در فصل مدارس مراقب شیوع و عود شپش سر در کودکان باشید

دکتر پرستو خسروانی [ متخصص پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.drkhosravani.ir
آدرس مطب : شهرکرد ، خیابان فردوسی ، حدفاصل چهارراه مولوی و چهارراه فردوسی ، مجتمع پالادیوم ، طبقه دوم تلفن مطب : 32263360 - 038

داشتن شپش سر به این معنی نیست که شما کثیف هستید. بیشتر افراد زمانی که با فردی که شپش سر دارد تماس سر به سر داشته باشند به شپش سر مبتلا می شوند. تماس سر به سر به شپش اجازه می دهد از یک سر به سر دیگر بخزد. شپش ها اهمیتی نمی دهند که فرد دارای موهای تمیز یا موی کثیف باشد. شپش ها به دنبال خون انسان هستند که برای زنده ماندن به آن نیاز دارند.

گاهی دختران و پسران در سنین پایین به دلایل دیگری به پزشک مراجعه می کنند که در حین معاینه مشخص می شود که شپش سر دارند و متأسفانه خانواده ها انکار می کنند زیرا بسیاری از خانواده ها از شپش سر به شدت وحشت دارند و متأسفانه آن را بسیار ناگوار و موجب شرمساری می دانند. و همین شرمساری موجب پنهان کاری و عدم مراجعه به پزشک برای درمان و انتشار بیماری به دیگران می گردد. و یا اینکه خیلی عادی و بی اهمیت از کنار این موضوع می گذرند.
در پاسخ باید گفت که سالانه میلیون ها نفر به شپش سر مبتلا می شوند. آلودگی به شپش سر به ویژه در مدارس رایج است. بسیاری از جوامع پیشرفته نیز مبتلا به این بیماری می باشند. در ایالات متحده، اعتقاد بر این است که سالانه حدود 6 تا 12 میلیون کودک بین 3 تا 12 سال به شپش سر مبتلا می شوند. بنابراین هیچگونه شرمساری در این قضیه وجود ندارد و از خانواده ها انتظار می رود که با دیدن علائم شپش سر، بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنند.
شپش سر حتما باید درمان شود زیرا در غیر اینصورت بقیه افراد خانواده و جامعه در معرض ابتلا قرار خواهند گرفت.

شپش سر به عنوان بیماری شناخته شده نیست، اما داشتن شپش سر می تواند باعث خارش شدید پوست سر شود. اگر زیاد خراش دهید، می تواند باعث ایجاد زخم در پوست سر شود که ممکن است منجر به عفونت شود. برخی از افراد به دلیل خارش بسیار شدید خواب خود را از دست می دهند.
اکثر افراد می توانند در خانه انجام شپش سر را درمان کنند و معمولاً شپش سر با درمان خانگی از بین می رود. اگر در از بین بردن شپش مشکل دارید یا عفونت ناشی از خاراندن دارید، باید به متخصص پوست مراجعه کنید.
مهم ترین علامت شپش سر، خارش می باشد که بیشتر در پس سر و اطراف گوش می باشد. تخم شپش به صورت گلابی معکوس در یک سمت موها به سختی به موها چسبیده می باشند .
معمولاً شپش سر با حرکت بر روی پوست سر تخم ها را در محل اتصال مو و پوست سر (محل خروج مو از پوست سر) با ماده سیمانی و سخت در یک سمت مو می چسباند.
و این تخم با رشد مـو از پوست سر فاصله می گیرد. لذا تخم های جدید در محل خروج مو از پوست دیده می شوند و تخم های قدیمی تر در فاصله تا 4 سانتی متری از پوست سر.
شپش و تخم ها در کودکان به دلیل استفاده مشترک از وسائل شخصی مانند شانه، گیره سر، روسری، شال گردن و ... به سرعت منتقل می گردد.
به همین علت اکثر والدین از عدم درمان کودکان خود شاکی هستند چراکه حتی یک کودک مبتلا در مدرسه می تواند شپش را به دیگران منتقل نماید.

تخم شپش منظم مانند گلابی معکوس در یک سمت تار مو محکم چسبیده هستند.
اما شوره سر به شکل نامنظم در همه جای سر است و به راحتی از مو جدا می شود و گاهی بر روی شانه ها و لباس آن را می بینیم.

تبدیل تخم ها به شپش

تخم های سفید رنگ به نام «رشک» بعد از یک هفته از تخم ها خارج و تبدیل به شپش بالغ می شوند.

