جوش کیستی یا آکنه کیستیک چیست؟

دکتر فاطمه عندلیب [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drandalib.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، بن بست پارکینگ عمومی توحید ، مجتمع آسمان ، طبقه چهارم تلفن مطب : 36260819 - 031

یکی از عواملی که روی زیبایی صورت تأثیر می‌گذارد، سلامت پوست است. پوست خوب و شفاف نه‌تنها نشان‌دهنده سلامت جسمی و درونی بدن است، بلکه می‌تواند از لحاظ روانی نیز روی اعتمادبه‌نفس افراد اثر بگذارد. یکی از اختلال‌های رایج پوستی، جوش یا آکنه است که انواع مختلفی دارد. آکنه کیستیک یا جوش کیستی نوعی از آکنه است که افراد کمی به آن مبتلا می‌شوند؛ اما به دلیل اینکه ظاهری بزرگ، دردناک و قرمز دارد می‌تواند برای افراد آزاردهنده باشد.

برخلاف شکل‌های خفیف‌تر جوش، جوش چرکی بسیار دردناک است و زمانی ایجاد می‌شود که چربی و سلول‌های مرده‌ی پوست به‌طور عمیق در فولیکول مو یا منافذ پوست نفوذ می‌کنند. با پارگی منافذ زیر پوست، التهاب به سمت بافت اطراف پوست رها می‌شود. این واکنش زنجیره‌ای در پوست ادامه پیدا می‌کند، التهاب گسترده‌تر می‌شود، باکتری‌های مولد جوش رشد می‌کنند و جوش در تمام ناحیه پخش می‌شود. پوست بدن برای جلوگیری از پخش شدن التهاب، یک کیست دور آن منطقه ایجاد می‌کند. این جوش‌ها در ۸ تا ۵۰ سالگی و بیشتر روی صورت ظاهر می‌شوند. با این حال، قفسه‌ی سینه، پشت، بالای بازوها و شانه‌ها نیز ممکن است تحت تأثیر آن قرار بگیرند. به‌دلیل ظاهر ناخوشایند این جوش‌ها به‌ویژه در ناحیه‌ی صورت، افراد به دنبال درمان آن هستند که در ادامه شرح داده میشود.

علل جوش کیستی یا آکنه کیستیک

آکنه زمانی ایجاد می‌شود که منافذ روی پوست مسدود شوند، بنابراین ممکن است زمانی که روغن طبیعی تولید شده در پوست منافذ را مسدود می‌کند، جوش چرکی ایجاد شود. هنگامی که این منافذ مسدود می‌شوند، التهاب و تورم ایجاد می‌شود. گاهی‌اوقات، باکتری‌ها می‌توانند در منافذ مسدود شده تجمع یافته و آکنه ایجاد کنند. فاکتورهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند در ایجاد جوش کیستی نقش داشته باشند، از جمله:

• نوسانات هورمونی، مانند نوسانات ناشی از بلوغ، بارداری یا یائسگی
• شرایط پزشکی که بر هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد، مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• داروهایی مانند پیشگیری از بارداری خوراکی، استروئیدها یا لیتیوم
• میکروبیوم پوست، زیرا برخی از گونه‌های باکتری می‌توانند باعث التهاب شوند و با آکنه مرتبط هستند.
• استرس، زیرا باعث آزاد‌شدن آندروژن‌ها (هورمون‌هایی که منجربه ایجاد آکنه می‌شوند) می‌شودو
• ژنتیک که ممکن است برخی افراد را بیشتر از دیگران درمعرض ابتلابه آکنه قرار دهد.

علائم جوش کیستی یا آکنه کیستیک

جوش کیستی اغلب شبیه دمل‌های پوستی به نظر می‌رسند. سایر خصوصیات جوش کیستی عبارتند از:

• کیست پر چرک بزرگ
• برجستگی بزرگ سفید
• قرمزی
• لمس حساس یا دردناک
• جوش کیستی شاید بیشتر بر روی چهره فرد قابل تشخیص باشد؛ اما در سینه، کمر، گردن، پشت و بازوها نیز رایج است. جوش کیستی حتی ممکن است روی سر، شانه‌ها و پشت گوش‌ها ایجاد شود.

انواع جوش شدید

ندول

ندول‌ها توده‌های سفت، دردناک و ملتهبی هستند که در اعماق پوست قرار گرفتند. آنها مانند پاپول‌ها بزرگ و عمیق هستند که هیچ سر یا مرکز قابل‌رؤیتی ندارند. این نوع از جوش‌ها زمانی شکل می‌گیرند که منافذ پوست مسدود می‌شود و به بافت‌ها و سلول‌های قرار گرفته در اعماق سطح آسیب می‌زند. ندول‌ها از انواع شدید جوش هستند که می‌توانند منجر به مشکلات پوستی ازجمله لک و اسکار شوند.

