تاثیر گیاه خواری بر رشد و تکثیر سلولهای عصبی و مغزی قسمت سوم

دکتر سید سلمان فاطمی [ متخصص داخلی مغز و اعصاب ]آدرس وب سایت : www.dr-salmanfatemi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول تلفن مطب : 32223328 - 031

در دو قسمت قبل، برخي فواید و ضررهای گیاه خواری و مزایا و ضررهای تغذیه ای آن بیان شد. از نکات قابل توجه ، سودمندی گياه خواري های کوتاه مدت و غیر دائمی است. بیان شد که رژیمهای گیاهخواری، فاقد برخی مواد و ويتامنهاي مهم برای سلولها بخصوص سلولهای مغزی است ( ویتامین دی و ویتامین B12).در این قسمت، تحلیلی علمی بر شکلهای خاص گیاه خواری می آید.

ویتامین B12 یک مولکول پیچیده است که در آن اتم کوبالت در حلقه کورين قرار ميگيرد. ذخیره این ویتامين در بدن 2-5 mg است و نیمی از آن در کبد ذخیره میشود. ميزان مصرف توصیه شده آن 2 mcg/d در بالغين است که در زنان شیرده و باردار قدری بیشتر است. نکته مهم ذخیره این ویتامین در چرخه روده-کبد است و ذخیره زیاد آن در کبد سبب میشود در اختلال جذب کوبالامين، پس از 2-5 سال کمبود ویتامین B12 رخ دهد و در گیاه خواران خالص، کمبود پس از 10-20 سال رخ میدهد. اين نکته نشان دهنده ضرر گیاه خواری طولانی و پی در پی است. پس میتوان با گیاه خواری متناوب از مزیتهای آن استفاده کرد و دچار کمبود ویتامین B12 هم نشد.

ویتامین دی دو فرم دارد D2 يا أرگوکلسیفرول و D3 یا کوله کلسيفرول است. شکل دی 3 در روغن ماهی و یا بر اتر تابش نور خورشید به دست می آید. در مطالعات قبلی تصور میشد ویتامین D3 موثرتر از D2 باشد ولی مطالعه ای به وسیله هوليک و همکاران نشان داد این دو ویتامین با دوز روزانه 1000IU به یک اندازه در افزایش غلظت25(OH)Dموثر هستند.

پیرو بحثهای قبل درباره زیانهای ویتامین دی خوراکی و احتمال مسممويت با آن و آسیبهای مصرف زیاد آن بر کلیه و دیگر اندامها، لازم است توجه شود این عوارض در ویتامن دی ناشی از نور آفتاب وجود ندارد و تابش زياد نور آفتاب و ویتامن دی ناشی از آن حتی اگر بیش از نیاز فرد باشد، به متابوليت غیر فعال ویتامین دی یعنی tachysterol and lumisterol. تبدیل میشود و باعث مسمومیت نمیشود.

همچنین ویتامین دی ناشی از تابش اشعه فرا بنفش خورشید، به مدتی دو برابر ويتامين دی خوراکی در بدن باقی می ماند. ویتامین دی اضافی در کبد و بافت چربی ذخیره مي شود. بر اساس مطالعه ای در سال 2010 در مجله نفرولوژي کودکان، شکلهای ویتامین دی D2و D3 به مدت 24 ساعت در خون، گردش دارند و بعد از آن به مدت دو ماه در کبد ذخیره میشوند.

در صورت نیاز به ویتامن دی، این ویتامین ذخیره شده به 25H ویتامن دی تبدیل میشود. این شکل از ویتامین به مدت سه هفته در خون گردش دارد و پس از آن به مدت چندین ماه در بافت چربی ذخیره میشود. وقتی ذخائر ویتامین دی به پایان برسد و ویتامین دی جدید از راه تابش خورشید یا مواد غذایی به دست نیاید، فرد دچار کمبود ويتامین دی مي شود.( http://www.livestrong.com/article/153409-what-are-the-most-toxic-vitamins/)

پس حدود چند ماه و کمتر از یک سال محرومیت از ويتامين دی میتواند منجر به کمبود آن شود، زیرا تا آن زمان ذخائر ويتامين دی در بدن وجود دارد. رژیمهای گیاه خواری صرف اگر همراه با تابش نور خورشید به میزان کافی نباشد طی چندین ماه میتواند علائم کمبود ویتامین دی را نشان دهد.پس مشاهده میشود علایم ویتامین دی، سریعتر از کمبود ویتامین B12 آشکار میشود. با اين حال دوره های موقت گیاه خواری مضر نیست زیرا ذخیره ويتامين دی و B12 تأ مدت نسبتا طولانی در بدن باقی می ماند.

بر اساس آنچه در مطلب قبل بیان شد، شاید علت آنکه عوارض روانپزشکی ناشی از گياه خواري در گياه خواری موقت به خاطر اعتقادات مذهبی مثلا در هند یا برخی معتقدان دیگر ادیان، کمتر ديده میشود، آن است که دوره های گیاه خواری آنها معمولا موقت مثلا یک ماهه است. پس اینها علاوه بر آنکه دچار عوارض کمبود ويتامینها نمی شوند از مزیتهای گیاه خواری هن بهره مند مي گردند.