علائم حاملگی مولار یا پوچ چیست؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

بارداری پوچ هنگامی اتفاق می افتد که یک تخمک بارور شده به دیواره رحمی کاشته می شود؛ اما جنین شکل نمی گیرد. سلول ها رشد می کنند تا کیسه و جفت جنینی را شکل دهند؛ اما نمی توانند جنین را رشد دهند، به همین علت گاهی حاملگی پوچ را حاملگی بدون جنین نیز می نامند. به عبارت دیگر در یک حاملگی نرمال حدود هفته ی 6 باید جنین توسط سونوگرافی دیده شود و قطر ساک حاملگی نیز حدود 18 میلی متر باشد. در حاملگی پوچ در هفته ی 6 جنین دیده نمی شود؛ اما ساک حاملگی به رشد خود و بزرگ شدن ادامه می دهد. پزشک برای تشخیص بارداری پوچ از سونوگرافی استفاده می کند. در سونوگرافی به کمک امواج صوتی و صفحه نمایشگر، جنین داخل رحم مشاهده می گردد. هنگامی که در سونوگرافی درون کیسه حاملگی که دارای قطر ۴ میلی متر است هیچگونه نطفه یا جنینی وجود نداشته باشد، حاملگی پوچ است. اگر قطر کیسه بارداری افزایش پیدا نکرده بود و در همان اندازه اولیه که ۴ میلی متر است، باقی بماند، در نتیجه هیچ جنینی درون کیسه وجود ندارد و در واقع تخمک پوچ است. از دیگر ویژگی هایی که میتوان از طریق سونوگرافی در تشخیص بارداری پوچ کمک گرفت، شکل نامتعارف و نامنظم کیسه حاملگی است.

چه کسانی دچار بارداری پوچ می شوند؟

• افزایش سن مادر: احتمال بروز حاملگی پوچ با افزایش سن مادر و در مادران بالای 35 سال بیشتر می شود؛ اما در تحقیقات اخیر افزایش سن پدر نیز زمینه ساز حاملگی پوچ نیز است.
• سابقه داشتن حاملگی پوچ: معمولاً زنانی که 2 بار سقط جنین و حاملگی پوچ را تجربه کرده اند، 28 درصد بیشتر احتمال حاملگی پوچ و سقط جنین را خواهند داشت.
• نقش بیماری های مزمن مادر در حاملگی پوچ: زنانی که دیابت دارند و از کمبود ید و تیروئید رنج می برند، احتمال بیشتری دارد که دچار حاملگی پوچ گردند.
• مشکلات رحم و سرویکس: یکی از علل بروز حاملگی پوچ مربوط به مشکلات رحم و سرویکس (دهانه رحم) است.
• مصرف سیگار و الکل و مواد مخدر: یکی از علل زمینه ساز بروز حاملگی پوچ، مصرف مواد مخدر و الکل در زنان است که این امر می تواند منجر به بارداری پوچ شود.

علائم حاملگی مولار

علائم حاملگی مولار شبیه علائم بارداری معمولی است؛ اما ممکن است در ادامه علائم و نشانه های خاصی که ذکر می شود بروز نماید:

• حالت تهوع و استفراغ شدید
• لکه بینی و یا خونریزی از واژن طی سه ماهه اول
• داشتن علائم پرکاری تیروئید شامل عصبی بودن یا احساس خستگی، ضربان قلب سریع یا نامنظم و زیاد عرق کردن
• فشار یا درد شدید در ناحیه ی لگن
• در بعضی موارد وجود کیست های انگوری شکل

انواع بارداری مولار

به طور کلی دو نوع حاملگی، از نوع پوچ و تهی وجود دارد.

1. بارداری پوچ ناقص یا جزئی: جفت و جنین تشکیل شده، اما جنین به صورت ناچیز و ناهماهنگ رشد کرده و دوام نمی آورد.
2. بارداری پوچ کامل: در این نوع، هم جنین و هم جفت تشکیل نمی شوند.