کیست

کیست‌ها معمولاً برآمدگی‌های بزرگ، نرم و دردناک، به رنگ سفید و یا قرمز هستند که در اعماق پوست قرار گرفته‌اند و پر از چرک هستند. نسبت به ندول‌ها، کیست‌ها معمولاً در عمق بیشتری از پوست قرار گرفته‌اند و از شدید‌ترین انواع جوش به‌حساب می‌آیند. کیست‌ها می‌توانند منجر به مشکلات پوستی مانند اسکار شوند.

تشخیص جوش کیستی یا آکنه کیستیک

پزشک یا متخصص پوست به آسانی می تواند در حین معاینه دیداری التهاب قابل توجه جوش ها را مشاهده کرده و نوع جوش را تشخیص دهد. همچنین، با مراجعه به متخصص پوست می توان از عدم ابتلا به بیماری های دارای علائم مشابه به این اختلال کسب اطمینان کرد. در صورت ابتلا به جوش کیستی و عدم پاسخگویی به درمان اولیه امکان دارد انجام آزمایش های تشخیصی بیشتری مورد نیاز باشد. در این موارد، پزشک یک آزمایش کشت از ضایعه انجام داده تا ابتلای فرد به مشکلات مشابه مانند فولیکولیت یا روزاسه را تشخیص دهد.

عوارض جوش کیستی یا آکنه کیستیک

عدم درمان مناسب جوشهای کیستیک می تواند عواقب نامطلوبی داشته باشد که این موارد از عوارض ظاهری تا مشکلات سلامت روانی را شامل شوند، بنابراین، درمان هر چه زودتر این اختلال پوستی جهت پیشگیری از آسیب ها و اثرات بلند مدت ضروری است.

اسکار جوش

اسکار یا جای جوش یکی از آزار دهنده ترین جنبه های جوش کیستی می باشد. اسکار های شدید ناشی از جوش را می توان به صورت نشانه هایی عمیق یا برآمده بر روی سطح پوست افراد مبتلا مشاهده کرد. گاهی اوقات درمان جای جوش کیستیک ممکن است بسیار سخت باشد.

هیپرپیگمانتاسیون (لکه های پوستی)

پس از التیام یافتن جوش امکان دارد لکه هایی قرمز یا تیره رنگ روی پوست بر جای بمانند که به آن هیپرپیگمانتاسیون می‌‌گویند. ممکن است این موارد با جای جوش اشتباه گرفته شوند؛ اما این لکه ها اسکار نبوده و در نتیجه رنگدانه ای شدن پوست به وجود می آید که در پزشکی تحت عنوان ماکول شناخته می شوند.

عواقب روانی

جوش ها علاوه بر اثرات بلند مدت جسمانی می توانند با مشکلات سلامت روانی همچون افسردگی و اضطراب نیز ارتباط داشته باشند. همزمان با افزایش اهمیت تصویر ذهنی فرد از بدن خود در سال های نوجوانی، آشکار بودن ضایعات و اسکار جوش ها می تواند به کاهش اعتماد به نفس فرد منجر شود.

تخلیه جوش کیستی

در صورتی که کیست بزرگ و ملتهب باقی مانده و سبب ایجاد درد شود افراد می‌توانند با مراجعه به متخصص پوست محتویات آن را تخلیه کنند. در طول این فرایند، برشی کوچک بر روی پوست ایجاد شده و محتویات کیست تخلیه می شود. با اینکه تخلیه کیست سریع و معمولاً بدون درد است؛ اما حتی پس از تخلیه کامل، امکان بازگشت کیست وجود دارد.

درمان جوش های کیستی

دارو درمانی

• انواع ژل شستشو

کرم‌ها و لوسیون‌های موضعی خاص جوش‌های خفیف (مانند ژل ضدجوش سینره) برای درمان جوش صورت فوری و از بین بردن جوش صورت در یک روز مؤثر هستند؛ اما در مورد جوش‌های متوسط تا شدید باید روش‌های درمانی قویتری مانند:

1. تزریق کورتیکواستروئیدها
2. مصرف خوراکی و موضعی آنتی بیوتیک‌ها
3. مصرف خوراکی داروهای پیشگیری از بارداری
4. مصرف داروهای خوراکی و موضعی حاوی ایزوترتینوئین و غیره را دنبال کرد.

