لکه های مادرزادی، لکه های رنگی هستند که در زیر یا روی پوست دیده می شوند و از هنگام تولد وجود داشته اند. لکه های مادرزادی در اندازه و شکل های متفاوت وجود داشته و می توانند آبی، سیاه، قهوه ای مایل به قرمز، قهوه ای، صورتی، قرمز، بنفش و سفید باشند. بعضی از آنها صاف و برخی دیگر بزرگ هستند. تقریباً تمام لکه های مادرزادی بدون درد و بی‎ ضرر هستند. با این حال، برای اطمینان بیشتر، مهم است که یک پزشک لکه های مادرزادی را معاینه کند، به ویژه اگر تغییرات سریع در ظاهر لکه وجود داشته باشد. در اغلب موارد علت اصلی شکل گیری این لکه ها نامعلوم است و شکل گیری آنها به عوامل ژنتیکی مربوط می شود. هیچ راهی برای پیشگیری از بروز خال مادرزادی وجود ندارد و هیچ کار مشخص یا آسیبی در دوران حاملگی نمی تواند باعث بروز این لکه های پوستی شود.

علل ایجاد ماه گرفتگی

اکثر ماه گرفتگی ها، احتمالاً به دلیل جایگزینی معیوب سلول ها در زمان رشد جنین رخ می دهند. زمانی که این سلول ها شروع به تکثیر شدن می کنند، بافتی را با مشخصات سلولی خود تولید می کنند که در جایگاه درست و طبیعی خود قرار نگرفته است.

علائم لکه های ماه گرفتگی

• انواع مختلفی از لکه های ماه گرفتگی و خال های مادرزادی وجود دارد و علائم و نشانه ها نيز بسته به نوع ماه گرفتگی متفاوت است. برخی از علائم شایع عبارتند از:
• لکه های روي پوست که قبل یا بلافاصله پس از تولد ايجاد می شوند.
• ضایعات قرمز و بثورات (دانه های) پوستي که در هنگام تغييرات دما و يا گريه نوزاد محسوس تر می شوند.

انواع ماه گرفتگی

لکه های مادرزادی، در دو دسته کلی زیر جای می گیرند:

ماه گرفتگی عروقی

این لکه ها قرمز کم رنگ یا صورتی هستند و معمولاً پشت گردن، روی پلک ها یا پیشانی پدیدار می شوند و اکثراً در سال های اولیه عمر کودک محو می شوند. هرچند در برخی مواقع تا بزرگسالی هم قابل مشاهده خواهند بود. این لکه های مادرزادی بی خطر هستند و نیازی به درمان ندارند. این لکه های قرمز حاصل ناهنجاری رگ های خونی هستند و زمانی ایجاد می شوند که رگ های نزدیک به پوست یا خیلی پهن باشند و یا تعدادشان زیاد باشد. این ماه گرفتگی ها می توانند وی‍ژگی های ظاهری بسیار متفاوتی داشته باشند.

لکه های شرابی رنگ

این ماه گرفتگی ها لکه های شرابی رنگی هستند که معمولاً روی صورت، گردن، بازوها و پاها ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی ها می توانند هر اندازه ای داشته باشند و امکان دارد به تناسب سایز بدن رشد کنند و احتمال دارد در بزرگسالی تیره تر و ضخیم تر شده و بافتی زبر پیدا کنند. لکه های مادرزادی شرابی خود به خود از بین نمی روند و در برخی موارد با آب سیاه (کوری تدریجی) و تشنج مغزی در ارتباط هستند. خصوصاً اگر روی پیشانی، پلک ها یا دو طرف صورت باشند.

خال اوتا

خال اوتا لکه آبی و سیاهی است که بسیار شبیه لکه های شرابی می باشد. این مدل از لکه ها، معمولاً از همان زمان تولد آشکار هستند؛ اما گاهی وقت ها در دوره بلوغ ایجاد می شوند. درست مثل لکه های شرابی، خال اوتا هم می تواند مربوط به مشکلات چشمی باشد.

