اگزما که به آن درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) نیز گفته می شود، یک بیماری پوستی رایج است که موجب التهاب، خارش و قرمزی پوست می شود. عواملی از قبیل ژنتیک، سیستم ایمنی بدن، عوامل محیطی و استرس می توانند در به وجود آمدن اگزما نقش داشته باشند. علائم و نشانه های اگزما ممکن است در افراد، متفاوت باشد. اگر دچار اگزمای صورت شوید، پلاک های قرمز، برآمدگی های کوچک و پوسته پوسته شدن پوست از جمله علائم اگزمای صورت محسوب می شوند. اگزما به بدن آسیب نمی رساند و مسری نمی باشد؛ اما بهتر است که پس از مشاهده اولیه برای درمان آن اقدامات لازم انجام شود. قارچ پوست نوعی بیماری عفونتی پوست می باشد که بسیار مسری است و به سرعت با تماس فرد دیگری منتقل می شود. قارچ ها میکروارگانیسم هایی هستند که در همه جا، هم در فضاهای سرپوشیده و هم در فضاهای باز، وجود دارند. گونه های متعددی از قارچ ها می توانند سال ها روی پوست زندگی کنند، بدون آن که هیچ مشکلی را ایجاد کنند. با این حال گاهی اوقات عوامل معینی باعث می شود که قارچ ها بیش از حد تکثیر شوند یا تغییر کنند و در نتیجه عفونت قارچی پوست بروز یابد. عفونت های قارچی معمولاً برحسب نوع قارچ عامل ایجاد عارضه، ناحیه آسیب دیده بدن و شدت عفونت دسته بندی می شوند. این عفونت ها روی سطح پوست، داخل چین پوستی یا هر ناحیه گرم و مرطوب دیگری ایجاد می شوند و باعث خارش شدید می شوند.

ممکن است در نگاه اول اگزما شبیه به عفونت قارچی به نظر برسد؛ اما اگزما یک بیماری مزمن است و عفونت قارچی مزمن و ژنتیکی نیست، بلکه توسط قارچ های رایج موجود در محیط ایجاد می شوند. اگزما می تواند در هر جایی از بدن ایجاد شود؛ اما عفونت های قارچی بیشتر در نواحی مرطوب و مستعد به عرق مانند بین انگشتان پا، نواحی تناسلی، زیر بازوها و زیر سینه ها ایجاد می شوند. به علاوه عفونت های قارچی می توانند از طریق تماس فیزیکی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند در حالی که اگزما مسری نیست. عفونت قارچی پوست قابل درمان است؛ اما در اگزما فرد ممکن است تا آخر عمر با این بیماری درگیر باشد. اگزما و عفونت های قارچی اغلب به دلیل شباهت ظاهری با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند؛ بنابراین باید حتماً توسط یک پزشک متخصص بررسی شوند.

علت اگزما

• عوامل ژنتیکی و ارثی می توانند در ایجاد بیماری اگزما نقش داشته باشند.
• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی باعث ایجاد بثورات پوستی به عنوان پاسخ التهابی ناخواسته می شود.
• خشکی پوست در اثر عوامل شیمیایی یا محیطی، حساسیت پوستی را افزایش می دهد.
• برخی از مواد یا شرایط به نام عوامل محرک می توانند باعث تشدید اگزما شوند. از جمله این مواد: شوینده های شیمیایی، گرما، تعریق زیاد، استرس و اضطراب، خشکی پوست، عفونت پوستی، صابون ها، کپک ها، گرد و غبار و همچنین گرده گل ها می باشند.

علائم اگزما

علائم شایع این عارضه شامل موارد زیر هستند:

• خارش
• قرمزی پوست
• خشکی پوست
• پوسته پوسته شدن
• تشکیل برجستگی ها یا تاول های کوچک پر از مایعات
• در بزرگسالان، اگزما اغلب بر روی دست ها تأثیر می گذارد. در کودکان، اگزما در نواحی فضای داخلی آرنج و پشت زانوها بیشتر دیده می شود. در نوزادان، اگزما معمولاً در صورت، گردن و پوست سر نمود پیدا می کند.

انواع اگزما

چندین نوع مختلف اگزما وجود دارد. بعضی از انواع اگزما به خاطر بعضی عوامل ایجاد می شوند؛ اما بعضی دیگر از آنها بدون هیچ علت شناخته شده ای بروز می کنند.

اگزمای آتوپیک (Atopic)

این نوع از اگزما، شایعترین نوع اگزما می باشد. اگزما آتوپیک معمولاً در کودکان از هنگام شیرخوارگی شروع شده و ممکن است تا هنگام نوجوانی و بزرگسالی ادامه داشته باشد. علت این نوع از اگزما هنوز مشخص نشده است؛ اما افرادی که بطور ارثی مستعد ابتلا به آلرژی هایی مثل آسم هستند بیشتر به این نوع اگزما مبتلا می شوند.

درماتیت تماسی (Contact dermatitis)

تماس مستقیم با یک ماده تحریک کننده یا بروز یک واکنش آلرژی نسبت به یک ماده می تواند باعث این نوع از اگزما که به آن اصطلاحاً درماتیت تماسی گفته می شود گردد.

درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis)

این نوع از اگزما، نوزادان و بزرگسالان را گرفتار می سازد. علت دقیق ایجاد درماتیت سبورئیک هنوز به درستی مشخص نشده است، با این حال این وضعیت اغلب همراه با وجود موجوداتی شبیه مخمر (قارچ) بر روی پوست می باشد.

اگزمای سکه ای (nummular)

این نوع اگزما در مردها بیشتر از زن ها ایجاد می شود. در اگزمای سکه ای، لکه هایی به شکل سکه بر روی پوست بازوها و ران پاها ایجاد می شوند که خارش دار بوده و ممکن است ترشح داشته و پوسته پوسته و یا تاول دار شود.

اگزمای آستئاتوتیک (Asteatotic)

این نوع اگزما در افراد سالخورده شایع تر بوده و به علت خشک بودن پوست در افراد مسن ایجاد می شود. در این نوع اگزما، پوست دچار پوسته پوسته شدن می گردد و ترک می خورد.

اگزمای دیس هیدروتیک (Dishidrotic)

این نوع اگزما در جاهایی که پوست ضخیم می باشد مثل روی انگشت ها، کف دست ها و کف پاها ایجاد می شود. تاول های متعدد و کوچکی ایجاد می شوند که گاهی اوقات این تاول ها به هم متصل شده و تاول بزرگی را تشکیل می دهد که ترشح می کند.

تشخیص اگزما

پزشک می تواند اگزمای پوستی را بعد از شنیدن علائم و نشانه های شما و نیز معاینه پوست شما تشخیص دهد. پزشک ممکن است انجام نمونه برداری پوست یا سایر آزمایش ها را نیز برای نفی احتمال سایر بیماری های پوستی، توصیه کند.

تست پچ (تست حساسیت)

اگر به گمان پزشک، شما مبتلا به اگزمای پوستی تماسی هستید، ممکن است تست پچ را بر روی پوست شما انجام دهد. در این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مواد مختلف را بر پوست شما زیر پوشش یک برچسب اعمال می کند. در مراجعات بعدی شما چند طی روزهای آینده، پزشک پوست شما را برای مشاهده واکنش به هر یک از آن مواد، معاینه می کند. بهترین زمان انجام این تست، حداقل دو هفته پس از ناپدید شدن اگزمای پوستی است.

درمان اگزمای پوستی

در حال حاضر درمانی برای اگزما وجود ندارد. با این حال، درمان تنها جهت کنترل و به حداقل رساندن بیماری است. درمان بستگی به علائم اگزما و دلایل ایجاد یا بدتر شدن نشانه ها دارد. همچنین، هر درمانی برای هر فردی مناسب نیست. گزینه های درمانی شامل موارد زیر هستند:

• پیشگیری: جلوگیری از شعله ور شدن بیماری، بهترین روش برای مدیریت اگزما است. به همین دلیل، سعی در شناسایی و جلوگیری از محرک های مختلف مانند مواد شوینده خاص یا حساسیت های غذایی و همچنین مرطوب کردن پوست بسیار مهم هستند.
• مراقبت از پوست: مرطوب نگه داشتن پوست از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا خشکی پوست باعث افزایش خارش پوست می شود. برای این منظور باید از کرم یا پماد مرطوب کننده استفاده کرد؛ اما لوسیون ها کمتر مؤثر هستند. مهم است که پوست را با استفاده از کرم یا پماد چند بار در روز مرطوب کنید (به ویژه بعد از استحمام). از صابون ها و محصولات خفیف و عاری از عطر، رنگ و الکل استفاده کنید. به دنبال محصولاتی باشید که عطر و بوی طبیعی و ضد حساسیت داشته باشند. محصولاتی حاوی سرامید (یک خانواده بزرگ از لیپیدهای مومی) مؤثرترین مرطوب کنند ه ها هستند.
• داروها: ممکن است از کرم ها و پمادهای بدون نسخه حاوی کورتیزون استروئید مانند هیدروکورتیزون و استات هیدروکورتیزون برای کنترل خارش، تورم و قرمزی مرتبط با اگزما استفاده شود. محصولات قوی تر مانند کرم های استروئیدی تجویزی نیز موجود هستند. از قرص های استروئیدی و تزریقی ممکن است در کوتاه مدت برای کنترل اگزمای پوستی شدید استفاده شود؛ اما استفاده طولانی مدت از این دو مورد به دلیل عوارض جانبی احتمالی که شامل فشار خون بالا، افزایش وزن و نازک شدن پوست است، توصیه نمی شود.

علت قارچ پوستی

در موارد زیر، احتمال ابتلا به عفونت قارچی (قارچ پوستی) زیاد می شود:

• اگر به تازگی آنتی بیوتیک دریافت کرده اید.
• اگر استروئید دریافت کرده اید.
• دیابت دارید.
• قبلاً دچار عفونت قارچ پوستی بوده اید.
• سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
• پوستتان مرطوب است.
• اگر بدن خود را بعد از عرق کردن و یا دوش گرفتن، خشک نمی کنید.
• افزایش وزن دارید.

