محدودیت ها و مزایای انجام سونوگرافی در ارتوپدی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

ارتوپدی پزشکی به تشخیص، درمان، توان بخشی و پیشگیری از صدمات و بیماری های سیستم عضلانی اسکلتی از بدن انسان که شامل استخوان ها، مفاصل، رباط ها، تاندون ها، عضلات و اعصاب است اختصاص داده شده است که اجازه می دهد یک فرد، حرکت کرده و فعال باشد. این رشته پزشکی با درمان ناهنجاری های مادرزادی، پیشگیری و درمان بیماری های مزمن و آسیب سیستم اسکلتی عضلانی ارتباط دارد.

در حال حاضر ارتوپدی به بیماران در همه سنین از نوزادان با کجی یا پیچیدگی پا تا ورزشکاران جوان که به جراحی آرتروسکوپی نیاز دارند، اختصاص داده شده است. این رشته همچنین به درمان شکستگی استخوان ها نیز می پردازد. در این تخصص از سونوگرافی نیز استفاده می شود؛ چراکه در بررسی بافت های نرم اندام ها و بخش های غضروفی نیز کاربرد دارد. از جمله این بافت های نرم می توان به تاندون ها، رباط ها، مفاصل و عضلات اشاره نمود.

کاربرد سونوگرافی در ارتوپدی

این روش در تشخیص بیماری چون:

۱) دررفتگی مادرزادی مفصل ران
۲) پارگی تاندون پشت پا (تاندون آشیل)
۳) پارگی عضلات چرخاننده شانه
۴) خونریزی داخلی عضلات
۵) تومورها و نوارهای بافت های نرم
۶) منیسکهای زانو اشاره نمود.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی ارتوپدی

نکاتی که قبل از سونوگرافی ارتوپدی باید رعایت شوند:

سونوگرافی های ارتوپدی نیاز به آمادگی خاصی ندارند، فقط باید دقت داشته باشید ناحیه ای که مورد سونوگرافی قرار می گیرد به هیچ عنوان دارای زخم باز نباشد و همچنین داخل گچ نیز نباشد.

نحوه انجام سونوگرافی ارتوپدی

برای معاینه سونوگرافیک قسمت های خاصی از سیستم اسکلتی-عضلانی، بیمار روی تخت یا صندلی معاینه می نشیند. برای سایر معاینات بیمار روی تخت به پشت یا دمر دراز می کشد. سونولوژیست اندام مورد معاینه را جا به جا می کند تا آناتومی و عملکرد مفاصل، عضلات، رباط ها و تاندون های شما را بررسی کند. بیشتر مطالعات سونوگرافیک در نوزادان یا کودکان در حالت دراز کشیده به پشت انجام می شود. پس از اینکه روی تخت معاینه قرار گرفتید، سونولوژیست یک ژل آبکی گرم روی محل مورد معاینه می ریزد. ژل به ترانس دیوسر کمک می کند تا تماس ایمن با بدن داشته باشد و هوای بین ترانس دیوسر و پوست که مانعی برای عبور امواج صوتی است را حذف می کند. ترانس دیوسر روی بدن قرار گرفته، به عقب و جلو حرکت می کند تا تصویر دلخواه گرفته شود. معمولاً هیچ احساس ناخوشایندی از فشار ترانس دیوسر بر ناحیه مورد مطالعه ایجاد نمی شود.

مزایای سونوگرافی در ارتوپدی

• عمده معاینات سونوگرافیک غیر تهاجمی هستند.
• سونوگرافی به راحتی در دسترس است. به آسانی استفاده می شود و از سایر روش های تصویربرداری ارزان تر است.
• تصویربرداری سونوگرافی ایمن است و اشعه ای استفاده نمی کند.
• تصویربرداری سونوگرافی یک تصویر روشن از بافت نرم نشان می دهد که در گرافی ساده دیده نمی شود.
• سونوگرافی یک تصویر در لحظه (real time) تهیه می کند. در نتیجه یک ابزار مناسب جهت هدایت اقدامات کم تهاجمی مانند بیوپسی با سوزن، آسپیراسیون (کشیدن) مایعات، تزریقات داخل مفصلی، تزریقات اپیدورال، بلوک اعصاب محیطی و مرکزی، بلوک گانگلیون های سمپاتیک و… است.
• سونوگرافی جایگزین مناسبی برای ام آر آی برای بیماران مبتلا به ترس از فضاهای بسته (کلاستروفوبیا) است.
• بیماران با ضربان ساز قلبی و سایر قطعات فلزی در بدن خود که نمی توانند ام آر آی انجام دهند، به راحتی می توانند تحت معاینه سونوگرافی قرار بگیرند.
• در مقایسه با ام آر آی، سونوگرافی اطلاعات دقیق تری از بررسی بافت نرم مانند تاندون ها و اعصاب انجام می دهد.
• سونوگرافی می تواند حرکت ساختارهای بافت نرم مانند تاندون، مفصل و انتهاها را نشان دهد.
• سونوگرافی سریع تر از ام آر آی انجام می شود و نیاز به بی حرکتی کامل بیمار نیست. در نتیجه می توان نوزادان را بدون استفاده از آرام بخش تصویربرداری نمود.
• برخلاف بالغین، مفصل لگن نوزادان (هیپ) به طور وسیعی از غضروف ساخته شده است. سونوگرافی به خوبی غضروف را نشان می دهد.
• سونوگرافی به ویژه در بررسی تاندون هایی مانند تاندون آشیل که درست در زیر پوست قرار دارند، بسیار مفید است. مزیت سونوگرافی این است که انجام آن نسبتاً ساده است.

محدودیت سونوگرافی در ارتوپدی

سونوگرافی نمی تواند بافت استخوان را به خوبی نشان دهد. به همین دلیل برای بررسی استخوان در بزرگ سالان، از دیگر روش های تصویربرداری استفاده می شود. بافت استخوانی در نوزادان عموماً نرم و غضروف مانند است؛ به همین دلیل امکان سونوگرافی استخوان در نوزادان و وجود دارد؛ اما برای کودکان و بزرگ سالان نیاز به عکس برداری با اشعه ایکس است.

سونوگرافی نمی تواند تصاویر مناسب از اندام های بسیار داخلی تهیه کند. به همین دلیل در ساختارهایی که عمق آن ها زیاد است، سونوگرافی پیشنهاد نمی شود. بر اساس شواهد به دست آمده، سونوگرافی برای آسیب های ستون فقرات مناسب نیست. درصورتی که بیمار دچار درد در ناحیه پشت باشد، تصویربرداری ام ار ای یا سایر روش ها انجام می شود. کیفیت تصویر ممکن است به اندازه MRI دقیق نباشد و این وضوح گاهی به تخصص شخصی که تصویربرداری را انجام می دهد، بستگی دارد.