لایه بردارهای شیمیایی

لایه بردارهای شیمیایی حرفه‌ای مانند اسید گلیکول یک یا اسید سالیسیلیک برای از بین بردن سلول‌های مرده پوست، منافذ، جوش‌های سر سفید و سر سیاه و تحریک برای رشد پوستی جدید به کار می‌روند. لایه بردارهای شیمیایی همچنین در کاهش ظاهر زخم‌های آکنه بسیار مؤثر هستند. لایه بردارهای شیمیایی دارای سه نوع درجه بندی هستند: لایه بردارهای سطحی، متوسط و عمقی. لایه برداری‌های لایه‌های زنده (لایه‌های متوسط و عمیق) با استفاده از محصولاتی مانند اسید تری کلرواستیک (TCA) و فنل باید توسط یک پزشک انجام شود.

میکرودرم ابریژن

میکرودرم ابریژن روش لایه برداری مکانیکی لایه سطحی پوست است. این نوع درمان شامل یک دستگاه دستی است که کریستال‌ها را روی پوست می‌کشد. کریستال‌ها به آرامی سطح پوست را سایش یا صیقل می‌دهند. یک لوله‌ی خلاء کریستال‌ها و سلول‌های پوست را پاکسازی می‌کند. میکرودرم ابریژن موجب لایه برداری و باز کردن منافذ پوست می‌شود. نتایج سریعاً قابل مشاهده هستند و پوستی روشن‌تر و صورتی رنگ به وجود می‌آید.

میکرونیدلینگ

یکی دیگر از درمان های بی نظیر جوش و جای جوش میکرونیدلینگ است. در این فرآیند سوزن های کوچکی به درون پوست اطراف جای زخم وارد می شوند تا پوست را به تولید کلاژن بیشتر وادار کنند. این کلاژن می تواند با صاف کردن پوست، ظاهر زخم های ناشی از جوش را کاهش دهد. با این حال، رفع زخم ناشی از جوش می تواند به بروز عوارض موقتی از جمله قرمزی، درد و التهاب منجر شود.

درمان لیزری جوش

درمان های لیزری با از بین بردن سطحی ترین لایه پوست و به سطح رساندن سلول های جوان تر زیرین، جوش ها و جای زخم ناشی از جوش ها را از بین می برند. این درمان، سطح پوست را بدون استفاده از مواد شیمیایی یا اسکراب تجدید کرده و ظاهر جای زخم ها را کاهش می دهد. با این حال، درمان لیزری جوش ها برای هر نوع پوستی مخصوصاً انواع حساس مناسب نیست. تأثیرگذاری این درمان به نوع جوش بستگی دارد.

ایزوترتینوئین

ایزوترتینوئین دارویی امید بخش برای مبتلایانی است که روش های دیگر در درمان جوشهای کیستی آنان مؤثر نبوده است. ایزوترتینوئین یک داروی خوراکی قدرتمند است که از ویتامین A مشتق شده و با تغییر شکل غدد سباسه جریان تولید چربی در این غدد را متوقف می کند. این کاهش در تولید سیبوم می تواند به کاهش مقدار باکتری و در نهایت رفع عفونت منجر شود.

فوتودینامیک (PDT)

در طول این فرایند، یک پماد مخصوص (فوتوسنسیتایزر) به محل جوش اعمال شده و سپس یک نور کنترل شده به رنگ قرمز یا آبی بر روی محل تابانده می شود. این فرایند با هدف کوچک کردن غدد سباسه، کاهش مقدار چربی و از بین بردن باکتری ها در منافذ پوست و همچنین کاهش مؤثر اندازه جوش های کیستی انجام می شود.

پیشگیری از جوش کیستی

برای کاهش احتمال ابتلا به جوش کیستی به موارد زیر توجه کنید:

1. اگر پوست صورت شما چرب است، باید از لوازم آرایشی مخصوص پوست چرب استفاده کنید؛ زیرا کنترل سبوم با چربی طبیعی پوست در ایجاد جوش‌های کیستی نقش مهمی دارد.
2. قبل از خواب صورت خود را با ژل یا فوم صورت بشویید.
3. کشیدن سیگار یکی از دلایل مهم بروز آکنه‌های کیستیک است، پس از آن پرهیز کنید.
4. استرس در ایجاد و تشدید جوش‌های پوستی مؤثر است، پس از آن پرهیز کنید.
5. هنگام اصلاح صورت، مراقب باشید که صورت خود را زخم نکنید تا باعث التهاب پوست و ایجاد آکنه نشود.
6. در رژیم غذایی خود از سبزیجات و میوه استفاده کنید و مصرف غذاهای چرب را به حداقل برسانید.
7. ورزش کنید و بعد از ورزش پوست خود را بشویید.