درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو با روشهای طب فیزیکی

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

زانو مفصلی لولایی است که چهار رباط انسجام آن را حفظ می‌کند. رباط، ساختاری در زانو است که استخوان‌ها را کنار یکدیگر نگه می‌دارد و به کنترل حرکت مفصل کمک می‌کند. در هر یک از دو سمت زانو رباطی به نام رباط جانبی قرار دارد و دو رباط نیز در عمق داخلی زانو جای گرفته است. دو رباط داخل زانو که از روی یکدیگر رد می‌شوند، رباط‌های صلیبی قدامی (anterior cruciate ligament) یا به اختصار ACL و صلیبی خلفی (posterior cruciate ligament) یا به اختصار PCL نامیده می‌شوند. هر دو رباط صلیبی به یک سمت زانو متصل هستند و از بالا تا استخوان ران (فمور) و از پایین تا استخوان ساق پا (تیبیا) امتداد دارند. نقش اصلی رباط ها در بدن انسان محدود کردن دامنه حرکتی یک مفصل و جلوگیری از حرکت های خاص آن است.

در حقیقت رباط ها امکان حرکت مؤثر مفصل زانو را به شکل لولا فراهم می کنند و به این ترتیب حرکت مناسب استخوان ران (فیمور) روی استخوان های ساق پا (تیبیا و فیبولا) امکان پذیر می شود. به هر حال هرگونه اختلال ایجاد شده در عملکرد این لولا می تواند باعث وارد شدن آسیب به این رباط ها و پارگی رباط صلیبی یا پیچ خوردن آنها شود. صدمه دیدن رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از شایع‌ترین دلایل آسیب دیدن زانو است.

این آسیب‌دیدگی غالباً دردناک است و راه رفتن یا فشار آوردن به پای آسیب دیده را دشوار می‌سازد. چنانچه آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی با کشیدگی شدیدی همراه باشد، احتمال پارگی آن وجود دارد که پارگی رباط صلیبی ممکن است جزئی یا کامل باشد. امروزه بسیاری از بیماری های قابل درمان با طب فیزیکی، بدون نیاز به جراحی درمان می شوند ازجمله پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو که در ادامه بدان میپردازیم.

علل پارگی رباط صلیبی زانو

• ضربه مستقیم به زانو و یا با زانو ضربه زدن
• حرکت و کشیده‌شدن بیش از حد زانو: این حالت ممکن است هنگام افتادن پیش آید به‌عنوان مثال افتادن ناشیانه در حین ورزش و یا بعد از یک حرکت ناگهانی

علائم کشیدگی رباط زانو

• صدا دادن زانو: هنگامی که رباط به‌ طور کامل پاره می‌شود ممکن است هنگام آسیب صدایی شنیده و یا احساس شود.
• ورم زانو: هنگامی که رباط صلیبی زانو دچار آسیب می‌شود ممکن است داخل زانو مقداری خونریزی کرده و منجر به تورم زانو شود. مقدار تورم زانو معمولاً به شدت آسیب رباط بستگی دارد.
• زانو درد: در این حالت نیز میزان درد معمولاً به شدت آسیب بستگی دارد.
• حساسیت به لمس زانو: در حالتی که کشیدگی رباط‌ها جزئی باشد اغلب حساسیت به لمس زانو خفیف است؛ اما در موارد حاد و یا پارگی کامل رباط، حساسیت به لمس زانو بسیار شدید می‌باشد.
• عدم استفاده از زانو و یا حرکت زانو به‌طور طبیعی: دامنه حرکت زانو در پارگی کامل رباط زانو اغلب به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد درحالی‌که در کشیدگی‌های خفیف امکان حرکت نسبی زانو وجود دارد.
• احساس عدم ناپایداری در زانو و یا عدم تعادل هنگام ایستادن: این حالت نیز اغلب به شدت آسیب زانو بستگی دارد. در صورتی که کشیدگی زانو خفیف و جزئی باشد معمولاً امکان ایستادن روی پا وجود دارد.

در برخی موارد البته نه همیشه مقداری کبودی اطراف زانو به‌چشم می‌خورد. این حالت موقت بوده و بعد از مدتی از بین می‌رود.

