علت ایجاد قارچ ناخن دست و پا

دکتر فاطمه عندلیب [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drandalib.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، بن بست پارکینگ عمومی توحید ، مجتمع آسمان ، طبقه چهارم تلفن مطب : 36260819 - 031

قارچ ناخن یک بیماری شایع است که به صورت یک لکه سفید یا زرد در زیر نوک ناخن دست یا ناخن پا دیده می‌شود. با عمیق شدن عفونت قارچی، قارچ ناخن ممکن است باعث تغییر رنگ ناخن، ضخیم شدن و خرد شدن لبه ناخن شود. قارچ ناخن می‌تواند چندین ناخن را تحت تأثیر قرار دهد. به قارچ ناخن، اونیكومایكوز نیز گفته می‌شود. هنگامی كه قارچ نواحی بین انگشتان پا و پوست شما را آلوده كند، به آن بیمار پای ورزشكار (tinea pedis) می‌گویند. انجام چند تغییر ساده در سبک زندگی می‌تواند به جلوگیری از عفونت قارچی ناخن کمک کند. اگر اقدامات مراقبتی کمکی نکرده و به طور قابل توجهی شاهد تغییر رنگ، ضخامت یا تغییر شکل و ناخن هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

علت ایجاد قارچ ناخن دست و پا

با افزایش سن، ناخن شکننده و خشک می‌شود. این منجر به شکستن ناخن‌ها و ورود باکتری‌های بیشتر به ناخن‌ها می‌شود. به همین دلیل است که عفونت ناخن در افراد مسن بیشتر از کودکان است، حتی اگر کودکان زمان بیشتری را در فضای باز با کفش بسته و جوراب می‌گذرانند. به غیر از پیری ناخن عواملی از جمله گردش خون و سیستم ایمنی ضعیف و نگهداری نامناسب دست و پا این عفونت‌ها را تقویت کرده و باعث ایجاد قارچ می‌شوند. با این حال، عوامل خاص دیگری وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به قارچ ناخن را افزایش دهد. این موارد شامل:

تعریق شدید

افرادی که بیشتر عرق می‌کنند یا عرق بدنشان بوی بد می‌دهد بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ناخن هستند. از آنجا که دست و پای پوشیده به دلیل تعریق زیاد مرطوب و گرم خواهد بود، این شرایط ایده آلی برای رشد باکتری‌ها خواهد بود.

داشتن سابقه بیماری پای ورزشكار

به محض بروز عفونت قارچی، به احتمال زیاد با گذشت زمان بارها و بارها اتفاق خواهد افتاد. از آنجا که باکتری‌ها با سرعت بسیار بالایی تکثیر می‌شوند، ریشه کن کردن تمام باکتری‌ها از بدن تنها ممکن نیست، بنابراین تنها راه حل ایجاد شرایطی است که اجازه می‌دهد رشد باکتری‌ها در زیر سطح خطرناک متوقف و کنترل شود.

پابرهنه راه رفتن

همانطور که پوشیدن چکمه‌های بسته بیشتر خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی را ایجاد می‌کند، راه رفتن با پای برهنه نیز می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد. به ویژه در مناطق مرطوب، مانند استخرهای شنا، کلبه‌های ساحلی، سالن‌های ورزشی و توالت‌های عمومی که شرایط مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم است. باکتری‌ها در چنین شرایطی از میزبانی به میزبان دیگر منتقل می‌شوند.

آسیب پوست یا ناخن

قسمت آسیب دیده ناخن یا پوست اطراف ناخن به احتمال زیاد مورد حمله باکتری‌ها قرار می‌گیرد. این فرایند پسوریازیس نام دارد. در پسوریازیس، سلول‌های مهارتی به سرعت تقسیم می‌شوند تا آسیب پوست را جبران کنند و تقسیم سرعت سلول‌ها باعث تشکیل سلول‌های اضافی پوست می‌شود تا یک پوشش سخت و تکه‌ای روی پوست ایجاد کند. این یک بیماری مزمن است که اغلب می‌رود و برمی‌گردد.

بهداشت ضعیف

احتمالاً شایع‌ترین دلیل عفونت‌های مکرر انگشتان دست و پا بهداشت ضعیف است. شستن پا و دست‌ها به از بین بردن آلودگی‌ها و باکتری‌های جمع شده روی پوست در طول روز کمک می‌کند. حتی وقتی پوست ما احساس خشکی و تمیزی می‌کند، این باکتری‌ها ممکن است هنوز وجود داشته باشند و با رسیدن به شرایط مطلوب، به خوبی رشد کنند و باعث عفونت شوند.

