فرق اگزما و قارچ پوستی چیست؟

دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.drvaez.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، قبل از چهارراه پلیس ، مقابل اداره ثبت ، ساختمان آریا ، طبقه اول تلفن مطب : 91620100 - 031

اگزما که به آن درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) نیز گفته می شود، یک بیماری پوستی رایج است که موجب التهاب، خارش و قرمزی پوست می شود. عواملی از قبیل ژنتیک، سیستم ایمنی بدن، عوامل محیطی و استرس می توانند در به وجود آمدن اگزما نقش داشته باشند. علائم و نشانه های اگزما ممکن است در افراد، متفاوت باشد. اگر دچار اگزمای صورت شوید، پلاک های قرمز، برآمدگی های کوچک و پوسته پوسته شدن پوست از جمله علائم اگزمای صورت محسوب می شوند. اگزما به بدن آسیب نمی رساند و مسری نمی باشد؛ اما بهتر است که پس از مشاهده اولیه برای درمان آن اقدامات لازم انجام شود. قارچ پوست نوعی بیماری عفونتی پوست می باشد که بسیار مسری است و به سرعت با تماس فرد دیگری منتقل می شود. قارچ‌ها میکروارگانیسم‌هایی هستند که در همه جا، هم در فضاهای سرپوشیده و هم در فضاهای باز، وجود دارند. گونه‌های متعددی از قارچ‌ها می‌توانند سال‌ها روی پوست زندگی کنند، بدون آن که هیچ مشکلی را ایجاد کنند. با این حال گاهی اوقات عوامل معینی باعث می‌شود که قارچ‌ها بیش از حد تکثیر شوند یا تغییر کنند و در نتیجه عفونت قارچی پوست بروز یابد. عفونت‌های قارچی معمولاً برحسب نوع قارچ عامل ایجاد عارضه، ناحیه آسیب دیده بدن و شدت عفونت دسته‌ بندی می‌شوند. این عفونت‌ها روی سطح پوست، داخل چین پوستی یا هر ناحیه گرم و مرطوب دیگری ایجاد می‌شوند و باعث خارش شدید می‌شوند.

ممکن است در نگاه اول اگزما شبیه به عفونت قارچی به نظر برسد؛ اما اگزما یک بیماری مزمن است و عفونت قارچی مزمن و ژنتیکی نیست، بلکه توسط قارچ های رایج موجود در محیط ایجاد می شوند. اگزما می تواند در هر جایی از بدن ایجاد شود؛ اما عفونت های قارچی بیشتر در نواحی مرطوب و مستعد به عرق مانند بین انگشتان پا، نواحی تناسلی، زیر بازوها و زیر سینه ها ایجاد می شوند. به علاوه عفونت های قارچی می توانند از طریق تماس فیزیکی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند در حالی که اگزما مسری نیست. عفونت قارچی پوست قابل درمان است؛ اما در اگزما فرد ممکن است تا آخر عمر با این بیماری درگیر باشد. اگزما و عفونت های قارچی اغلب به دلیل شباهت ظاهری با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند؛ بنابراین باید حتماً توسط یک پزشک متخصص بررسی شوند.

علت اگزما

• عوامل ژنتیکی و ارثی می‌توانند در ایجاد بیماری اگزما نقش داشته باشند.
• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی باعث ایجاد بثورات پوستی به عنوان پاسخ التهابی ناخواسته می‌شود.
• خشکی پوست در اثر عوامل شیمیایی یا محیطی، حساسیت پوستی را افزایش می‌دهد.
• برخی از مواد یا شرایط به نام عوامل محرک می‌توانند باعث تشدید اگزما شوند. از جمله این مواد: شوینده‌های شیمیایی، گرما، تعریق زیاد، استرس و اضطراب، خشکی پوست، عفونت پوستی، صابون‌ها، کپک‌ها، گرد و غبار و همچنین گرده گل‌ها می‌باشند.

