انواع عفونت واژینال و راههای درمان

دکتر عنایت الله ایزدی [ متخصص کلیه و مجاری ادراری ]آدرس وب سایت : www.izadidr.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خ شمس آبادی ، روبروی بیمارستان سینا ، اول کوچه 32 تلفن مطب : 32363136 - 031

واژن در دستگاه تناسلی زنان، مجرایی عضلانی پوشیده با غشای مخاطی است که از دهانه رحم شروع می‌شود. اندازه واژن معمولاً بین ۸ تا ۱۷ سانتی‌ متر است؛ اما صرفاً قسمت دهانه واژن از بیرون قابل‌ مشاهده است. به‌ خاطر حساسیت ناحیه واژینال، احتمال ابتلا به عفونت در این قسمت افزایش می‌یابد. عفونت واژینال از مشکلات شایع زنان است که با علائمی نظیر خارش واژن، ترشحات غیرطبیعی و بوی نامطبوع همراه می‌باشد. عفونت قارچی واژن، واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس از مهم‌ترین انواع این عفونت‌ها هستند. هر یک از این عفونت‌ های واژینال به دلایل خاصی ایجاد شده و نیازمند روش‌ های درمانی متفاوتی مانند استفاده از داروهای ضد قارچ، آنتی‌بیوتیک‌ ها و ضدانگل‌ ها هستند. پیشگیری با رعایت بهداشت شخصی و روش‌ های درمان خانگی عفونت واژینال نیز می‌ تواند به حفظ سلامت واژن کمک کند .

عفونت قارچی واژینال (کاندیدیازیس واژینال)

واژن به طور طبیعی حاوی ترکیبی متعادل از قارچ، از جمله کاندیدا و باکتری است و برخی از باکتریها (لاکتوباسیلوس) برای جلوگیری از رشد زیاد قارچ وجود دارند؛ اما این توازن می‌تواند مختل شود، رشد بیش از حد کاندیدا یا نفوذ قارچ به لایه‌های عمیق‌تر سلول‌های واژن باعث علائم و نشانه‌های عفونت قارچی می‌شود. عفونت قارچی واژن، کاندیدیازیس واژینال نیز نامیده می‌شود. علائم عفونت قارچی واژینال شامل خارش، سوزش و ترشحات سفید غلیظ است. درمان قارچ واژن شامل استفاده از داروهای ضد قارچ مانند کلوتریمازول یا میکونازول می‌باشد.

واژینوز باکتریایی

همه قسمت‌ های بدن دارای باکتری هستند و فقط برخی از آنها مضر هستند. مشکلات سلامتی زمانی ایجاد می‌ شود که باکتری‌ های مضر بیشتر از باکتری‌ های مفید در یک منطقه خاص وجود داشته باشد. واژن باید حاوی باکتری‌ هایی به نام لاکتوباسیل باشد. آنها اسید لاکتیک تولید و واژن را کمی اسیدی می‌ کنند. باکتری های مفید از رشد برخی باکتری‌ های مضر در واژن جلوگیری می‌ کند. داشتن سطوح پایین لاکتوباسیل‌ها می‌تواند باعث کاهش اسیدی شدن واژن شود. اگر واژن به اندازه کافی اسیدی نباشد، باکتری‌های مضر می‌توانند رشد کنند .واژینوز باکتریایی یک عفونت ناشی از تغییر در تعادل طبیعی باکتری‌های موجود در واژن است. علائم عفونت باکتریایی واژن شامل بوی نامطبوع، ترشحات خاکستری یا سفید نازک و خارش است. درمان واژینوز باکتریایی معمولاً با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ ها مانند مترونیدازول یا کلیندامایسین انجام می‌شود.

تریکومونیازیس

تریکومونیازیس ، یک عفونت منتقله از راه جنسی است که توسط انگل تک‌ یاخته‌ای تریکوموناس واژینالیس ایجاد می‌شود. انگل تریکومونیازیس در طول رابطه جنسی از بدن فرد آلوده حرکت کرده و به بدن فرد سالم منتقل می‌شود. علائم شامل ترشحات زرد-سبز، بوی نامطبوع و درد در هنگام ادرار است. دوره نهفتگی این بیماری از زمان انتقال انگل تا ابتلای کامل به‌ طور قطعی مشخص نیست؛ اما طبق برآوردهای آماری تصور می‌شود که این زمان بین ۴ تا ۲۸ روز باشد. عفونت‌ های تریکومونیازیس می‌تواند بسیاری از افراد را در سنین متفاوت درگیر کند و علائم نسبتاً مشابهی را ایجاد کند. درمان تریکومونیازیس با داروهایی مانند مترونیدازول یا تینیدازول انجام می‌شود.