از علائم مهم شپش سر:

• خارش؛ به خصوص در پس سر و اطراف گوش ها
• تخم شپش یا رشک، به خصوص در محل ابتدایی رویش مو از پوست سر دیده می شود.
• گاهی شپش در هنگام شانه کردن دیده می شود.
• تخم شپش با پوسته سر اشتباه نشود.
• معمولاً تخم شپش محکم از مو جدا می شود و در تمام سر پراکنده است.
• تخم شپش معمولاً یکطرفه و به شکل گلابی معکوس محکم به تار مو چسبیده است.

بهترین روش درمان شپش سر:

• شب کمی از دارو یا لوسیون تجویز شده توسط پزشک یا کمی سرکه رقیق به موها و پوست سر آغشته نمایید.
• نکته: نقش سرکه فقط برای جدا کردن تخم شپش از تار مو می باشد نه کشتن شپش سر. به طوری که سرکه با نفوذ در ماده سخت و چسبنده بین تار مو و تخم شپش آن را از مو جدا می کند و بنابراین به راحتی توسط شانه چوبی از موهای سر خارج می شود.
• فردا صبح شامپو تجویز شده توسط پزشک معالج را در حمام درحالیکه هنوز موهایتان خشک است را به تمام سر بمالید و 15 دقیقه بماند.
• بعد از 15 دقیقه با شانه چوبی دنده ریز که آغشته به سرکه رقیق گردیده، مکرر موهای خود را تا 10 دقیقه انه کنید.
• سپس موها و سر و تمام بدن را آبکشی کنید.
• هفته بعد دقیقا اقدامات فوق را تکرار کنید.

نکته: تأکید به مصرف شامپو حداقل دو بار به فاصله یک هفته می باشد زیرا شامپو فقط بر روی شپش اثر دارد و برای کشتن شپش به کار می رود و متأسفانه موجب از بین بردن تخم شپش نمی گردد. لذا شپش های جدید که یک هفته بعد از تخم ها خارج می شوند و قبل از بالغ شدن توسط مرحله دوم شامپوهای ذکر شده از بین می روند.

بهترین روش برای حذف تخم های شپش یا (رشک) فقط درمان فیزیکی می باشد.

از آنجایی که تخم ها با ماده سیمانی سخت و چسبناک به موها چسبیده اند، لذا سرکه یا روغن دایلیس موجب ذوب ماده سیمانی و چسبناک شده و سپس با شانه های چوبی دنده ریز به سادگی می توان تخم ها را از مو خارج نمود.
یا می توان شانه چوبی را در لیوان حاوی سرکه رقیق وارد نمود و سپس شانه آغشته به سرکه را مستقیم به طور مکرر به موها بکشیم.

نکات مهم:

• همه اعضای خانواده بخصوص کودکان (چه کسانی که خارش دارند و چه کسانی که ندارند) حتما در یک زمان و با همدیگر درمان شوند.
• اگر تخم یا رشک را حتی بعد درمان در فاصله یک سانتیمتری از محل رویش مو از پوست سر ملاحظه کردید، مطمئن باشید هنوز شپش زنده در سر کودک شما وجود دارد و درمان شما کامل نبوده یا از فرد دیگری به وی انتقال داده شده است.
• تخم یا پوسته های تخم در فاصله بیش از 4 سانتیمتری از پوست سر که به مو چسبیده اند، اهمیتی ندارند چون بسیار قدیمی هستند نه جدید.
• هرگز از ابتلای خود یا فرزندانتان به شپش سر نگران نشوید. با حفظ آرامش خود، مطمئن باشید که به آسانی درمان می شوند.
• موی کوتاه یا بلند نقش موثری بر درمان شپش سر ندارند. اما مراقبت و درمان موهای کوتاه آسان تر است.

راه های مهم انتقال شپش سر در کودکان:

استفاده مشترک از وسائل شخصی یکدیگر بخصوص شانه، گیره مو، سنجاق، روسری و ...
حتما به طور کامل به فرزندان خود تأکید نمایید از آنجایی که بیماری و شپش سر به راحتی منتقل می گردد، بنابراین لازم است از وسائل شخصی دیگر کودکان حتی به عنوان هدیه خودداری نموده و علت آن را به همکلاسی و دوست خود توضیح داده تا موجب آموزش همگان باشد.