سونوگرافى داپلر ترانس كرانيال (TCD) چگونه انجام میشود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

برای بررسی جریان خون مغز در سونوگرافی داپلر مغز و کاروتید (TCD & ECD) از شاخص هایی مثل سرعت متوسط جریان خون مغز و شاخصهای مقاومت عروق مغزی استفاده می شود. در تنگی عروق مغز و کاروتید سرعت متوسط جریان خون مغز (MFV) و PI افزایش می یابند. این نشانه هشدار برای بررسی های کامل تر و شروع پیشگیری از بروز سکته مغزی در محدوده عروق خونی تنگ می باشد. سونوگرافی داپلر بهترین روش بررسی عروق مغز و کاروتید است؛ چرا که مزیت اصلی TCD (سونوگرافی داپلر مغز) نسبت به سایر روشهای بررسی عروق مغز غیر تهاجمی بودن آن است و بر خلاف روشهای دیگر مثل آنژیوگرافی و سیتی آنژیوگرافی مغز نیاز به تزریق ماده حاجب ندارد. سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال و کاروتید گردن (TCD & ECD) روشی ساده و بی خطر می باشد که متخصص مغز و اعصاب توسط آن خونرسانی مغز را بررسی و عروق اصلی مغز را از نظر میزان جریان خون و باز بودن رگها ارزیابی می کند.

متخصص مغز و اعصاب با آنالیز و تفسیر اطلاعات به دست آمده از سونوگرافی داپلر مغز در صورت وجود سفتی یا تنگی رگها بهترین اقدامات پیشگیری کننده از سکته مغزی را شروع می کند؛ چرا که درمان تنگی رگهای مغز بعد از سکته مغزی سخت است و در بسیاری موارد غیر قابل ترمیم و درمان میباشند و از این جهت سونوگرافی داپلر مغز در پیشگیری از سکته مغزی بسیار مؤثر است.

کاربرد سونوگرافی داپلر کرانیال (TCD)

• تشخیص مشکلات عروق قاعده مغزی مانند گرفتگی و تنگ شدن رگهای خونی مغز در افرادی که سابقه سکته مغزی و افراد دیابتی با فشار خون بالا، چاقی و چربی خون بالا
• بررسی علل سرگیجه هایی که ناشی از نارسایی خون رسانی مغز
• ارزیابی جریان خون در افراد دارای کم خونی داسی شکل
• ارزیابی عروق مغزی جهت کاهش ریسک سکته مغزی در کودکانی که دک خونی داسی شکل دارند. جهت ارزیابی اسپاسم عروق مغز در افرادی که به خونریزی آراکوئید مغزی مبتلا شده اند.

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی داپلر مغز

برای انجام TCD نیاز به آمادگی خاصی نیست و فقط توصیه میشود 2 ساعت قبل از انجام سونوگرافی داپلر از مصرف مواد حاوی نیکوتین مثل سیگار و قلیان خودداری شود؛ زیرا ممکن است باعث انقباض عروق خونی مغز شود و نتایج غیر مطلوبی نشان دهد.

روش انجام سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال

روش کار این سونوگرافی با سونوگرافی های دیگر کاملاً متفاوت می باشد. در این روش بیمار به پشت دراز می کشد سپس پروپ میکروفونی شکل مخصوص دستگاه داپلر ترانس کرانیال (TCD) بر روی سر بیمار قرار داده می شود تا امواج فراصوتی را به داخل رگهای مغز منتقل نماید و میزان سرعت و جریان خون را بررسی کند. پاسخ را به صورت صدا و تصویر در صفحه مانیتوری کوچک در اختیار پزشک متخصص قرار دهد. از آنجا که استخوان های جمجمه مانع عبور مقدار زیادی از امواج اوالتراسوند می شوند، مناطقی از جمجمه که دارای ضخامت کمتری هستند و کمترین اعوجاج را نسبت به این امواج دارند (به نام پنجره های انسداد)، باید برای تجزیه و تحلیل استفاده شوند، به همین دلیل، اندازه گیری در ناحیه ای بالاتر از قوس گونه، از طریق چشم، زیر فک و از پشت سر انجام می شود.

کاندید مناسب انجام سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال

علاوه بر اینکه پزشک، بیماران را برای تشخیص برخی ناهنجاری ها به سونوگرافی داپلر فرا می خواند لازم است که برخی از بیماران و یا افراد به طور دوره ای و در یک فاصله زمانی مناسب به انجام این تست بپردازند، این افراد شامل:

1. کسانی که یک بار و یا بیشتر دچار سکته مغزی شده اند و با مواردی همچون آنژیو گرافی و یا استنت گذاری به درمان و یا پیشگیری از سکته پرداخته اند.
2. افراد با افزایش سن در معرض گرفتگی عروق قرار می گیرند، بنابراین بهتر است برای چکاپ به پزشک و دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنند و این تست را انجام دهند.
3. کسانی که با انجام این تست متوجه گرفتگی در رگ خود شده اند و تحت درمان دارویی برای از بین بردن آن پلاک و گرفتگی قرار دارند بهتر است در زمانهای مشخصی این سونوگرافی داپلر و تی سی سی دی را انجام دهند.
4. افرادی که سیگاری هستند و نتوانستند آن را ترک کنند بهتر است تا برای بررسی رگهای مغز، تست تی سی سی دی را انجام دهند.

موارد منع انجام سونوگرافی داپلر کرانیال (TCD)

این سونوگرافی دارای هیچ گونه اشعه مضری نمی باشد و کاملاً بی خطر است و در زمانی که خانم باردار دچار مشکلاتی چون مشکلات عروقی گردید می تواند بدون هیچ ترس و دلهره ای تحت انجام این سونوگرافی قرار گیرد؛ چراکه هیچ خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت. لازم است بدانید داپلر کرانیال (TCD) برای بیمارانی که در یک یا دو ماه گذاشته جراحی های مربوط به چشم مانند اصلاح چشم با لیزر، درمان کاتاراکت و یا تعویض قرنیه داشته اند، قابل انجام نمی باشد.

عوارض جانبی سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال

مطالعات نشان داده است که سونوگرافی خطرناک نیست و عوارض جانبی مضرى ندارد. علاوه بر این، سونوگرافی از تشعشع مانند ایکس استفاده نمی کند. همچنین در سونوگرافی داپلر مغز (TCD) هیچ اشعه ای به بیمار داده نمیشود و بنابراین انجام سونوگرافی داپلر عروق مغز و کاروتید کاملاً بی خطر است.