تستوسترون و ریزش مو یکی از موضوعات بحث برانگیز در حوزه سلامت پوست و مو است. بسیاری از افراد با تجربه ریزش مو، به ویژه مردان، در پی یافتن رابطه تستوسترون و ریزش مو هستند. گرچه عواملی مانند استرس یا مصرف داروهای خاص در ریزش مو نقش دارند، اما تغییرات هورمونی یکی از مهم ترین دلایل کمتر شناخته شده در این زمینه است. تأثیر تستوسترون بر مو زمانی پررنگ تر می شود که این هورمون در بدن به دی هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل شود؛ ترکیبی که با نازک شدن تارهای مو و ایجاد طاسی با الگوی مردانه در ارتباط است. در زنان نیز کاهش سطح استروژن می تواند راه را برای اثرگذاری بیشتر تستوسترون باز کند و باعث ریزش مو با الگوی زنانه شود. به همین دلیل، درک صحیح از تستوسترون بالا و ریزش مو می تواند به تشخیص بهتر و درمان مؤثرتر این مشکل کمک کند، به ویژه در سنین میانسالی یا در شرایطی مانند یائسگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک و دیگر اختلالات هورمونی.

تستوسترون چیست؟

تستسترون یکی از هورمون های بسیار کلیدی در بدن میباشد که هم در مردان و هم در زنان ترشح می شود، اما مقدار ترشح آن در مردان بیشتر است. این هورمون نقش مهمی در ایجاد ویژگی های مردانه مانند رشد عضلات، بم شدن صدا و افزایش موهای بدن دارد. تستوسترون همچنین در تنظیم میل جنسی، سطح انرژی، خلق وخو و سلامت استخوان ها مؤثر است. هرگونه اختلال در سطح این هورمون می تواند باعث بروز مشکلات جسمی و روانی شود.

رابطه تستوسترون و ریزش مو

رابطه تستوسترون و ریزش مو بسیار پیچیده است. تستوسترون در بدن به اشکال مختلفی وجود دارد. بخشی از آن به صورت تستوسترون آزاد در گردش خون فعال است و نقش مهمی در عملکردهای مختلف بدن ایفا می کند. نوع دیگری از تستوسترون به پروتئین هایی مانند آلبومین یا هورمون جنسی گلوبولین (SHBG) متصل است. زمانی که سطح SHBG پایین باشد، مقدار تستوسترون آزاد در خون افزایش می یابد که ممکن است زمینه ساز تغییراتی در رشد یا ریزش مو باشد.

یکی از مهم ترین مسیرهای اثرگذاری تستوسترون بر مو، تبدیل آن به دی هیدروتستوسترون (DHT) از طریق واکنش آنزیمی در بدن است. این هورمون، که پنج برابر از تستوسترون قوی تر عمل می کند، عمدتاً در فولیکول های مو، پوست و پروستات استفاده می شود. سطح بالای DHT می تواند فولیکول های موی سر را تحت تأثیر قرار داده و باعث کوچک شدن و نازک شدن تارهای مو شود؛ فرایندی که در نهایت به ریزش مو با الگوی مردانه یا زنانه منجر خواهد شد.

آیا کاهش تستوسترون باعث ریزش مو میشود؟

بله، کاهش تستوسترون می تواند یکی از دلایل ریزش مو باشد، به ویژه زمانی که با اختلالات هورمونی دیگر همراه باشد. گرچه بیشتر تمرکز روی این است که تستوسترون زیاد باعث ریزش مو میشود، اما افت سطح تستوسترون نیز می تواند چرخه رشد مو را مختل کند و باعث ضعیف شدن فولیکول های مو همچنین کم پشتی موها شود. بررسی سطح این هورمون از طریق آزمایش خون، راه دقیقی برای تشخیص علت ریزش مو است.

به نقل از وبسایت هومکا: یائسگی و ریزش موی هورمونی

ازآنجایی که یائسگی بر تولید چندین هورمون تأثیر می گذارد، اغلب می تواند باعث ریزش موی هورمونی در زنان شود. در طول یائسگی، تولید استروژن و پروژسترون در بدن می تواند کاهش یابد. در کنار این کاهش در تولید هورمون زنانه، حساسیت شما به هورمون های مردانه مانند DHT نیز می تواند افزایش یابد. اگر از نظر ژنتیکی به DHT حساس هستید، این می تواند خط مو و ضخامت موی شما را تحت تأثیر قرار دهد.

ریزش مو در دوران یائسگی معمولاً بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی اتفاق می افتد و بیشتر زنان مستعد ریزش مو متوجه کاهش مداوم تراکم موی خود می شوند. البته باید بگوییم که این نوع ریزش موی هورمونی همیشه در سنین بین ۵۰ تا ۶۰ رخ نمی دهد، چرا که برخی از بانوان از سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی وارد مرحله یائسگی می شوند. این نوع ریزش مو قابل درمان است و می توانید از روش های به خصوصی جهت بهبود وضعیت موها استفاده کنید.

