روش درمانی غیر تهاجمی چیست؟ تفاوت درمان تهاجمی و غیر تهاجمی

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

بسیاری از دردها برای هفته ها، ماه ها و یا حتی سال ها همچنان ادامه پیدا می کنند و می توانند در هر نقطه از بدن شما ایجاد شوند. این دردها می تواند ملایم بوده و یا آنقدر شدید باشند که فعالیت های روزانه را مختل نمایند. علل ایجاد کننده درد مزمن در دو سطح است یک قسمت منطقه آسیب اولیه که در آن ناحیه مشکلات مکانیکی و تغییر ساختار ناحیه آناتومیک به همراه ترشحات واسطه های شیمیایی بوده موجب ایجاد پیام درد می شوند که با درمان آسیب اولیه منشأ صدور پیام های درد کنترل می شود؛ اما همه مشکلات با رفع آسیب اولیه پایان نمی یابد بدین شکل که پیام های عصبی درد برانگیخته شده در طول زمان انتقال پیدا می کند و به ناحیه قشری (کورتکس) مغز می رسد و با گذشت زمان تغییرات واسطه های شیمیایی مغز اتفاق افتاده، واسطه های مهاری کاهش می یابند و علیرغم برطرف شدن علت اولیه درد همچنان پیام های درد صادر می گردد. با قطعی شدن تشخیص بیماری، برنامه درمانی لازم جهت رفع بیماری زمینه ای مولد درد آغاز می گردد. بخشی از درمان ها غیرتهاجمی بوده بدین معنی که داخل بافت آسیب دیده بدن دستکاری نمی شود و فقط با اقداماتی موجب تحریک بافت به بازسازی و تعدیل فعالیت اعصاب مولد درد می شویم که در درصدی از بیماران قابل انجام است. درمان های غیر تهاجمی همانگونه که از نام آنها بر می آید مجموعه روش هایی است که بدون هیچ مداخله ای در بدن میتوان مشکلات بیماران را کاهش و یا درمان کنند تا کیفیت فعالیت و زندگی روزمره بهبود یابد. روش های تهاجمی برای درمان درد، جراحی می باشد که بعد از انجام روش های درمانی غیرتهاجمی اگر درد ادامه پیدا کرد، پیشنهاد میشود. جراحی جزء درمان های سخت و تهاجمی محسوب میشود.

مزایای درمان غیر تهاجمی

• تسکین فوری درد را فراهم می کند.
• با سهولت، توسط پزشکان درد بدون بیهوشی انجام می شود.
• یک روش سرپایی یا مراقبت روزانه است.
• مدت زمان کافی برای تسکین درد را می توان به دست آورد.
• برای بیماران ناتوان و کم توان جراحی مناسب است.
• در صورت لزوم می توان این روش را با خیال راحت تکرار کرد.

تفاوت درمان تهاجمی و غیر تهاجمی

چنانچه یک فرآیند پزشکی، از طریق ایجاد شکاف در پوست بوده و با تماس با موکوس، شکاف پوستی یا حفرات داخلی بدن (به جز حفراتی که از طریق منفذ طبیعی یا مصنوعی که از قبل وجود داشته قابل دسترسی هستند) انجام شود، تهاجمی و در غیر این صورت غیر تهاجمی خوانده می شود.

تشخیص درد

ابتدا شرح حال و تاریخچه دقیق پزشکی گرفته می شود و سپس تست ها و معاینات بالینی انجام می گردد. شرح حال و معاینه فیزیکی علیرغم تمام پیشرفت های تکنولوژیک درمانی هنوز هم از ارکان تشخیص و درمان بیماریهای درد مزمن می باشند. سپس براساس شواهد و تشخیص های احتمالی درخواست های پاراکلینیک داده می شود که شامل تصویربرداریهای لازم (ام ار آی، سی تی اسکن، سونوگرافی و…) و آزمایشات و تست های عصبی-عضلانی و… می باشد.

درمان های غیر تهاجمی شامل چه روشهایی میشوند؟

در صورت وجود درد مزمن، بایستی با متخصص درد در مورد گزینه های درمانی مشورت شود. این گزینه ها شامل:

مصرف دارو

داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مانند استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و همچنین داروهای قوی تر مانند مسکن های مخدر به کاهش درد کمک می کنند. داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج و استروئیدها نیز می توانند سبب تسکین درد شوند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی در رفع برخی از انواع درد بسیار مؤثر می باشد. در فیزیوتراپی از تمارین ویژه ورزشی جهت تقویت یا کشش عضلات و تسکین درد استفاده می شود. متخصص درد جهت طرح ریزی برنامه درمانی با متخصص فیزیوتراپی، جراح ارتوپدی یا متخصص طب فیزیکی همکاری می کند.

روش های درمانی مکمل

استفاده از روش هایی مانند طب سوزنی، ماساژ، مراقبه یا درمان شناختی- رفتاری در برخی از افراد سبب تسکین درد می شود.