ماه گرفتگی رنگدانه ای

دومین دسته از ماه گرفتگی ها، لکه های رنگ دانه ای هستند. این لکه ها از تجمع ملانین مازاد (عنصر تعیین کننده رنگ پوست) شکل می گیرند. این دسته هم انواع مختلفی دارد.

لکه های شیر قهوه ای

لکه های شیر قهوه ای رنگی بین قهوه ای روشن تا تیره دارند و می توانند هر جای بدن پدیدار شوند. این لکه ها گاهی با افزایش سن، تکثیر می شوند. وجود بیش از یک لکه ی بزرگ تر از سکه معمولی در بدن شخص، می تواند نشانه ی بیماری جدی باشد.

لکه های مغولی

لکه های مغولی معمولاً روی پوست های تیره ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی رنگی آبی و سیاه دارد که در قسمت های تحتانی و کپل ها دیده می شود و معمولاً تا قبل از سن مدرسه، از بین می رود.

خال های گوشتی

خال های گوشتی ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در سال های بعد روی پوست ظاهر شوند. این خال ها قهوه ای، سیاه یا قهوه ای مایل به زرد هستند و ممکن است برجسته یا صاف باشند. گاهی از میان آنها مو هم رشد می کند. خال هایی که به صورت غیر معمول بزرگ هستند (و با ریسک کمتری برای خال های کوچک تر)، در خطر تبدیل به تومور پوستی هستند و باید به صورت سالانه تحت نظر و معاینه پزشک قرار بگیرند.

لکه های به شکل ماهی قزل آلا یا سالمون

این لکه های بسیار باریک، صورتی کمرنگ و مسطح معمولاً روی پوست نوزادان یا روی پشت گردن یا روی پلک بالایی دیده می شود. اکثر لکه های روی پلک در طول نخستین سال حیات کودک محو می شوند، حال آن که لکه های روی گردن از بین نمی روند.

همانژیوم

این ضایعه های پوستی یکی دو هفته پس از تولد روی پوست نوزادان دیده می شود. جمع شدن رگ های خونی بسیار ظریف در کنار یکدیگر دلیل ایجاد همانژیوم است که به سرعت در طول ۶ تا ۹ ماه نخست زندگی رشد می کند. همانژیوم متداول ترین تومور نوزادان است و معمولاً اطراف سر و گردن به چشم می خورد. بعضی همانژیوم ها روی اندام های داخلی، مانند معده، کبد، روده یا کلیه ایجاد می شوند. تغییر رنگ پوست یکی از علائم بارز همانژیوم است که گاهی چند ماه پس از تولد از بین می رود؛ اما در اکثر مواقع ناپدید شدن آن سال ها زمان می برد.

درمان لکه های ماه گرفتگی

روش های گوناگونی برای از بین بردن لکه های ماه گرفتگی وجود دارد که پزشک بهترین روش را با توجه به نوع، اندازه و محل لکه و عامل های دیگر انتخاب می کند.

داروها

اکثر ماه گرفتگی و خال های مادرزادی بدون نیاز به درمان ناپدید می شوند؛ اما در غیر این صورت نخستین گزینه درمانی برای برداشتن خال ، داروهای خوراکی و یا موضعی است. این داروها برای کاهش اندازه و روشن ساختن رنگ لکه های ماه گرفتگی مؤثر است. انواع مختلفی از داروها در دسترس هستند و پزشک می تواند بهترین گزینه دارویی را به شما پیشنهاد کند.

کورتیکواستروئیدها

مصرف خوراکی این داروها به کوچک شدن لکه های ماه گرفتگی منجر می شود. این دارو به صورت تزریقی نیز به کار برده می شود. کورتیکواستروئید در رگ های خونی زیر ماه گرفتگی نفوذ می کند و ناحیه تغییر رنگ داده را منقبض می کند. تأثیرگذاری دارو پس از دو تا چهار هفته قابل مشاهده می گردد.

اینترفرون آلفا-12

اگر داروی کورتیکواستروئید جواب ندهد، به جای آن ممکن است داروی اینترفرون آلفا 12 برای کوچک شدن و یا متوقف کردن رشد لکه ها و خال های مادرزادی تجویز گردد.

