سوزن درمانی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

سوزن درمانی یا طب سوزنی یک روش درمانی سنتی چینی است که قدمت آن به هزاران سال پیش بر می گردد. در این روش، سوزن های جامد و باریکی در نقاط خاصی از بدن وارد می شود تا موجب بهبود سلامتی فرد و درمان بیماری شود. پزشکان طب سوزنی کار معتقدند زمانی فرد بیمار می شود که چیزی مسیر حرکت انرژی (chi) را بلوکه کرده و یا تعادل آن را برهم زده باشد. آنها معتقدند طب سوزنی کمک می کند که مسیر بلوکه شده برداشته شود و یا تعادل انرژی در بدن به شکل اول برگردد. برخلاف این نظر، بیشتر پزشکان غربی معتقدند که طب سوزنی با فشار برروی نقاط خاص باعث تحریک اعصاب، ماهیچه ها و بافت های همبند می شود. این تحریک ها باعث افزایش ترشح مسکن های طبیعی بدن و همچنین افزایش جریان خون در بدن می شود.

سوزن درمانی در فیزیوتراپی یک روش کمکی عالی است که از این روش می‌توان برای درمان صدمات حاد و مزمن، نواحی مداوم درد، تأخیر در بهبودی، بیماری‌های طولانی مدت استفاده کرد. این روش می‌تواند به عنوان یک درمان مستقل مورد استفاده قرار گیرد؛ اما مؤثرتر از آن، سایر مداخلات فیزیوتراپی مانند تحریک بافت نرم، دست‌کاری مفصل، درمان احشایی و ورزش درمانی را تکمیل می‌کند. سوزن درمانی یک روش بسیار مؤثر با حداقل تهاجم و بی خطر برای مدیریت طیف گسترده‌ای از مشکلات است. در بسیاری از موارد تصور می‌شود سوزن درمانی یک گزینه درمانی برای درمان درد کمر و درد گردن است.

کاربرد سوزن درمانی در فیزیوتراپی

مطالعات بالینی مورد کنترل، نشان می‌دهد که طب سوزنی برای بیماری‌ها، علائم و یا عارضه‌های زیر یک روش درمانی مؤثر به حساب می‌آید:

• درد پایین کمر
• درد گردن
• التهاب مفاصل شانه
• آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
• درد عصب سیاتیک

اگرچه بیماری‌ها و یا عارضه‌های زیر محدود شده‌اند؛ اما شواهد احتمالی برای حمایت استفاده درمانی از طب سوزنی وجود دارد:

• آرتروز کمر
• فتق دیسک کمر
• فتق دیسک گردن
• گرفتگی و خشکی گردن
• آرتریت گردن
• انقباض یا تنگیکانال نخاعی

فواید سوزن درمانی

• کاهش درد از طریق تحریک اعصاب که در عضلات و سایر بافت‌ها قرار دارد. از طریق این تحریک طب سوزنی می‌تواند باعث ترشح اندروفین- انکفالین و بتا اندروفین‌هایی شود که مانند مرفین اثر تسکین دهنده درد را دارند. این فاکتورها از نخاع، مغز میانی، هیپوفیز و هیپوتالاموس ترشح می‌شوند.
• کم کردن التهاب از طریق ترشح فاکتورهای مربوطه، یکی دیگر از خواص طب سوزنی است که این مکانیزم اثر قرص‌های ضد التهاب مانند ایندومتاسین را دارد.
• افزایش محدوده حرکتی مفصل، محدوده حرکتی فعال و غیرفعال چرخش مفصل و آستانه درد فشاری نقاط تحریک را افزایش می‌دهد.
• کاهش انقباض عضلات و بهبود حرکت مفاصل که به وسیله افزایش جریان خون ایجاد می‌شود. این مکانیزم از طب سوزنی، می‌تواند باعث کاهش تورم و کبودی هم بشود.

شیوه انجام سوزن درمانی کمر و گردن

پیش از شروع درمان، نیاز به مقدمات خاصی نخواهید داشت. پزشک شما مدت زمانی را برای معاینات عمومی مانند بررسی قسمت‌های دردناک بدن، رنگ زبان، رنگ صورتت و قدرت، ریتم و کیفیت نبض مچ دست و سبک زندگی و عادات شما اختصاص خواهد داد. پس از آن، با توجه به سبک کاری خود و نوع مشکل شما، برنامه خاصی برای درمان مشخص خواهد کرد.