علائم قارچ ناخن

عفونت قارچی ناخن ممکن است بخشی از ناخن، کل ناخن یا چندین ناخن را درگیر کند. علائم شایع عفونت قارچی ناخن عبارتند از:

• یک ناخن منحرف شده که ممکن است از بستر ناخن بلند شده باشد.
• بوی نامطبوعی که از ناخن آلوده به مشام می‌آید.
• وجود یک ناخن شکننده یا ضخیم

افراد در معرض ابتلا به قارچ ناخن

علل مختلفی برای عفونت قارچ ناخن وجود دارد. هر علتی درمان مخصوص به خود را دارد. اگرچه بسیاری از علل عفونت قارچی ناخن قابل پیشگیری هستند، برخی از عوامل خطر، احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. این عوامل خطر ساز عبارنند از:

• ابتلا به دیابت
• بیماری که باعث گردش خون ضعیف می‌شود.
• سنین بالای ۶۵ سال
• استفاده از ناخن مصنوعی
• شنا در یک استخر عمومی
• وجود آسیب ناخن
• داشتن آسیب پوستی در اطراف ناخن
• وجود رطوبت طولانی مدت در انگشتان دست یا پا
• ضعف سیستم ایمنی
• استفاده از کفش‌های پنجه بسته مانند کفش تنیس یا چکمه

عفونت ناخن در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و این عفونت در بزرگسالان بیشتر از قارچ ناخن در کودکان دیده می‌شود. اگر یکی از اعضای خانواده شما اغلب به این نوع عفونت‌های قارچی مبتلا می‌شود، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده به آنها نیز بیشتر است. افراد مسن در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عفونت قارچی ناخن هستند؛ زیرا گردش خون ضعیف‌تری دارند. همچنین با افزایش سن، ناخن‌ها کندتر رشد کرده و ضخیم‌تر می‌شوند.

انواع قارچ ناخن

عفونت زیر ناخنی انتهایی

عفونت زیرناخنی انتهایی رایج ترین نوع عفونت قارچی ناخن است که هم در ناخن های دست و هم در ناخن های پا دیده می شود. در صورت بروز عفونت، لبه ی بیرونی ناخن ناهموار میشود و رگه های زرد یا سفیدی روی ناخن به وجود می آید. عفونت، بستر ناخن و سطح زیرین آن را درگیر می کند.

عفونت سفید سطحی

عفونت های سفید سطحی، معمولاً در ناخن های پا دیده می شود. نوعی قارچ خاص لایه ی سطحی ناخن را درگیر می کند و نقاط سفیدی روی ناخن به وجود می آورد. در نهایت، این نقاط سفید کل ناخن را فرا گرفته و ناخن زبر، نازک و مستعد شکنندگی می گردد. این نقاط ممکن است به حفره تبدیل یا پوسته پوسته شوند.

عفونت زیر ناخنی پروکسیمال

عفونت های زیر ناخنی پروکسیمال رایج نیستند؛ اما می توانند در ناخن های دست یا پا دیده شوند. با رشد عفونت به سمت بالا، نقاط زرد رنگی در بستر ناخن به وجود می آید. این عفونت معمولاً در افرادی که ضعف سیستم ایمنی دارند رخ می دهد. همچنین می تواند در اثر زخم در ناخن به وجود آید.

عفونت کاندیدایی

عامل این نوع عفونت مخمر کاندیدا است. این مورد ناخن هایی را که قبلاً عفونت داشته یا صدمه دیده بوده را درگیر می کند. کاندیدا معمولاً ناخن های دست را درگیر می کند و اغلب در افرادی دیده می شود که دستانشان زیاد با آب در تماس است. این عفونت ها معمولاً در کوتیکول اطراف ناخن شروع می شود و باعث تورم، قرمزی و حساسیت نسبت به لمس می شود. ناخن ممکن است کمی از بستر جدا شود یا کاملاً کنده شود.

تشخیص قارچ ناخن

ممکن است عفونت های دیگری در ناخن ایجاد شود و ظاهراً شبیه به عفونت قارچی باشد، تنها راه تشخیص قطعی مراجعه به پزشک است. وی قسمتی از ناخن را می خراشد و زیر میکروسکوپ بررسی می کند. در بعضی موارد پزشک نمونه را برای تحلیل و تشخیص به آزمایشگاه می فرستد.