انواع درجات آسیب رباط صلیبی زانو

آسیب‌دیدگی‌های رباط‌های زانو بر اساس شدت آسیب‌دیدگی به درجات زیر تقسیم می‌شوند:

• کشیدگی درجه ۱: در این نوع کشیدگی، رباط کمی کشیده شده اما زانو ثابت و پایدار است.
• کشیدگی درجه ۲: در این نوع کشیدگی، رباط شل شده یا دچار پارگی جزئی می‌شود.
• کشیدگی درجه ۳: این نوع کشیدگی زمانی اتفاق می‌افتد که رباط به طور کامل پاره شود و مفصل به طور کامل پایداری و ثبات خود را از دست دهد. پارگی جزئی رباط صلیبی قدامی به ندرت اتفاق می‌افتد. بیشتر آسیب‌دیدگی‌های رباط صلیبی قدامی از نوع پارگی کامل است.

عوامل خطر پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو

• ورزش ورزشکارانی که به ورزش‌هایی مشغول هستند که به برش و یا حرکات محوری زیادی نیاز دارند، به عنوان مثال بسکتبال، فوتبال، راگبی.
• جنسیت زنان از نظر مردان به دلیل داشتن همسترینگ ضعیف تر در مقایسه با چهار سر ران خود، بیشتر از مردان در معرض خطر هستند.
• استحکام و تهویه ضعیف ممکن است شما برای ورزش های خاصی که تقاضای بیشتری برای قدرت و تهویه بدن دارند، نامناسب باشید.
• محیط زیست ورزش در زمین ناهموار یا سطح مرطوب به دلیل هوای نامساعد ممکن است احتمال آسیب به رباط صلیبی را افزایش دهد.

تشخیص پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو

در صورتی که احساس می‌کنید رباط صلیبی زانوی شما دچار آسیب شده بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. معمولاً در طول جلسه ویزیت، سؤالاتی در خصوص آسیب، علت عارضه و جای درد در زانو از بیمار پرسیده می‌شود. در برخی مواقع جهت اطمینان از آسیب جدی رباط زانوی بیمار ممکن است آزمایش‌هایی نظیر اسکن اولتراسوند و یا اسکن ام ‌آر ای نیاز باشد. در این آزمایش‌ها معمولاً هر نوع پارگی و یا آسیب رباط‌های زانو قابل تشخیص می‌باشند. اشعه ایکس زانو در مواقعی که احتمال شکستگی وجود داشته باشد توصیه می‌شود.

مزایای طب فیزیکی

• افزایش توانایی های حرکتی افراد:یکی از مهم ترین اهداف طب فیزیکی بهبود و افزایش توانایی های حرکتی افراد است. همچنین علاوه بر درمان، با به کار گیری روش های سودمند به پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری ها اقدام می کند. این امر همچنین موجب ارتقای فعالیت های انسان در زندگی روزمره او می شود.
• درمان بیماری ها با استفاده از روش هایی غیراز جراحی: انجام عمل های جراحی همیشه برای افراد با ترس و نگرانی زیادی همراه است. در طب فیزیکی پزشکان با استفاده از روش های دیگر اقدام به درمان بیمار خود می کنند. در مواقعی که انجام عمل اجتناب ناپذیر باشد، پزشک ممکن است به این کار اقدام کند؛ اما تا حد امکان سعی بر به کارگیری روش های سودمند غیر جراحی به خصوص زمانی که شرایط بیمار برای انجام عمل جراحی مناسب نباشد، است.
• از بین بردن یا کنترل درد بیمار بدون تجویز دارو: هر چند که درمان بسیاری از بیماری ها به وسیله تجویز دارو صورت می گیرد؛ اما پزشکان طب فیزیکی در شرایطی که تجویز دارو امکان بروز مشکلات دیگری برای بیمار داشته باشد، اقدام به استفاده از روش های جایگزین برای درمان می کنند.

روشهای طب فیزیکی درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو

متد RICE

استراحت، قرار دادن یخ، کمپرس کردن و بالا نگه‌داشتن ناحیه آسیب‌دیده استراحت، قرار دادن یخ، کمپرس کردن و بالا نگه‌داشتن ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند در درمان آسیب‌دیدگی‌های رباط صلیبی پا و زانو قدامی مؤثر باشد.

