آیا درمان ناباروری مردان بدون هیچ اسپرمی امکان پذیر است؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

یکی از علل اصلی ناباروری مردان که معمولاً هیچ گونه علامت خاصی از خود نشان نمی دهد، اسپرم صفر یا آزواسپرمی (Azoospermia) نام دارد. آزواسپرمی، که ناشی از عدم وجود اسپرم در مایع منی می باشد، علت ۱۵ درصد از موارد ناباروری مردان و عاملی شایع در میان حدود ۱ درصد آقایان است.

صفر بودن اسپرم در مردان به شرایطی گفته می شود که به دلایلی اعم از : اختلالات مربوط به هورمون ها و غدد (علل قبل از بیضه)، اختلالات مربوط به بیضه و فرآیند تولید اسپرم (علل بیضوی) یا انسداد در مسیر انتقال اسپرم (علل بعد از بیضه) در نتایج آزمایش اسپرموگرام هیچ اسپرمی در منی یافته نشود.

این امکان وجود دارد که صفر بودن اسپرم به علت وجود اختلالات انسدادی باشد. در این موارد بیوپسی بیضه به عنوان یکی از راه های درمان اسپرم صفر مطرح می شود که در نتیجه پزشک متخصص درمان ناباروری می تواند با استفاده از روش های مختلف نمونه برداری از بیضه، موفق به پیدا کردن اسپرم و اجرای روشهای کمک باروری نظیر آی وی اف و میکرواینجکشن شود.

علل آزواسپرمی انسدادی

انسداد اپیدیدیمیس:

عواملی که منجر به انسداد اپیدیدیمیس می شوند عبارتند از:

• عفونت (مانند التهاب اپیدیدیمیس)
• التهاب
• آسیب یا زخم کیسه ی بیضه
• ناهنجاری های نادر ژنتیک: که باعث مسدود شدن یا تکوین غیرطبیعی می شوند. سیستیک فیبروزیس سبب غلیظ شدن ترشحات، جمع شدن ترشحات و گیر افتادن مایع منی می شود. این مورد حتی گاهی برای مردان دارای جهش ژن سیستیک فیبروزیس ولی بدون علائم بیماری نیز مشکل ایجاد می کند.

جراحی وازودفران:​

هنگام وازکتومی، جراح رگ های وازدفران را مسدود می کند تا جلوی حرکت اسپرم گرفته شود. البته عوامل زیر نیز ممکن است تأثیرات مشابهی داشته باشند:

• آسیب یا زخم
• سابقه ی جراحی به دلایلی مانند فتق
• جهش های ژن سیستیک فیبروزیس که مانع شکل گیری ارتباط با مجرای ادرار می شوند.

انسداد مجرای انزال:​

بعضی از موارد انسدادهای مجرای انزال از زمان تولد وجود دارند (مادرزادی) که می توانند عامل آزواسپرمی باشند و سایر موارد بعدها به دلایل زیر بروز می کنند (اکتسابی):

1. عفونت
2. آسیب
3. جراحی های قبلی

علل آزواسپرمی غیرانسدادی

• ژنتیک: تاکنون تعداد محدودی از علل ژنتیکی نقص در تولید اسپرم شناسایی شده اند.
• حذف های کروموزوم Y: کروموزوم Y حاوی ژن های بسیاری است که در تولید اسپرم نقش دارند. حذف هایی که در این ژن ها اتفاق می افتند تا 10 درصد موارد فقدان اسپرم را شامل می شوند.
• کاریوتایپ غیرطبیعی: حدود 10 درصد بیماران مبتلا به آزواسپرمی انسدادی مبتلا به ناهنجاری های کروموزومی قابل تشخیص بوده که تولید اسپرم را محدود می کنند. مثلاً کروموزوم اضافی ایکس باعث بروز سندرم کلاین فلتر شده که با علائمی مانند عملکرد ضعیف بیضه ها، تعداد کم اسپرم و سطوح پایین تستوسترون همراه است. البته در چنین مواردی احتمال پیدا کردن اسپرم وجود دارد.

1. تشعشعات و سموم خطرناک
2. مصرف برخی داروها و دخانیات
3. نوسانات هورمونی
4. واریکوسل