علائم اگزما

علائم شایع این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• خارش
• قرمزی پوست
• خشکی پوست
• پوسته پوسته شدن
• تشکیل برجستگی‌ها یا تاول‌های کوچک پر از مایعات
• در بزرگسالان، اگزما اغلب بر روی دست‌ها تأثیر می‌گذارد. در کودکان، اگزما در نواحی فضای داخلی آرنج و پشت زانوها بیشتر دیده می‌شود. در نوزادان، اگزما معمولاً در صورت، گردن و پوست سر نمود پیدا می‌کند.

انواع اگزما

چندین نوع مختلف اگزما وجود دارد. بعضی از انواع اگزما به خاطر بعضی عوامل ایجاد می شوند؛ اما بعضی دیگر از آنها بدون هیچ علت شناخته شده ای بروز می کنند.

اگزمای آتوپیک (Atopic)

این نوع از اگزما، شایعترین نوع اگزما می باشد. اگزما آتوپیک معمولاً در کودکان از هنگام شیرخوارگی شروع شده و ممکن است تا هنگام نوجوانی و بزرگسالی ادامه داشته باشد. علت این نوع از اگزما هنوز مشخص نشده است؛ اما افرادی که بطور ارثی مستعد ابتلا به آلرژی هایی مثل آسم هستند بیشتر به این نوع اگزما مبتلا می شوند.

درماتیت تماسی (Contact dermatitis)

تماس مستقیم با یک ماده تحریک کننده یا بروز یک واکنش آلرژی نسبت به یک ماده می تواند باعث این نوع از اگزما که به آن اصطلاحاً درماتیت تماسی گفته می شود گردد.

درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis)

این نوع از اگزما، نوزادان و بزرگسالان را گرفتار می سازد. علت دقیق ایجاد درماتیت سبورئیک هنوز به درستی مشخص نشده است، با این حال این وضعیت اغلب همراه با وجود موجوداتی شبیه مخمر (قارچ) بر روی پوست می باشد.

اگزمای سکه ای (nummular)

این نوع اگزما در مردها بیشتر از زن ها ایجاد می شود. در اگزمای سکه ای، لکه هایی به شکل سکه بر روی پوست بازوها و ران پاها ایجاد می شوند که خارش دار بوده و ممکن است ترشح داشته و پوسته پوسته و یا تاول دار شود.

اگزمای آستئاتوتیک (Asteatotic)

این نوع اگزما در افراد سالخورده شایع تر بوده و به علت خشک بودن پوست در افراد مسن ایجاد می شود. در این نوع اگزما، پوست دچار پوسته پوسته شدن می گردد و ترک می خورد.

اگزمای دیس هیدروتیک (Dishidrotic)

این نوع اگزما در جاهایی که پوست ضخیم می باشد مثل روی انگشت ها، کف دست ها و کف پاها ایجاد می شود. تاول های متعدد و کوچکی ایجاد می شوند که گاهی اوقات این تاول ها به هم متصل شده و تاول بزرگی را تشکیل می دهد که ترشح می کند.

تشخیص اگزما

پزشک می‌تواند اگزمای پوستی را بعد از شنیدن علائم و نشانه‌های شما و نیز معاینه پوست شما تشخیص دهد. پزشک ممکن است انجام نمونه برداری پوست یا سایر آزمایش‌ها را نیز برای نفی احتمال سایر بیماری‌های پوستی، توصیه کند.

تست پچ (تست حساسیت)

اگر به گمان پزشک، شما مبتلا به اگزمای پوستی تماسی هستید، ممکن است تست پچ را بر روی پوست شما انجام دهد. در این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مواد مختلف را بر پوست شما زیر پوشش یک برچسب اعمال می‌کند. در مراجعات بعدی شما چند طی روزهای آینده، پزشک پوست شما را برای مشاهده واکنش به هر یک از آن مواد، معاینه می‌کند. بهترین زمان انجام این تست، حداقل دو هفته پس از ناپدید شدن اگزمای پوستی است.