عوارض قارچ ناخن

عوارض عمده ی عفونت قارچی ناخن عبارتند از:

1. عود مجدد عفونت
2. از دست دادن موقتی ناخن آلوده به عفونت
3. تغییر رنگ ناخن
4. گسترش عفونت به اعضای دیگر بدن یا جریان خون
5. ایجاد عفونت باکتریایی پوستی به نام سلولیت

درمان قارچ ناخن دست و پا

درمان‌های قارچ ناخن از نوع تا مرحله عفونت و شدت آن متفاوت است. پس از آلوده شدن، بهبودی کامل بیمار هفته‌ها طول می‌کشد. رایج‌ترین روش‌های درمانی، همراه با برخی از داروهای خانگی، در زیر ذکر شده است:

• کرم ضد قارچ

اغلب پزشکان کرم‌هایی را برای عفونت‌های قارچی تجویز می‌کنند. این تقریباً یک قسمت اساسی از درمان است. هدف از این کرم‌ها تشکیل یک لایه محافظ بر روی عفونت قارچی است که می‌تواند باعث جمع شدن میکروب‌ها و ذرات خاک شود و به ناحیه عفونت بچسبد. این امر احتمال بدتر شدن عفونت را کاهش می‌دهد و برای ناحیه ناخن پزشک حتی ممکن است لاک ناخن ضد قارچ را توصیه کند.

• داروهای خوراکی ضد قارچ

مصرف داروهای خوراکی ضد قارچ مؤثرترین راه برای درمان عفونت قارچی است. بهترین روش برای درمان عفونت، از بین بردن میکروب‌ها از درون است. برخی از داروهای ضد قارچ شامل تربینافین (لامیزیل) و ایتراکونازول (اسپورانوکس) هستند. هدف این داروها تشویق به رشد ناخن جدید عاری از عفونت است و به تدریج جای ناخن قدیمی را می‌گیرد؛ اما اشکال در مصرف داروهای خوراکی این است که ممکن است برای بزرگسالان بالای 65 سال کاملاً مؤثر نباشند. دلیل این امر متابولیسم کند آنها است. یکی دیگر از محدودیت‌های این دارو این است که نتیجه تا پایان رشد کامل ناخن قابل مشاهده نیست، ممکن است انجام این روش 4 ماه طول بکشد.

• جراحی برداشتن ناخن

این یک فرآیند بسیار دردناک است؛ اما پزشکان آن را هنگام ترس از شیوع عفونت به ناخن‌های دیگر و مناطق اطراف آن نیز توصیه می‌کنند. جراحی را می‌توان با داروی موضعی ترکیب کرد تا رشد قارچ را کاهش و سرعت رشد ناخن جدید را افزایش دهد. دلیل دیگری که پزشک ممکن است حذف ناخن را پیشنهاد کند، درمان عفونت قارچی در بستر زیر ناخن است؛ زیرا در صورت وجود ناخن روی قارچ، نمی‌توان مستقیماً دارو را در مناطق آلوده استفاده کرد.

• درمان با لیزر

لیزر درمانی یکی از اختراعات اخیر و مهم در درمان عفونت‌های قارچی ناخن است. برخی از افرادی که تمایلی به مصرف داروهای خوراکی ندارند، به درمان ناخن مبتنی بر لیزر می‌پردازند.

• روغنهای ضروری

روغن‌های اساسی با مواد ضد باکتری، ضد میکروبی، ضد قارچ و آنتی اکسیدان‌ها بسته بندی شده اند. تمام این خواص برای از بین بردن باکتری‌ها و کاهش عفونت های آنها ایده آل است. برای درمان عفونت با روغن‌های اساسی مهم است که روغنها باید اورگانیک باشند. برخی از روغن‌های اساسی که برای درمان عفونت‌های قارچی شناخته شده اند شامل روغنهای اساسی اکالیپتوس، پونه کوهی و درخت چای است. فقط هر روز با استفاده از پنبه روی محل آلوده کمی آغشته کنید.

پیشگیری از قارچ ناخن

• دست و پاها را مرتب بشویید. دستان خود را بعد از لمس ناخن آلوده شسته و آنها را بعد از شستشو مرطوب کنید.
• ناخن ها را به خوبی گرفته و لبه ها و قسمت های ضخیم ناخن را با استفاده از یک ناخن گیر تیز بگیرید. پس از هر بار ناخن گرفتن، ناخن گیر را به خوبی ضد عفونی کنید.
• جورابهای جذب کننده و ضد عرق بپوشید یا هر روز جوراب های خود را عوض کنید.
• در طول روز از کفش های چرم که قابلیت تنفس دارند، استفاده کنید.
• کفش های قدیمی را دور انداخته یا آنها را با مواد ضد عفونی کننده یا پودرهای ضد قارچ ضد عفونی کنید.
• در استخرها و مکان های مرطوب از کفش یا دمپایی تمیز استفاده کنید.
• برای مانیکور و پدیکور ناخن ها به سراغ سالن هایی بروید که برای هر مشتری ابزار خود را ضد عفونی می کنند.
• از لاک ناخن و ناخن های مصنوعی استفاده نکنید