افزایش تستوسترون و ریزش مو

افزایش سطح تستوسترون، می تواند باعث ریزش مو با الگوی مردانه شود. در این وضعیت، تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می شود که نقش مستقیمی در ضعیف شدن فولیکول های مو دارد. رابطه تستوسترون بالا و ریزش مو به این شکل است که در ناحیه شقیقه ها و بالای سر باعث کم پشتی می شود.افزایش تستوسترون در زنان نیز می تواند با ریزش موی الگوی مردانه مرتبط باشد، به ویژه زمانی که سطح DHT در بدن بالا برود. این نوع ریزش مو معمولاً با علائمی مانند تخمدان پلی کیستیک یا اختلالات هورمونی بروز پیدا می کند.

تستوسترون بالا در مردان باعث ریزش مو میشود؟

بله، تستوسترون بالا در مردان می تواند از طریق تبدیل به DHT (دی هیدروتستوسترون) یکی از دلایل اصلی ریزش مو با الگوی مردانه باشد. DHT با کوچک کردن فولیکول های مو در ناحیه جلوی سر و تاج سر، باعث نازک شدن و در نهایت توقف رشد مو می شود. این نوع ریزش به ریزش موی ارثی معروف است و به درمان های هدفمند هورمونی یا موضعی نیاز دارد. تشخیص زودهنگام در کنترل روند آن بسیار مؤثر است.

تستوسترون و ریزش مو در زنان

تستوسترون و ریزش مو در زنان می تواند به دلیل تغییرات هورمونی یا بیماری هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) اتفاق بیفتد. در این شرایط، افزایش سطح تستوسترون موجب تبدیل آن به دی هیدروتستوسترون (DHT) می شود که به فولیکول های مو آسیب می زند و باعث ریزش موی هورمونی به شکل نازک شدن در ناحیه فرق سر می شود. تستوسترون بالا و ریزش مو در زنان معمولاً با علائمی مانند افزایش موهای زائد در صورت و بدن همراه است. این تغییرات هورمونی می تواند تاثیرات روانی مانند کاهش اعتماد به نفس و اضطراب را نیز به دنبال داشته باشد.

تاثیر تستوسترون بر ریش

تستوسترون یکی از هورمون های کلیدی در رشد موهای صورت به ویژه ریش است. این هورمون با تحریک فولیکول های مو در ناحیه صورت، باعث ضخیم تر و پرپشت تر شدن ریش در دوران بلوغ و بزرگسالی می شود. البته تنها داشتن تستوسترون بالا کافی نیست؛ پاسخ دهی گیرنده های آندروژنی پوست نیز در میزان رشد و تراکم ریش نقش اساسی دارد.

در برخی افراد، حتی با سطح نرمال یا بالا از تستوسترون، رشد ریش ممکن است کم پشت یا با الگوی پراکنده باشد که معمولاً به تفاوت های ژنتیکی مربوط می شود. همچنین تحقیقات نشان داده اند که دی هیدروتستوسترون (DHT)، فرم فعال تر تستوسترون، تأثیر مستقیم تری بر تحریک رشد موهای صورت دارد. بنابراین، میزان و عملکرد تستوسترون و DHT هر دو در الگوی رشد ریش نقش دارند.

مقایسه ریزش موی هورمونی (تستوسترونی) با سایر انواع ریزش مو

در جدول زیر به تفاوت های بین تستوسترون و ریزش مو با با سایر انواع ریزش مو میپردازیم:

ویژگی ها	ریزش موی هورمونی (تستوسترونی)	سایر انواع ریزش مو
علت اصلی	افزایش DHT (مشتق تستوسترون)	استرس، تغذیه، کم خونی، بیماری ها
الگوی ریزش	شقیقه ها و فرق سر (در مردان)	پخش شده یا منطقه ای
شیوع در جنسیت ها	بیشتر در مردان	در هر دو جنس رایج است
سرعت ریزش	تدریجی و بلند مدت	گاهی ناگهانی (مثل آلوپسی آره آتا)
قابلیت درمان	قابل کنترل با دارو یا مزوتراپی	بسته به علت، درمان متفاوت است
پاسخ به درمان	آهسته و نیازمند مداومت	معمولاً سریع تر در درمان های موضعی
نمونه درمان رایج	فیناستراید، ماینوکسیدیل	تغذیه، مکمل، کنترل استرس، PRP