علائم قارچ پوستی

علائم عفونت قارچی به نوع قارچ بستگی دارد؛ اما علائم رایج شامل موارد زیر است:

• عفونت قارچی ممکن است به عنوان یک شکل دایره ای در اندازه های مختلف ظاهر شود با این وجود، عفونت های قارچی ممکن است همیشه ضایعات دایره ای شکل را ایجاد نکنند؛ اما سبب تیره شدن و قرمزی پوست با پوسته پوسته شدن و سفید شدن می شود.
• عفونت قارچی اغلب به عنوان ظاهری خشن و گاهی اوقات خونریزی دار در پوست ظاهر می شود.
• اغلب اوقات، منطقه آسیب دیده می خارد و گاهی اوقات مرطوب است یا بوی بد دارد.
• برای افرادی که دارای عفونت قارچی طولانی مدتی هستند، رنگ پوست تیره ایجاد می شود و زمانی که زمان زیادی می گذرد ، معمولاً به پوست های اطراف گسترش پیدا می کند.

انواع قارچ پوستی

قارچ ها پوستی انواع مختلفی دارند که می توان به قارچ پوستی دست، قارچ پوستی سر، تینه آ پدیس، خارش ژوک، قارچ پوستی ناخن یا تینه آ اونگوئیوم، قارچ پوست صورت یا تینه آ فیشیا Tinea faciei و …. اشاره کرد که هر کدام علائم منحصر به فرد و همچنین روش های درمان مختلفی دارند.

عوامل خطر قارچ پوستی

عوامل مختلفی وجود دارد که می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت قارچی پوستی قرار دهد. این موارد شامل:

• زندگی در یک محیط گرم یا مرطوب
• تعریق شدید
• پوست خود را تمیز و خشک نگه ندارید
• موارد مشترک مانند لباس، کفش، حوله یا ملافه را به اشتراک بگذارید.
• پوشیدن لباس یا کفش تنگ که هوارسانی خوبی ندارد.
• شرکت در فعالیتهایی که شامل تماس مکرر پوست به پوست است.
• تماس با حیواناتی که ممکن است آلوده باشند.
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف به دلیل داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، درمان سرطان یا شرایطی مانند HIV

تشخیص قارچ پوستی

برای تشخیص قارچ پوستی، پزشک پوست را معاینه می کند و احتمالاً از نوری سیاه برای بررسی ناحیه آسیب دیده پوست استفاده می کند. بسته به نوع قارچ، ممکن است بعضی اوقات، قارچ پوستی در زیر نور سیاه درخشان شود. همچنین ممکن است انجام این آزمایش ها را توصیه کند:

1. بیوپسی یا کشت قارچ: پزشک در این روش نمونه ای از پوست یا ترشح یک تاول را می گیرد و آن را به آزمایشگاه می فرستد تا نمونه از نظر وجود قارچ بررسی شود.
2. آزمایش KOH: پزشک قسمت کوچکی از پوست آلوده را روی لام می تراشد و قطره های مایعی به نام هیدروکسید پتاسیم (KOH) را روی آن قرار می دهد. KOH سلول های طبیعی پوست را متلاشی می کند و باعث می شود عناصر قارچی در زیر میکروسکوپ آسانتر دیده شوند.

درمان قارچ پوستی

• معمولاً انواع داروهای ضد قارچ باعث از بین رفتن سلول های قارچی یا جلوگیری از رشد و تکثیر آنها میشوند. بخشی هایی از سلول های مورد هدف توسط داروهای ضد قارچ شامل غشای سلول قارچ و دیواره سلول هستند. این دو بخش از سلول ها محافظت می کند؛ زیرا در اثر آسیب دیدن، سلول ها نشت کرده و آسیب می بینند. بدن انسان دارای این ساختارها نیست، به این ترتیب داروهای ضد قارچ این سلول ها را بدون آسیب رساندن به سلول های بدن مورد هدف قرار می دهند.
• درمان های موضعی ضد قارچ، به صورت کرم، لوسیون و پودرهای دارویی وجود دارند که بر روی پوست مالیده می شود.
• اگر لکه ها مقداری از پوست صورت، ناخن ها و یا پوست سر را در بر بگیرند. باید به دستور پزشک دارو مصرف نمایید.
• برای درمان عفونت قارچی پای ورزشکار، از اسپری مخصوص استفاده می شود.
• اگر پوست سر دچار عفونت قارچی شده است، استفاده از شامپوی ضد قارچ در درمان آن مفید خواهد بود.
• انواع داروهای ضد قارچ
• داروهای ضد قارچ وابسته به عوامل دارای اشکال مختلفی هستند. داروهای خاص دارای فرم های مختلفی هستند. نوع عفونت نیز بر نحوه دریافت دارو تأثیر می گذارد.

چهار نوع داروی ضد قارچ وجود داشته که عبارتند از:

• آزول ها (Azoles)
• اکینوکاندین ها (Echinocandins)
• پولین ها (Polyenes)
• آلیل آمین ها (Allylamines)

نسخه اصلی مطلب فرق اگزما و قارچ پوستی چیست؟ را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---