عفونت مخمری واژن

قارچ‌ ها به طور طبیعی در برخی اندام‌ های بدن مانند دستگاه گوارش و اندام‌های تناسلی مانند واژن وجود دارند. در حالت طبیعی بین آنها و باکتری‌ های مفید بدن تعادل وجود دارد. هر عاملی که این تعادل را برهم بزند، باعث رشد و تکثیر آنها خواهد شد. عفونت مخمری واژن به دلیل رشد بیش از حد مخمرها مانند کاندیدا آلبیکانس ایجاد می‌شود. علائم شامل خارش و سوزش شدید و ترشحات پنیری سفید است. درمان عفونت مخمری واژن شامل استفاده از داروهای ضد قارچ و تغییرات در رژیم غذایی می‌ باشد. درمان طبیعی عفونت مخمری می‌توانند به عنوان مکمل درمان‌های دارویی برای کاهش علائم عفونت مخمری واژن استفاده شوند. با این حال توصیه می‌شود پیش از استفاده از هرگونه درمان خانگی با پزشک مشورت کنید. در ادامه چند مورد از این درمانهای طبیعی ذکر می شود:

• در رژیم غذایی خود از محصولات پروبیوتیک و ویتامین C استفاده کنید.
• با آب سرد بدن خود را بشویید.
• بعد از حمام و ادرار کردن، بدن خود را خشک کنید.
• استفاده از برخی روغن‌های گیاهی مانند روغن چای و نارگیل برای درمان خانگی عفونت قارچی واژن پیشنهاد شده است. برای مصرف آنها با پزشک مشورت کنید.
• برخی بیماران با نشستن در محلول آب و جوش‌ شیرین یا آب و سرکه احساس بهتری داشته‌ اند.

پیشگیری از عفونت واژینال

پیشگیری از عفونت واژن با رعایت موارد بسیار ساده‌ای امکان‌ پذیر است. از مهمترین راه های پیشگیری از عفونت واژن، رعایت مسایل بهداشتی توسط بانوان است. درواقع با ایجاد یکسری تغييرات در عادات و پوشش و سبک زندگي می‌ توان از واژینیت تا حد قابل توجهی پیشگیری کرد. برای جلوگیری از عفونت واژینال رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• رعایت بهداشت شخصی: ناحیه واژن را تمیز و خشک نگه دارید. پس از استحمام یا شنا به خوبی خود را خشک کنید.
• استفاده از لباس‌های نخی و راحت: لباس‌های تنگ و مصنوعی می‌توانند باعث ایجاد رطوبت و گرما شوند که محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ها فراهم می‌کند. لباس‌های نخی و راحت به هوا اجازه می‌دهند تا جریان یابد و رطوبت کمتری ایجاد شود.
• تغییر لباس زیر به طور منظم: لباس زیر خود را به ویژه پس از تعریق شدید یا شنا، عوض کنید تا از تجمع رطوبت جلوگیری کنید.
• اجتناب از محصولات بهداشتی تحریک‌ آمیز: از استفاده از صابون‌ها، اسپری‌ها، پودرها و محصولات بهداشتی خوشبو که می‌توانند تعادل pH طبیعی واژن را برهم زنند و باعث تحریک شوند، اجتناب کنید.
• مصرف متعادل آنتی‌ بیوتیک‌ ها: آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری‌های مفید را که به جلوگیری از رشد بیش از حد قارچ کمک می‌کنند، از بین ببرند. فقط در صورت نیاز و طبق دستور پزشک از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنید.
• مصرف پروبیوتیک‌ ها: مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک‌ها مانند ماست طبیعی یا مکمل‌های پروبیوتیک می‌تواند به حفظ تعادل میکروبیوم واژن کمک کند.
• داشتن رژیم غذایی متعادل: کاهش مصرف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده می‌تواند به کاهش خطر عفونت‌های مخمری کمک کند.
• خشک و تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی پس از استفاده از سرویس بهداشتی: از جلو به عقب پاک کنید تا از انتقال باکتری‌ها از مقعد به واژن جلوگیری شود.