درمان اگزمای پوستی

در حال حاضر درمانی برای اگزما وجود ندارد. با این حال، درمان تنها جهت کنترل و به حداقل رساندن بیماری است. درمان بستگی به علائم اگزما و دلایل ایجاد یا بدتر شدن نشانه‌ها دارد. همچنین، هر درمانی برای هر فردی مناسب نیست. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

• پیشگیری: جلوگیری از شعله‌ور شدن بیماری، بهترین روش برای مدیریت اگزما است. به همین دلیل، سعی در شناسایی و جلوگیری از محرک‌های مختلف مانند مواد شوینده خاص یا حساسیت‌های غذایی و همچنین مرطوب کردن پوست بسیار مهم هستند.
• مراقبت از پوست: مرطوب نگه داشتن پوست از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا خشکی پوست باعث افزایش خارش پوست می‌شود. برای این منظور باید از کرم یا پماد مرطوب کننده استفاده کرد؛ اما لوسیون‌ها کمتر مؤثر هستند. مهم است که پوست را با استفاده از کرم یا پماد چند بار در روز مرطوب کنید (به ویژه بعد از استحمام). از صابون‌ها و محصولات خفیف و عاری از عطر، رنگ و الکل استفاده کنید. به دنبال محصولاتی باشید که عطر و بوی طبیعی و ضد حساسیت داشته باشند. محصولاتی حاوی سرامید (یک خانواده بزرگ از لیپیدهای مومی) مؤثرترین مرطوب کنند‌ه‌ها هستند.
• داروها: ممکن است از کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه حاوی کورتیزون استروئید مانند هیدروکورتیزون و استات هیدروکورتیزون برای کنترل خارش، تورم و قرمزی مرتبط با اگزما استفاده شود. محصولات قوی‌تر مانند کرم‌های استروئیدی تجویزی نیز موجود هستند. از قرص‌های استروئیدی و تزریقی ممکن است در کوتاه مدت برای کنترل اگزمای پوستی شدید استفاده شود؛ اما استفاده طولانی مدت از این دو مورد به دلیل عوارض جانبی احتمالی که شامل فشار خون بالا، افزایش وزن و نازک شدن پوست است، توصیه نمی‌شود.

علت قارچ پوستی

در موارد زیر، احتمال ابتلا به عفونت قارچی (قارچ پوستی) زیاد می‌شود:

• اگر به تازگی آنتی‌بیوتیک دریافت کرده‌اید.
• اگر استروئید دریافت کرده‌اید.
• دیابت دارید.
• قبلاً دچار عفونت قارچ پوستی بوده‌اید.
• سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
• پوستتان مرطوب است.
• اگر بدن خود را بعد از عرق کردن و یا دوش گرفتن، خشک نمی‌کنید.
• افزایش وزن دارید.

علائم قارچ پوستی

علائم عفونت قارچی به نوع قارچ بستگی دارد؛ اما علائم رایج شامل موارد زیر است:

• عفونت قارچی ممکن است به عنوان یک شکل دایره ای در اندازه های مختلف ظاهر شود با این وجود، عفونت های قارچی ممکن است همیشه ضایعات دایره ای شکل را ایجاد نکنند؛ اما سبب تیره شدن و قرمزی پوست با پوسته پوسته شدن و سفید شدن می شود.
• عفونت قارچی اغلب به عنوان ظاهری خشن و گاهی اوقات خونریزی دار در پوست ظاهر می شود.
• اغلب اوقات، منطقه آسیب دیده می خارد و گاهی اوقات مرطوب است یا بوی بد دارد.
• برای افرادی که دارای عفونت قارچی طولانی مدتی هستند، رنگ پوست تیره ایجاد می شود و زمانی که زمان زیادی می گذرد ، معمولاً به پوست های اطراف گسترش پیدا می کند.