علائم ریزش مو ناشی از تستوسترون

• کم شدن ضخامت موها: افزایش تستوسترون و ریزش مو، به ویژه در مردان، باعث نازک شدن موها می شود و ممکن است ریزش مو سرعت بگیرد. این الگوی ریزش مو در ناحیه جلوی سر و خط مو بیشتر مشاهده می شود.
• ریزش موی تدریجی: ریزش مو به شکل تدریجی و در نواحی خاصی از سر اتفاق می افتد، که ممکن است از ریزش مو در اثر تستوسترون بالا نشات بگیرد.
• کم شدن حجم مو: افزایش سطح تستوسترون، به ویژه در مردان، می تواند منجر به کاهش حجم مو شود و موها حالت بی حجمی پیدا کنند.
• ریزش موی موقت یا دائمی: ریزش مو ناشی از تغییرات هورمونی معمولاً به صورت موقت یا حتی دائمی اتفاق می افتد و ممکن است تا زمان تغییر در سطح تستوسترون ادامه یابد.
• ریزش موی غیرمعمول در زنان: زنان با تستوسترون بالا، به ویژه در دوران پیری یا استفاده از هورمون های مصنوعی، ممکن است دچار ریزش موی شدید در نواحی خاصی از سر شوند.
• ریزش مو به دلیل کمبود تستوسترون: کاهش سطح تستوسترون در بدن می تواند باعث کم شدن رشد مو و کاهش تعداد فولیکول های فعال شود. این مسأله به ریزش مو کمک می کند و بر خلاف تاثیر تستوسترون بالا بر ریزش مو، در این وضعیت ریزش مو می تواند به شکل سراسری تری اتفاق بیفتد.

آزمایش تستوسترون برای ریزش مو

آزمایش تستوسترون یکی از تست های مهم برای بررسی علت ریزش مو، به ویژه در مردان و گاهی زنان، محسوب می باشد. در بسیاری از موارد، تستوسترون و ریزش مو ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند، به خصوص زمانی که سطح این هورمون از حالت طبیعی بیشتر یا کمتر شود. اگرچه اغلب تصور می شود تنها افزایش تستوسترون باعث ریزش مو می شود، اما تاثیرات کاهش تستوسترون و ریزش مو نیز می تواند به شکل نازک شدن موها یا کاهش تراکم آن بروز پیدا کند. با انجام این آزمایش می توان سطح هورمون را بررسی کرده و درمان مناسب را طراحی کرد.

سوالات پرتکرار درباره تستوسترن

1- آیا تزریق هورمون تستوسترون برای ورزشکاران بدنساز باعث ریزش مو می شود؟

بله، تزریق هورمون تستوسترون در ورزشکاران بدنسازی می تواند باعث افزایش سطح DHT شود که عامل اصلی نازک شدن و ریزش مو است.

2- راههای افزایش تستوسترون در مردان چیست؟

برای افزایش طبیعی تستوسترون در مردان، ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و رعایت اصول تغذیه ای توصیه می شود. تمرینات قدرتی منظم، به ویژه تمرین با وزنه، یکی از موثرترین روش ها برای تحریک ترشح این هورمون است. خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت شبانه) و کاهش استرس از طریق مدیتیشن یا فعالیت های آرامش بخش نیز نقش مهمی در حفظ تعادل هورمونی دارند.

3- داروی افزایش تستوسترون در مردان چیست؟

درمان کمبود تستوسترون معمولاً با تجویز تستوسترون تزریقی، ژل پوستی یا چسب های ترانس درمال انجام می شود. در برخی موارد، داروهایی مانند کلومیفن سیترات برای تحریک تولید طبیعی تستوسترون تجویز می شوند. این داروها باید زیر نظر پزشک مصرف شوند تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

4- درمان ریزش مو بر اثر کاهش یا افزایش تستسترون چیست؟

درمان ریزش مو ناشی از اختلال در سطح تستوسترون معمولاً با تنظیم هورمون و مهار آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز (که تستوسترون را به DHT تبدیل می کند) انجام می شود. استفاده از داروهایی مثل فیناستراید و ماینوکسیدل زیر نظر پزشک متخصص، به کنترل ریزش و تحریک رشد مجدد مو کمک می کند. تشخیص دقیق علت، پیش نیاز درمان مؤثر است.

5- آیا ریزش مو بر اثر هورمون تستوسترون با تزریق پی آر پی ممکن است؟

درمان ریزش مو با پی آر پی می تواند با تقویت فولیکول ها و افزایش جریان خون در پوست سر به کاهش ریزش و تحریک رشد مو کمک کند. البته برای اثربخشی بیشتر، این روش معمولاً در کنار درمان های هورمونی تجویز می شود.

سخن پایانی، درباره ریزش مو در مردان و زنان

ریزش مو با الگوی مردانه (MPB) شکل متفاوتی با ریزش موی زنانه دارد. در ریزش موی مردانه، خط رویش مو در جلوی پیشانی بخصوص در نواحی شقیقه ها به تدریج به عقب رفته و در نهایت به شکل M خواهد شد. این موضوع طاسی پیشانی را در پی خواهد داشت. با ادامه ریزش مو، کم کم تاج سر نیز که به آن راس هم گفته می شود، طاس می گردد و منجر به ایجاد شکل U بر روی پوست سر خواهد شد. الگوی ریزش مو در زنان با آنچه برای مردان اتفاق می افتد متفاوت است. در مورد زنان، در ناحیه وسط سر، نازک شدن موها به تدریج رخ داده و منجر به ریزش مو می گردد، با این حال خط جلوی موها، عقب نمی رود.

نسخه اصلی مطلب آیا تستوسترون باعث ریزش مو میشود؟ را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---