لیزر درمانی

لیزر برای درمان ماه گرفتگی نزدیک به سطح پوست، مانند خال های لکه شرابی، به کار برده می شود. این عمل برای تمام گروه های سنی مناسب است. از نور لیزر برای کوچک کردن یا جلوگیری از رشد لکه استفاده می شود. چند جلسه لیزر درمانی باید انجام شود تا نتیجه بهینه به دست آید. اگرچه برای درمان همانژیوم نیز می توان از لیزر استفاده کرد؛ اما در مواردی که همانژیوم روی اندام داخلی یا در عمق پوست است، لیزر به کار برده نمی شود.

آی پی ال

در این روش به کمک دستگاهی مخصوص پالس های شدید نور به پوست اعمال می شود. در صورت وجود لکه های عروقی، دمای هموگلوبین خون جاری در رگ های گشاد شده با جذب انرژی نورانی بالا می رود. در مورد درمان ماه گرفتگی روی بدن رنگدانه ای نیز رنگدانه های پوست نور را جذب می کنند و انرژی نورانی را به انرژی گرمایی تبدیل می کنند. متلاشی شدن رگ های خونی پس از رسیدن به دمای ۶۰ یا ۷۰ درجه شروع می شود و رنگدانه های اضافی نیز شروع به تجزیه شدن می کنند تا آنقدر کوچک شوند که سلول های بدن بتوانند آنها را از محل فعلی دور کنند. مدت و شدت درمان به قدمت و بزرگی ماه گرفتگی بستگی دارد؛ اما در مجموع بهبود قابل توجهی پس از همان جلسه نخست در بسیاری از بیماران دیده می شود.

کرایو تراپی

کرایوتراپی (سرما درمانی) روشی ایمن و بسیار سریع است که برای از بین بردن بافت آسیب دیده پوست، برای مثال لکه های ماه گرفتگی، مورد استفاده قرار می گیرد. این عمل از طریق انجماد به کمک یخ خشک یا از طریق سوزاندن در دمای پایین انجام می شود. کرایوسرجری را می توان یکی از روش های موفقیت آمیز درمان ضایعه های پوستی مانند ماه گرفتگی به شمار آورد. در روش کرایوتراپی از عامل های آلوژنیک با کاربرد آسان استفاده می شود.

لایه برداری شیمیایی

در لایه بردای شیمیایی از محلول شیمیایی به دقت تهیه شده ای برای برداشتن لایه های خارجی آسیب دیده پوست استفاده می شود تا پوست زیرین درخشان، سالم و شاداب نمودار گردد.

جراحی

پزشکان زمانی به جراحی روی می آورند که دیگر درمان های غیرجراحی موفقیت آمیز نبوده باشند. همانژیوم بزرگ یا روی اندام داخلی نیز باید با جراحی و تحت بیهوشی عمومی خارج شود.

مراقبت پس از درمان لکه های ماه گرفتگی

• در طول فرایند بهبود اولیه ناحیه تحت درمان را از نور خورشید محافظت کنید.
• هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید، از کرم های ضد آفتاب قوی بر روی ناحیه درمان شده استفاده کنید.
• همچنین ممکن است به پانسمان کردن ناحیه تحت درمان نیاز داشته باشید.

هزینه درمان ماه گرفتگی

مانند سایر عمل های زیبایی برای ماه گرفتگی هم نمیتوان هزینه ی مشخصی تعیین کرد و هزینه ها بر حسب وسعت ناحیه تحت درمان، روش مورد استفاده، شدت لکه های ماه گرفتگی، مهارت و تجربه پزشک معالج، دستمزد پزشک، ناحیه جغرافیایی، در میان افراد گوناگون که متقاضی این درمان هستند متفاوت می باشد.

عوارض لکه های ماه گرفتگی مادرزادی

اغلب لکه های مادرزادی مضر نبوده و نیازی به درمان ندارند. با این حال، برخی افراد جهت ارتقای اعتماد به نفس خود و بنا بر دلایل زیبایی، نسبت به رفع آنها اقدام می کنند. لکه های مادرزادی در موارد نادر می توانند به درمان پزشکی نیاز داشته باشند. برای مثال، در صورت اختلال در تنفس یا زخم و دردناک شدن نیازمند درمان هستند.

---