انواع قارچ پوستی

قارچ ها پوستی انواع مختلفی دارند که می توان به قارچ پوستی دست، قارچ پوستی سر، تینه آ پدیس، خارش ژوک، قارچ پوستی ناخن یا تینه آ اونگوئیوم، قارچ پوست صورت یا تینه آ فیشیا Tinea faciei و …. اشاره کرد که هر کدام علائم منحصر به فرد و همچنین روش های درمان مختلفی دارند.

عوامل خطر قارچ پوستی

عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت قارچی پوستی قرار دهد. این موارد شامل:

• زندگی در یک محیط گرم یا مرطوب
• تعریق شدید
• پوست خود را تمیز و خشک نگه ندارید
• موارد مشترک مانند لباس، کفش، حوله یا ملافه را به اشتراک بگذارید.
• پوشیدن لباس یا کفش تنگ که هوارسانی خوبی ندارد.
• شرکت در فعالیتهایی که شامل تماس مکرر پوست به پوست است.
• تماس با حیواناتی که ممکن است آلوده باشند.
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف به دلیل داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، درمان سرطان یا شرایطی مانند HIV

تشخیص قارچ پوستی

برای تشخیص قارچ پوستی، پزشک پوست را معاینه می‌کند و احتمالاً از نوری سیاه برای بررسی ناحیه آسیب‌دیده پوست استفاده می‌کند. بسته به نوع قارچ، ممکن است بعضی‌اوقات، قارچ پوستی در زیر نور سیاه درخشان شود. همچنین ممکن است انجام این آزمایش‌ها را توصیه کند:

1. بیوپسی یا کشت قارچ: پزشک در این روش نمونه‌ای از پوست یا ترشح یک تاول را می‌گیرد و آن را به آزمایشگاه می‌فرستد تا نمونه از نظر وجود قارچ بررسی شود.
2. آزمایش KOH: پزشک قسمت کوچکی از پوست آلوده را روی لام می‌تراشد و قطره‌های مایعی به نام هیدروکسید پتاسیم (KOH) را روی آن قرار می‌دهد. KOH سلول‌های طبیعی پوست را متلاشی می‌کند و باعث می‌شود عناصر قارچی در زیر میکروسکوپ آسانتر دیده شوند.

درمان قارچ پوستی

• معمولاً انواع داروهای ضد قارچ باعث از بین رفتن سلول های قارچی یا جلوگیری از رشد و تکثیر آنها میشوند. بخشی هایی از سلول های مورد هدف توسط داروهای ضد قارچ شامل غشای سلول قارچ و دیواره سلول هستند. این دو بخش از سلول ها محافظت می کند؛ زیرا در اثر آسیب دیدن، سلول ها نشت کرده و آسیب می بینند. بدن انسان دارای این ساختارها نیست، به این ترتیب داروهای ضد قارچ این سلول ها را بدون آسیب رساندن به سلول های بدن مورد هدف قرار می دهند.
• درمان‌های موضعی ضد قارچ، به صورت کرم، لوسیون و پودرهای دارویی وجود دارند که بر روی پوست مالیده می‌شود.
• اگر لکه‌ها مقداری از پوست صورت، ناخن‌ها و یا پوست سر را در بر بگیرند. باید به دستور پزشک دارو مصرف نمایید.
• برای درمان عفونت قارچی پای ورزشکار، از اسپری مخصوص استفاده می‌شود.
• اگر پوست سر دچار عفونت قارچی شده است، استفاده از شامپوی ضد قارچ در درمان آن مفید خواهد بود.
• انواع داروهای ضد قارچ
• داروهای ضد قارچ وابسته به عوامل دارای اشکال مختلفی هستند. داروهای خاص دارای فرم های مختلفی هستند. نوع عفونت نیز بر نحوه دریافت دارو تأثیر می گذارد.

چهار نوع داروی ضد قارچ وجود داشته که عبارتند از:

• آزول ها (Azoles)
• اکینوکاندین ها (Echinocandins)
• پولین ها (Polyenes)
• آلیل آمین ها (Allylamines)