پس از معاینه اولیه، سوزن‌های طب سوزنی به اعماق مختلف در نقاط مختلفی از بدن شما وارد می‌شوند. این سوزن‌ها تا حدی نازک هستند که اغلب افراد حتی ورود آنها را به‌سختی حس می‌کنند. بین 5 تا ۲۰ سوزن در یک درمان معمولی استفاده می‌شود. هنگامی که یک سوزن به عمق صحیح می‌رسد ممکن است احساس درد خفیفی داشته باشید. در مرحله بعدی، پزشک شما ممکن است به‌آرامی سوزن‌ها را کمی جابجا کند، بچرخاند یا گرما یا پالس‌های الکتریکی خفیفی به آنها وارد کند. در بیشتر موارد، سوزن‌ها به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه درحالی که شما بی‌حرکت دراز کشیده‌اید و استراحت می‌کنید، در جای خود باقی بمانند. پس از آن، نوبت خارج‌کردن سوزن‌ها می‌رسد. معمولاً هنگام برداشتن سوزن‌ها نیز هیچگونه درد یا ناراحتی حس نخواهید کرد.

انواع سوزن درمانی پا

طب سوزنی برای درد پا

ممکن است این یک درد خفیف پا ناشی از ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت باشد، یا به دلیل یک درد مزمن جدی باشد، طب سوزنی نقش خود را در درمان مؤثر درد اثبات کرده است.

طب سوزنی برای درد مچ پا

طب سوزنی برای دردهای مچ پا بسیار مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل مزایای شگرف و فوق‌العاده‌ای که برای مشکلات مختلف مچ پا ایجاد می‌کند و باعث رفع دردهایی مانند آرتروز مچ پا، تاندونیت ، رگ به رگ شدن و حتی تورم مچ پا می‌شود و در این مورد بازخورد مثبت دریافت کرده است.

طب سوزنی برای درد پاشنه

تحمل درد پا و مچ پا بسیار سخت است و اگر درد پاشنه پا نیز به آن اضافه شود، می‌تواند شما را از انجام فعالیت‌های روزانه خود باز دارد یا حتی به میزان قابل توجهی برنامه‌های شما را مختل کند. پلانتار فاشیلیتیس یک بیماری درد پاشنه است که به درمان طب سوزنی پاسخ خوبی می‌دهد.

کاندید نامناسب سوزن درمانی

هیچ محدودیتی در استفاده از طب سوزنی بر روی افراد مختلف وجود ندارد؛ اما در مورد مناسب بودن بیماران باید با دقت در نظر گرفته شود. اگر موارد زیر را دارید، باید با درمانگر خود صحبت کنید:

• فوبیای سوزن
• صرع کنترل نشده
• دیابت کنترل نشده
• مشکلات گردش خون
• یک اختلال مرتبط با لخته شدن خون
• عفونت خونی موجود (به عنوان مثال هپاتیت، HIV، ایدز)
• در حال معالجه سرطان هستند یا تشخیص سرطان دارند.
• بارداری
• اخیراً دچار سکته مغزی یا لخته خون شده اید.

تعداد جلسات سوزن درمانی

به طور کلی ممکن است دو هفته یک بار به مدت ۱۰ تا ۱۲ جلسه مورد نیاز باشد؛ اما در برخی از بیماران بسته به میزان سن آنها و یا مزمن بودن بیماری آن نیاز به درمان نگهدارنده دارند که ممکن است هر ۴ هفته یا یک ماه یک بار طب سوزنی برای آنها استفاده شود.

عوارض سوزن درمانی

• تاکنون اثرات جانبی بسیار اندکی برای طب سوزنی گزارش شده است و عوارض طب سوزنی انگشت‌شمار، مانند سرگیجه یا کبودی جزئی اطراف محل‌های فرو کردن سوزن، نیز معمولاً ملایم است و به خودی خود برطرف می‌شود.
• در صورتیکه بیمار مبتلا به اختلال خونریزی دهنده و انعقاد خون است، باید در انجام طب سوزنی احتیاط شود.
• ممکن است خونریزی مختصر، کبودی و درد در جایی که سوزن وارد می شود، ایجاد شود.
• در موارد نادر اگر طب سوزنی توسط افراد غیر ماهر انجام شود سوزن ممکن است شکسته شود.
• حتماً باید از سوزن یکبار مصرف و یا استریل باید استفاده شود عدم استفاده از سوزن مناسب ممکن است عفونت ایجاد نماید.

هزینه سوزن درمانی

هزینه طب سوزنی در اصفهان به ازای هر جلسه، تا تاریخ (مرداد ۱۴۰۴)به صورت آزاد حدوداً ۱۷۰ هزار تومان و با بیمه نیز حدوداً ۱۷۰ هزار تومان است. هزینه سوزن‌ درمانی با تحریک الکتریکی به صورت آزاد حدوداً ۲۵۰ هزار تومان و با بیمه نیز حدوداً ۲۵۰ هزار تومان می‌ باشد.