زانوبند

ممکن است پزشک برای افزایش ثبات زانو استفاده از زانوبند را تجویز نماید. عصاها یا واکرها نیز ممکن است برای محدود کردن فشار ناشی از وزن روی پای آسیب‌دیده به کار برده شوند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌توانند درد ناشی از منابع تورمی و غیر تورمی را کاهش داده و مقدار استفاده و سطح خون برای کاهش درد باید مورد نظر قرار گیرند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی فعالیت فیبرهای C و دلتا A را در التهاب‌های مزمن و حاد مفصلی کاهش می‌دهد و داروهای تسکین‌دهنده سیستم عصبی مرکزی بر سطح نخاع و تالاموس تأثیر می‌گذارد.

تزریق کورتیزون

یکی دیگر از روش‌های مدرن برای درمان ناحیه آسیب‌دیده یا برای تجویز داروهای ضدالتهابی، تزریق استروئید است که عوارض جانبی زیادی دارد. هدف از تزریق کورتیزون کاهش التهاب در ناحیه آسیب‌دیده است.

اوزون تراپی

اوزون تراپی با تزریق اوزون در زانوی آسیب‌دیده باعث می‌شود که التهابات خفیف در واکنش به فرایند طبیعی بهبودی بدن کاهش یابد. جریان خون تحریک شده و تولید سلول‌ها در ناحیه آسیب‌دیده افزایش می‌یابد. بدن به جمع کردن کلاژن در محل رباط آسیب‌دیده واکنش نشان می‌دهد.

تزریق پی آر پی

با تزریق پی آر پی می‌توان آسیب‌دیدگی‌های جزئی رباط صلیبی خلفی و رباط صلیبی قدامی را ترمیم کرد. پلاکت‌ها به طور طبیعی در بدن تولید می‌شوند و عوامل رشد، پروتئین‌ها و آنزیم‌ها را از طریق جریان خون حمل کرده و به ترمیم بافت آسیب‌دیده کمک می‌کنند.

فیزیوتراپی

حرکات فیزیوتراپی برای افزایش حرکت و قدرت زانو طراحی می‌شوند. با فیزیوتراپی می‌توان پس از چند ماه که ممکن است بین ۶ تا ۱۲ ماه باشد به بهبودی کامل دست یافت. هدف نهایی از انجام اقدامات فیزیوتراپی کمک به بازگرداندن عملکرد زانوهای ورزشکاران است.

شاک‌ویو تراپی

شاک‌ویو تراپی ضربه‌های بسیار کوچکی با بافت‌ها وارد کرده و باعث افزایش عروق خونی جدید می‌شود. با این روش، جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده افزایش و رباط‌ها بهبود یافته و رباط صلیبی قدامی بازسازی می‌شود.

لیزر درمانی سرد

لیزر درمانی سرد، درد زانو را کنترل کرده و رباط‌های صلیبی زانو را ترمیم می‌کند. زمانی که نور لیزر در اطراف مفصل زانو تابانده می‌شود، انرژی الکترومغناطیسی به انرژی شیمیایی در هر سلول تبدیل شده که باعث ایجاد زنجیره‌ای از واکنش‌های شیمیایی شده و در نهایت فرایند بهبودی آغاز می‌شود.

طب سوزنی

طب سوزنی اندورفین و اثرات ضدالتهابی را در بدن تحریک می‌کند که باعث کاهش درد زانو و افزایش دامنه حرکتی و بهبود عملکرد زانو می‌شود. طب سوزنی الکترونیکی می‌تواند رشد دوباره غضروف‌ها را افزایش دهد.

افزایش دامنه حرکتی زانو

تمریناتی که به افزایش دامنه حرکتی کمک می‌کنند باید بلافاصله پس از پایان فاز تورم حاد شروع شده تا از خشک‌شدگی زانو جلوگیری شود. در این قسمت از برنامه درمانی می‌توان تمرینات فعال و تمرینات فعال با وسایل کمکی را انجام داد.

تمرینات قدرتی زانو

یک مؤلفه بسیار مهم در بازتوانی آسیب‌دیدگی‌های رباط صلیبی زانو انجام بدون درد حرکات تقویتی برای عضلات چهار سر ران، عضلات همسترینگ، عضلات ساق پا و عضلات گلوتئال است که می‌تواند باعث افزایش ثبات زانو شده و توان تحمل وزن را در زانوها بالا برد.

برای درمان کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو روش های دیگری ازجمله الکتروتراپی و ماساژ درمانی نیز وجود دارد.