• طب سوزنی یکی از روش های درمانی سنتی می باشد. در این روش، سوزن های کوچکی در نقاط خاصی وارد پوست می شوند. طب سوزنی سبب بازیابی تعادل در بدن شده و با آزادسازی مواد طبیعی تسکین دهنده درد سبب بهبود عارضه می شود. این روش در برخی از افراد سبب کاهش شدت درد و بهبود عملکرد جسمانی می شود.
• ماساژ. این روش برای بهبود آسیب دیدگی های بافت نرم مناسب می باشد و در صورت وجود درد در مفاصل نباید از این روش استفاده شود. ماساژ به کنترل درد کمک می کند؛ ولی استفاده از آن به عنوان یکی روش درمانی بلندمدت توصیه نمی شود.

روش های کنترل استرس شامل مراقبه (مدیتیشن) و یوگا

درمان شناختی رفتاری. این روش به تغییر و کنترل افکار و در نتیجه تغییر احساس و رفتار بیمار در ارتباط با درد کمک می کند. درمان شناختی رفتاری روش مؤثری جهت یادگیری کنترل درد مزمن محسوب می شود.

تغییر در نحوه زندگی

تغییر در نحوه زندگی به کنترل و تسکین درد کمک می کند. به این منظور مصرف سیگار بایستی متوقف شود و جهت جلوگیری از وارد آمدن فشار بیش از حد بر لگن و زانوها تناسب اندام باید حفظ شود. استفاده از رژیم غذایی سالم و ورزش نیز در جلوگیری از بروز درد مؤثر است.

روش های درمانی پزشکی

در برخی از مواقع درد مزمن با استفاده از مصرف دارو و یا روش هایی مانند فیزیوتراپی درمان نمی شود. در این صورت بایستی از روش های دیگری جهت تسکین و جلوگیری از بروز مجدد درد استفاده شود. برخی از این روش ها جهت بهبود درد مزمن شامل موارد زیر می باشند:

1. امواج رادیویی در روش ابلیشن (سوزاندن) با فرکانس رادیویی: یک سوزن نزدیک عصب ایجادکننده درد وارد شده و عصب با استفاده از جریان الکتریکی ایجاد شده توسط امواج رادیویی سوزانده می شود. این روش سبب تسکین درد شده و تأثیر درمان برای مدت یک سال ماندگار می باشد.
2. بلاک عصبی: با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس، متخصص درد از تزریق داروی بی حس کننده جهت تسکین درد و یا جلوگیری از بروز درد مزمن استفاده می کند. محل تزریق به منشأ و نوع درد بستگی دارد. برای مثال، درد در دست یا صورت می تواند با بلاک عصبی در گردن بهبود پیدا کند. امکان دارد جهت تسکین درد به چند نوبت تزریق و تکرار درمان نیاز باشد.
3. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست: تحریک الکتریکی به منظور تسکین موقتی درد خصوصاً برای انواع دردهای عضلانی مورد استفاده قرار می گیرد. این روش با ارسال سیگنال های الکتریکی به ناحیه دردناک به بهبود درد کمک می کند. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست با ایجاد اختلال در سیگنال های عصبی به مغز و یا تحریک تولید اندورفین سبب تسکین درد می شود.
4. تحریک طناب نخاعی: در روش تحریک نخاعی از یک ابزار مشابه ضربان ساز قلب جهت جایگزینی درد با احساس قابل تحمل (احساس مشابه گزگز یا ماساژ) استفاده می شود. متخصص درد این ابزار را در قسمت پایین کمر کار می گذارد. این ابزار به سیم های کوچکی که در کانال نخاعی قرار دارند متصل می شود. در زمان بروز درد، بیمار می تواند با استفاده از ابزار کنترل، سیگنال مورد نظر را به ناحیه دردناک ارسال کند. این روش به تسکین کمردرد و همچنین بهبود نوروپاتی آسیب دیدگی عصبی در پاها که باعث بی حسی و درد می شود و در افراد مبتلا به دیابت شایع است کمک می کند.
5. پمپ درد: پمپ درد جهت انتقال داروی ضد درد به طناب نخاعی استفاده می شود. این روش باعث ایجاد عوارض جانبی که معمولاً با مصرف داروهای خوراکی بروز می کنند، نمی شود. پمپ ضد درد در بیشتر مواقع توسط افراد مبتلا به سرطان و همچنین در افرادی که مصرف داروهای خوراکی باعث بروز عوارض جانبی برای آنها می شود، استفاده می شود.
6. تزریق سلول های بنیادی: در این روش سلول های بنیادی از مغز استخوان بیمار استخراج شده و به محل مورد نظر مانند کمر که در اثر تخریب بافت دردناک شده است، تزریق می شود. سلول های بنیادی سبب ساخت بافت جدید و سالم شده و در نهایت باعث بهبود درد می شود.

عوارض عدم درمان درد

عدم درمان درد مزمن می تواند به افسردگی، اضطراب، مشکلات زناشویی و بین فردی، کاهش بهره وری، بیکاری، به خطر افتادن نقش های اجتماعی، انزوا، بار مالی، وابستگی، استفاده طولانی مدت از مسکن، کاهش عزت نفس با تغییرات رفتاری منجر شود که بر کیفیت زندگی و فعالیت های زندگی روزمره تأثیر می گذارد.