداری انجام می‌شود. در این بازه زمانی، جنین به اندازه‌ای رشد کرده است که می‌توان به طور دقیق تکامل اندام‌ها و ارگان‌های اصلی او را بررسی کرد. این زمان مناسب برای بررسی مواردی چون مشکلات قلبی، مغزی، کلیه‌ها، ستون فقرات و صورت جنین است. همچنین، این سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا جنسیت جنین را به صورت قطعی مشخص کند.

تشخیص لب شکری نوزاد از طریق سونوگرافی غربالگری

لب شکری یا شکاف لب یکی از مشکلات شایع جنینی است که می‌توان آن را در سونوگرافی غربالگری دوم شناسایی کرد. در این سونوگرافی، پزشک به دقت ساختار صورت جنین را بررسی می‌کند و در صورتی که شکاف لب یا شکاف کام وجود داشته باشد، می‌توان آن را تشخیص داد. این ناهنجاری به دلیل عدم تکامل مناسب لب‌ها در مراحل اولیه بارداری ایجاد می‌شود و در بسیاری از موارد قابل درمان است. شناسایی این مشکل در دوران بارداری، به والدین این امکان را می‌دهد تا برای درمان‌های احتمالی بعد از تولد آماده شوند.

نکات قبل از سونوگرافی غربالگری دوم

قبل از انجام سونوگرافی غربالگری دوم، رعایت چند نکته می‌تواند به دقت نتایج کمک کند:

• آب نوشیدن: بهتر است که مادر قبل از انجام سونوگرافی مقدار مناسبی آب بنوشد تا مثانه پر باشد. این کمک می‌کند که تصاویر بهتری از جنین بدست آید.
• مراجعه در زمان مناسب: بهتر است برای انجام سونوگرافی غربالگری دوم بین هفته‌های 18 تا 23 بارداری مراجعه کنید تا بررسی‌ها دقیق‌تر انجام شوند.
• آمادگی روانی: انجام این سونوگرافی ممکن است برای برخی از مادران استرس‌زا باشد، بنابراین بهتر است قبل از مراجعه، آرامش خود را حفظ کنید و از هرگونه نگرانی جلوگیری کنید.

سونوگرافی مالفورماسیون جنین چیست؟

سونوگرافی مالفورماسیون جنین یک نوع تست تصویربرداری است که برای شناسایی ناهنجاری‌های جنینی در مراحل اولیه بارداری انجام می‌شود. این سونوگرافی به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات ساختاری مانند نقص‌های قلبی، مغزی، یا اسکلتی را در جنین شناسایی کنند. این نوع سونوگرافی دقیقاً مانند سونوگرافی غربالگری دوم است، اما تمرکز بیشتری بر روی شناسایی ناهنجاری‌های خاص و پیچیده دارد که نیاز به پیگیری‌های دقیق‌تر دارند.

فرق سونوگرافی آنومالی با غربالگری دوم

سونوگرافی آنومالی و سونوگرافی غربالگری دوم اغلب به اشتباه مشابه یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند، اما تفاوت‌هایی دارند:

• سونوگرافی آنومالی: این سونوگرافی یک بررسی جامع‌تر است که بر روی شناسایی ناهنجاری‌ها و مشکلات ساختاری جنین، مانند نقص در اندام‌ها و ارگان‌ها، تمرکز دارد. این تست معمولاً بین هفته‌های 18 تا 20 بارداری انجام می‌شود.
• سونوگرافی غربالگری دوم: این تست شامل سونوگرافی آنومالی به همراه اندازه‌گیری مارکرهای بیوشیمیایی خون مادر است. هدف از این تست علاوه بر بررسی سلامت ساختاری جنین، تخمین ریسک مشکلات ژنتیکی و کروموزومی مانند سندرم داون است. سونوگرافی غربالگری دوم می‌تواند در هفته‌های 18 تا 23 بارداری انجام شود و اطلاعات بیشتری برای تشخیص اختلالات ژنتیکی فراهم می‌آورد.