درمان خانگی عفونت واژینال

در حال حاضر علاوه بر مصرف داروهای شیمیایی می‌توان از داروهای خانگی نیز جهت درمان عفونت واژن استفاده کرد. برخی از درمان‌ های خانگی شامل استفاده از پروبیوتیک‌ ها، روغن نارگیل و سرکه سیب هستند. این درمان‌ها ممکن است به تسکین علائم کمک کنند؛ اما باید با احتیاط و مشورت پزشک استفاده شوند. چندین درمان طبیعی عفونت واژن برای از بین بردن عفونت های واژن و مخمری وجود دارد. رایج‌ ترین راه‌های خانگی درمان عفونت واژینال عبارت است از:

• مکمل‌ های پروبیوتیک : پروبیوتیک‌ها به حفظ تعادل باکتری و قارچ در بدن کمک می‌کنند. مصرف مکمل‌‌های خوراکی پروبیوتیک مزایا زیادی برای سلامتی دارد، اما ممکن است چند روز تا‌‌‌‌ چند هفته طول کشد تا اثر آن را متوجه شوید. شیاف‌های پروبیوتیک به درمان واژینوز باکتریایی (BV) کمک می‌کنند و اثرگذاری سریع‌ تری دارند.
• روغن نارگیل : روغن نارگیل فواید زیادی دارد که یکی از آنها خاصیت ضدقارچی است. در این روش می‌توانید مستقیماً روغن را بر روی ناحیه تناسلی بمالید؛ اما حتماً از روغن نارگیل خالص و ارگانیک استفاده کنید.
• سرکه سیب : یکی از روش‌های درمان عفونت واژن در خانه، حمام سرکه سیب است. برای درمان‌‌‌‌ عفونت قارچی واژن، نصف فنجان سرکه سیب را داخل وان با آب ولرم بریزید و به مدت 20 دقیقه در آن بنشینید. لازم به ذکر است که دوش واژینال با سرکه یا هر ماده دیگری (شستشو داخل واژن)، بیشتر عفونت واژینال را شدیدتر می‌کند، پس قطعا از انجام این کار خودداری کنید. همچنین می‌توانید سرکه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• سیر : تحقیقات نشان داده است که سیر در ازبین‌بردن باکتری کاندیداز موثر است. روش استفاده از سیر برای درمان عفونت قارچی بسیار ساده است. تنها کافی است مصرف سیر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
• آب‌ اکسیژنه : پراکسید هیدروژن نوعی ضدعفونی‌کننده برای باکتری‌ و قارچ محسوب می‌شود. در واقع مصرف پراکسید هیدروژن به‌صورت موضعی در درمان عفونت قارچی واژن موثر است. برای این کار می‌توانید مقداری مساوی، آب و پراکسید هیدروژن را حل کرده و در آن بنشینید. از دوش واژینال با آب‌اکسیژنه و استفاده طولانی‌مدت از آن خودداری کنید.
• عسل : یکی از روش‌های درمان عفونت واژن در خانه استفاده از عسل است. عسل به‌تنهایی می‌تواند به کاهش عوارض و بهبود واژینیت کمک می‌کند. طبق مطالعات انجام شده، مخلوط ماست ساده و عسل به‌صورت کرم واژینال در درمان عفونت قارچی واژن موثر است.

تفاوت‌ های عفونت قارچی و باکتریایی واژن

عفونت قارچی یا باکتریایی دو نوع مشکل شایع بین بانوان است و هیچ‌کدام نگران کننده نیست. عفونت قارچی و واژینوز باکتریایی علائم مشابهی دارند؛ اما با عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند.. مهمترین تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن این است که عفونت‌های قارچی به دلیل قارچ و عفونت‌های BVبه دلیل باکتری ایجاد می‌شود. رشد بیش از حد قارچ کاندیدا باعث ایجاد عفونت‌های قارچی است. رشد بیش از حد یکی از انواع باکتری‌های داخل واژن، باعث ایجاد عفونت‌های باکتریایی (BV) می‌شود .برخی عفونت‌های قارچی واژن با استفاده از داروهای بدون نسخه قابل درمان هستند؛ اما تمام عفونت‌های باکتریایی نیاز به تجویز دارو دارند .
برای تشخیص عفونت واژینال پزشک از شما یک شرح حال کامل می‌گیرد. به این صورت که پزشک از شما در رابطه با میزان ترشحات، رنگ، غلظت، بوی ترشحات و… سؤال می‌پرسد. البته ممکن است که پزشک در این شرایط در رابطه با سابقه قبلی عفونت واژن، تعداد شرکای جنسی و… نیز از شما سؤال بپرسد تا به این ترتیب دقیق‌تر و سریع‌تر تشخیص دهد. تشخیص صحیح با توجه به نوع ترشحات، بو و علائم دیگر انجام می‌شود و درمان مناسب انتخاب می‌شود

