به ناحیه ای که بین دنده ها و لگن قرار گرفته، شکم می گویند. حال دردی که در این بخش می پیچد یکی از رایج ترین احساساتی است که امکان دارد گاهی هر روز و در چند نوبت آن را تجربه کنیم. این درد ممکن است به حالت دل پیچه باشد یا اثری بسیار تیز و مبهم از خود به جای بگذارد. این درد معمولاً کوتاه مدت است و به خاطر پریود، گرفتگی اعضای داخلی، حالتی روانی یا مشکلی گذرا در روده اتفاق می افتد؛ اما زمانی که منشأ این درد نامعلوم است یا برای مدت زیادی ادامه پیدا می کند، باید در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرد.

بیماری هایی که موجب دل درد می شوند

درد شکم ممکن است توسط موارد زیر ایجاد شود. محل درد در شکم می تواند علت درد را برای ما مشخص کند.

درد در ناحیه بالای شکم می تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

• سنگ کیسه صفرا
• حمله قلبی
• هپاتیت ها (التهاب کبد)
• پنومونی (التهاب ریه)

درد در بالا سمت چپ:

• بزرگ شدن طحال
• انسداد مدفوعی (سخت شدن مدفوع به نحوی که نمی تواند دفع شود).
• آسیب ها و ضربه ها
• عفونت کلیه ها
• حمله قلبی
• سرطان

درد در بالا سمت راست:

• هپاتیت
• آسیب ها و ضربه ها
• پنومونی (التهاب ریه)
• آپاندیسیت

درد در مرکز:

• آپاندیسیت
• گاستروآنتریت یا بیماری التهاب معده ای روده ای
• آسیب ها و ضربه ها
• اورمی (تجمع مواد زائد در خون)

دردی که در قسمت تحتانی شکم متمرکز باشد می تواند نشانه ای از موارد زیر باشد:

• آپاندیسیت
• انسداد روده
• حاملگی خارج رحمی (حاملگی که در خارج از رحم رخ می دهد).

درد در پایین سمت چپ:

• بیماری کرون
• سرطان
• عفونت کلیه ها
• کیست های تخمدان

درد در پایین سمت راست:

• آپاندیسیت
• فتق (زمانی که یک عضو به علت وجود ضعف در دیواره شکم بیرون بزند.)
• عفونت کلیه ها
• سرطان

علائم دل درد

اگر دل درد به صورت ناگهانی و بسیار شدید عارض شود، نشانه یک مشکل اساسی در بدن است. با این حال احساس رگ به رگ شدن در عضلات شکم، تیر کشیدن، انقباض ماهیچه ای یا درد شدید و پایدار از جمله علائم دل پیچه هستند. هر کدام از این دردها بنا بر ناحیه بروز، نشان دهنده مشکلی خاص هستند؛ مثلاً درد سمت راست و پایین شکم، نشانه التهاب آپاندیس است. یا درد در قسمت میانی یا راست شکم، نشانه مشکل در کیسه صفرا است. با این حال شایع ترین علائم دل پیچه عبارتند از:

1. درد در شکم
2. احساس نفخ
3. دفع گاز یا آروغ زدن
4. احساس سوزش در معده
5. کاهش اشتها
6. حالت تهوع
7. اسهال مرتبط با آن

انواع دل درد

دل درد انواع مختلفی دارد و پزشک باتوجه به نوع درد می تواند مشکل را تشخیص دهد. برخی از رایج ترین دردها عبارتند از:

1. موضعی: درد موضعی مربوط به یک ناحیه خاص در شکم است. اغلب علت ایجاد این درد، مشکلی در یک اندام خاص است. از شایع ترین علل درد موضعی، زخم معده است.
2. کرامپی: این درد بیشتر با اسهال، یبوست یا نفخ شکم همراه است. در بیشتر مواقع علت ایجاد آن جدی نیست. در زنان ممکن است پریود یا سقط جنین باعث این نوع درد شود.
3. کولیکی: دردهای کولیکی به طور ناگهانی به وجود می آیند و شبیه به اسپاسم عضلانی یا دل پیچه هستند. این درد موجی بوده و اغلب شدید است. از شایع ترین علل این نوع درد، سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا است.