موارد تشخیص حاملگی مولار با سونوگرافی

معیارهای تشخیص حاملگی پوچ از طریق سونوگرافی عبارتند از:

• عدم شناسایی جنین در یک کیسه حاملگی (20 میلی متر) توسط سونوگرافی ترانس شکمی .
• عدم شناسایی جنین در یک کیسه حاملگی (18 میلی متر) توسط سونوگرافی خارج واژینال.
• عدم شناسایی کیسه زرده در کیسه حاملگی (13 میلی متر).
• این احتمال وجود دارد که طرح کلی کیسه نامنظم یا ناقص باشد.
• موقعیت غیر طبیعی و پایین بودن کیسه حاملگی.

درمان حاملگی مولار

1. سقط طبیعی: حدود 2 هفته زمان به خانم مبتلا به حاملگی پوچ داده شده تا به طور طبیعی دفع یا سقط انجام شود؛ زیرا با پایین بودن نمونه بارداری، به صورت یک باره خونریزی شروع می شود.
2. دارو: در مرحله بعد اگر در زمان معین به صورت طبیعی سقط نشد، از داروهای خوراکی نظیر میزوپروستول و غیر خوراکی از طریق واژن برای سقط وجود دارد. در روش سقط با دارو، حدوداً 2 الی 3 روز زمان برده که سقط انجام شود و ممکن است خونریزی همراه با حالت تهوع ایجاد شود.
3. کورتاژ: روش جراحی برای تمیزکردن داخل رحم و حذف بافت جنین می باشد. در کورتاژ، انبساط دهانه رحمی ایجاد شده و بافت داخل رحم را با ابزار کورت رحمی تراشیده و بعد تخلیه مکشی انجام می دهند. میزان اندکی از بافت را مورد بررسی های پاتولوژیک قرار می دهند تا دلیل سقط مشخص شود. بعد از جراحی ممکن است، فرد تا چند روز خونریزی داشته باشد.

عوارض حاملگی مولار

پس از اینکه یک حاملگی مولار از بین رفت، مقداری از بافت مولار ممکن است باقی مانده و به رشد ادامه دهد که بیماری تروفوبلاستیک بارداری نامیده می شود و حدوداً در 1 مورد از هر 5 زن مشاهده می شود و این مورد معمولاً پس از حاملگی مولارِ کامل رخ می دهد. یکی از نشانه های بیماری تروفوبلاستیک بارداری، بالا ماندن سطح هورمون بارداری (HCG) پس از، از بین بردن حاملگی مولار می باشد. در برخی موارد مول مهاجم به عمق لایه ی میانی دیواره ی رحم نفوذ کرده و باعث خونریزی واژینال می شود. بیماری تروفوبلاستیک مقاوم اغلب با شیمی درمانی به طور موفقیت آمیز درمان می شود و گزینه ی درمانی دیگر هیسترکتومی (برداشتن رحم) می باشد.

آمادگی های قبل از سونوگرافی

با توجه به نوع سونوگرافی ممکن است از فرد خواسته شود مایعات زیادی بنوشید یا از ادرار کردن قبل از سونوگرافی جنین خودداری کند. همچنین باید توجه داشته باشید که سونوگرافی جنین بسته به دلیل انجام آن یا مرحله بارداری از طریق مهبل ( ترانس واژینال) یا شکم (ترانس شکمی) قابل انجام است. در صورت داشتن سونوگرافی ترانس شکمی باید پوشیدن لباسهای گشاد و شل را در نظر بگیرید تا بتوانید شکم خود را به راحتی در معرض دید سونوگرافیست قرار دهید .

انواع سونوگرافی جنین

دو نوع اصلی سونوگرافی از جنین وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:

1.سونوگرافی ترانس واژینال

در این نوع سونوگرافی جنین، مبدل درون واژن قرار می گیرد تا امواج صوتی را ارسال نموده و بازتاب ها را جمع آوری کند. سونوگرافی های واژن اغلب در اوایل بارداری استفاده می شوند. همچنین در صورتی که سونوگرافی شکمی اطلاعات کافی را ارائه ندهد، ممکن است از این نوع سونوگرافی نیز استفاده شود.

2.سونو گرافی ترانس شکمی

این نوع تصویر برداری با حرکت دادن مبدل بر روی شکم انجام می شود.

عوارض جانبی سونوگرافی

هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد سونوگرافی، مضر است. البته اگر براساس دستورالعمل درست و استاندارد انجام شود.