درمان دارویی عفونت واژینال

درمان دارویی عفونت‌های واژینال شامل استفاده از داروهای ضد قارچ، آنتی‌بیوتیک‌ها و ضدانگل‌ها می‌باشد که بسته به نوع عفونت و شدت آن توسط پزشک تجویز می‌شوند. به عنوان مثال، عفونت باکتریایی واژن، یکی از رایج‌ترین اشکال این بیماری با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. اگر عفونت قارچی واژن، عفونت باکتریایی یا تریکومونیازیس برای شما تشخیص داده شود، پزشک نسخه‌ای از کرم‌ها، شیاف‌ها یا قرص‌ برای عفونت واژینال ارائه می‌دهد. به طور مشابه، اگر عفونت واژن ناشی از تغییرات هورمونی یا سطوح پایین استروژن باشد، پزشک نسخه‌ای برای درمان آزادسازی استروژن در بدن شما تجویز می‌کند. اگر عفونت واژن ناشی از آلرژی یا تحریک باشد، علائم معمولاً با قطع استفاده از هر چیزی که باعث ایجاد مشکل می‌شود از بین می‌رود.

نشانه‌ های عفونت واژینال

نشانه‌ های عفونت واژینال شامل خارش، سوزش، تغییر در ترشحات واژن، بوی نامطبوع و درد در هنگام ادرار یا رابطه جنسی است و ترشحات واژن، خارش و سوزش از علائم اولیه عفونت واژینال هستند.
علائم عفونت واژن عبارتند از:

• ترشحات سبز، خاکستری یا سفید با بوی بد
• احساس سوزش به خصوص به هنگام ادرار کردن
• احساس درد در هنگام رابطه جنسی
• خارش واژن
• التهاب ناحیه خارجی واژن
• لکه‌بینی یا خونریزی

عفونت‌های واژینال در بارداری

عفونت واژینال در بارداری از مواردی است که احتمال ایجاد آن در طی بارداری وجود دارد و می‌توانند خطرات بیشتری برای مادر و جنین ایجاد کنند. تاثیر عفونت واژینال بر بارداری این است که در نهایت منجر به زایمان زودرس و ناهنجاری می‌ شود. تشخیص و درمان سریع با داروهای مناسب برای جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است. برخی تنها با استفاده از آنتی‌ بیوتیک‌ ها درمان می‌شوند و برخی باید تحت نظر پزشک در بیمارستان بستری شوند. در صورت حاد بودن عفونت، پزشک ممکن است دستور زایمان را زودتر از زمان موعد بدهد.

نتیجه ‌گیری

با توجه به محیط مرطوب و باز واژن، این اندام در معرض آلودگی‌ ها و رشد قارچ‌ ها است و همیشه بایستی بهداشت و مراقبت آن مورد توجه باشد. عفونت واژن به دلایل مختلفی می‌تواند رخ دهد و مشکلی شایع در میان خانم‌ ها است. اگرچه در صورت وقوع این عارضه، مراجعه به پزشک توصیه می‌ شود؛ اما با به‌ کارگیری راهکارهای خانگی و مراقبت‌ های بهداشتی، می‌ توان در بسیاری از موارد آن را کنترل و برطرف کرد. در مجموع ، شناخت انواع عفونت واژینال و راه‌های درمان آنها برای حفظ سلامت زنان بسیار اهمیت دارد. تشخیص سریع و درمان مناسب، چه با داروهای ضد قارچ برای عفونت قارچی واژن، چه با آنتی‌ بیوتیک‌ ها برای واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس، می‌ تواند به جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌ تر کمک کند. علاوه بر این، پیشگیری از عفونت‌ های واژینال با رعایت بهداشت و استفاده از روش‌ های خانگی موثر است. با رعایت این نکات، زنان می‌توانند از عفونت‌ های واژینال پیشگیری کرده و در صورت بروز، درمان سریع و موثری را تجربه کنند.