این دل دردها را جدی بگیرید (دل درد های خطرناک)

اگر درد بیمار شدید باشد یا با هر یک از علائم زیر همراه باشد لازم است سریعاً به پزشک مراجعه کنید:

1. تب
2. عدم توانایی نگه داشتن غذای خورده شده برای چند روز (استفراغ کردن)
3. مشکل در دفع مدفوع (خصوصاً اگر بیمار استفراغ دارد)
4. وجود خون در استفراغ
5. وجود خون در مدفوع
6. مشکل در تنفس
7. تکرر غیرعادی ادرار یا سوزش و درد هنگام ادرار کردن
8. بروز درد در بارداری
9. حساسیت به لمس شکم
10. بروز درد بر اثر آسیبی که طی چند روز اخیر به شکم وارد شده است.
11. ادامه داشتن درد برای چندین روز

این علائم می توانند نشان دهنده یک مشکل داخلی باشند که به درمان فوری نیاز دارد.

تشخیص علل دل درد

علت درد شکمی بر اساس ویژگی های این درد، معاینه فیزیکی و آزمایش تشخیص داده می شود، مثلاً با مراجعه به پزشک احتمالاً یک سری سؤال از ویژگی های درد، الگوها و تداوم درد شما بپرسد و در مورد شرایط فیزیکی یا روانی شما جویا شود. تشخیص درد شکم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• معاینه فیزیکی
• آزمایشات آزمایشگاهی شمارش کامل خون (CBC)، آنزیم های کبدی، آنزیم های پانکراس (آمیلاز و لیپاز)، بارداری و آزمایش های ادرار
• اشعه X ساده از شکم
• مطالعات رادیوگرافی
• سونوگرافی
• توموگرافی کامپیوتری (CT) شکمی (شامل تمام اندام ها و روده ها)
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• باریم اشعه ایکس
• آندوسکوپی کپسول
• کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
• سونوگرافی آندوسکوپی (EUS)

پیشگیری از دل درد

تمام انواع درد های شکمی قابل پیشگیری نیستند. با این حال با انجام اقدامات زیر می توان احتمال بروز شکم درد را کاهش داد:

• داشتن رژیم غذایی سالم
• مصرف آب فراوان
• ورزش منظم
• کاهش حجم وعده های غذایی

اگر روده های شما دچار مشکل خاصی، نظیر بیماری کرون هستند از رژیم غذایی که پزشک توصیه کرده است پیروی کنید تا احساس ناراحتی تان به حداقل برسد. اگر مبتلا به GERD (رفلاکس معده) هستید، دو ساعت قبل از خواب چیزی نخورید. دراز کشیدن بلافاصله پس از مصرف غذا، ممکن است باعث سوزش سردل و درد شکم شود بنابراین توصیه می شود حداقل تا دو ساعت بعد از صرف غذا دراز نکشید.

درمان دل درد

درمان با توجه به دلیل احتمالی درد شکم طرح ریزی می شود. بعضی گونه های درد را می توان به سادگی با مصرف داروهای غیرتجویزی (بدون نسخه) قابل تهیه از داروخانه تسکین داد؛ اما برای بهبود بعضی دردها باید به بیمارستان مراجعه نمود.

روش درمان دل درد به علت آن بستگی دارد، شماری از راهکارهای درمانی عبارتند از:

• دارو برای درمان التهاب، رفلاکس یا انواع زخم ها
• آنتی بیوتیک برای عفونت
• تغییر در رفتارهای فردی در مواجهه با شکم درد ناشی از نوشیدنی ها یا غذاهای خاص
• تزریق موضعی عامل های بی حس کننده یا کورتیکواستروئیدها
• در موارد شدیدتری مانند آپاندیسیت و فتق انجام عمل جراحی ضرورت می یابد

---