پس از عمل تی یو ال (سنگ شکنی از طریق حالب) چه باید کرد؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

گزینه های سنگ شکنی برای بیماران مبتلا به سنگ کلیه علامت دار شامل سنگ شکنی خارج بدنی با موج شوک، یورتروسکوپی و نفرولیتوتومی از راه پوست است. آناتومی کلیه، ترکیب سنگ و عادت بدن شما، همه نقش مهمی در تعیین نتایج و رویکرد عمل دارند.

سنگ کلیه یک بیماری با درد شدید پهلو بوده که به علت گیر کردن سنگ ادراری در لوله حالب و به دنبال آن انسداد و ورم کلیه است. در اکثر موارد سنگ های کوچک حالب با تجویز مسکن خود به خود دفع می شوند ولی در مواردی که سنگ ها بزرگتر باشند، می توان از روش جراحی TUL از راه مجرا، بدون هیچ گونه برشی بر شکم و با کمترین درد سنگ را خارج نمود.
نقش یورتروسکوپی در ده سال گذشته به دلیل پیشرفت در اندازه یورتروسکوپ و قابلیت انحراف، تصویربرداری ویدیویی، سبدها و ابزارهای مینیاتوری و در سنگ شکنی (شکستن سنگ) با ظهور لیزر هولمیوم، تحول چشمگیری داشته است. بیش از 25 درصد از تمام جراحی های سنگ کلیه در حال حاضر با استفاده از فناوری یورتروسکوپ کوچک انجام می شود.

اقدامات و مراقبت های قبل از سنگ شکنی آندوسکوپیک حالب

پس از مشخص شدن تاریخ سنگ شکنی، موارد ذکر شده در زیر بر اساس سن، سابقه پزشکی و خطر جراحی در صورت لزوم تجویز می شود.

• معاینه بدنی
• EKG (الکتروکاردیوگرام)
• CBC (شمارش کامل خون)
• PT / PTT (نمایه انعقاد خون)
• پانل متابولیک جامع (پروفایل شیمی خون)
• آزمایش ادرار

داروهایی که قبل از سنگ شکنی باید از آنها اجتناب کنید:

• اورتروسکوپی تنها سنگ شکنی کم تهاجمی است که می توان آن را در حین ضد انعقاد فعال انجام داد. حتی با این گزینه، ترجیحاً در صورت امکان پزشکی، تمام داروهای رقیق کننده خون را قبل از سنگ شکنی قطع کنید. در زیر لیستی از داروهایی که حداقل 7 تا 10 روز قبل از سنگ شکنی باید از آنها اجتناب کنید آمده است. بسیاری از این داروها می توانند عملکرد پلاکت ها یا توانایی بدن شما برای لخته شدن را تغییر دهند و بنابراین ممکن است به خونریزی ناخواسته در حین یا بعد از جراحی کمک کنند. هیچ دارویی را بدون هماهنگی با پزشک تجویز کننده قطع نکنید.
• آسپرین، موترین، ایبوپروفن، آلکا سلتزر، ویتامین E، دیکلوفناک، سلکوکسیب، پلاویکس،Ticlid,Coumadin
• هیچ آمادگی روده ای برای یورتروسکوپی مورد نیاز نیست و از اکثر بیماران خواسته می شود تا بعد از نیمه شب قبل از عمل، چیزی نخورند.

اتفاقات حین سنگ شکنی آندوسکوپیک حالب

هنگامی که شما بی هوش هستید، جراح یک لوله کوچک روشن (یورتروسکوپ) را از مجرای ادرار و مثانه عبور می دهد و تا به حالب و نقطه ای که سنگ در آن قرار دارد، برسد. اگر سنگ کوچک باشد، ممکن است با یک دستگاه سبد به دام افتاده و به طور کامل از حالب خارج شود. اگر سنگ بزرگ باشد یا اگر قطر حالب باریک باشد، سنگ باید تکه تکه شود که معمولاً با لیزر انجام می شود. هنگامی که سنگ به قطعات ریز شکسته شد، این قطعات معمولاً از حالب خارج می شوند. در بیشتر موارد، برای اطمینان از اینکه کلیه پس از جراحی ادرار را به خوبی تخلیه می کند، استنت حالب در جای خود باقی می ماند.

یورتروسکوپی را می توان برای سنگ های واقع در کلیه نیز انجام داد. مشابه سنگ های حالب، سنگ کلیه را می توان تکه تکه کرد و با سبد برداشت. گاهی اوقات، یک سنگ کلیه با لیزر به قطعات بسیار کوچک (دانه های شن) تکه تکه می شود که خیلی کوچکتر از آن است که در سبد قرار داده شود. متخصص اورولوژی معمولا استنتی را بر جای می گذارد و اجازه می دهد این قطعات به مرور زمان خود به خود پاک شوند. در نهایت، اگر حالب برای پیشبرد یورتروسکوپ خیلی کوچک باشد، متخصص اورولوژی معمولا یک استنت می گذارد و به حالب اجازه می دهد تا در اطراف استنت گشاد شود و عمل را برای 2 تا 3 هفته بعد موکول کند. یورتروسکوپی معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. با این حال، برخی از بیماران ممکن است نیاز به بستری یک شبه در بیمارستان داشته باشند، اگر این روش طولانی یا دشوار باشد.

خطرات و عوارض سنگ شکنی آندوسکوپیک حالب

مانند هر عمل جراحی بزرگ، عوارض، اگرچه نادر است، ممکن است با یورتروسکوپی رخ دهد. خطرات و عوارض بالقوه این عمل شامل موارد زیر است اما محدود به آنها نیست:

• درد استنت: حدود 50 درصد از بیمارانی که تحت یورتروسکوپی قرار می گیرند و استنت دارند، «درد استنت» دارند و این شایع ترین عارضه پس از یورتروسکوپی است. استنت یک لوله پلاستیکی نرم (تقریباً نصف اندازه لوله IV) است که به کلیه اجازه می دهد ادرار را بدون توجه به ادم یا انسداد به مثانه تخلیه کند. استنت باعث احساس سوزن سوزن شدن تا درد شدید در پهلوی آسیب دیده می شود.
• تکه های سنگ: سنگ های باقی مانده در کلیه یا حالب ممکن است تا 40 درصد پس از یورتروسکوپی، بسته به اندازه و محل سنگ اصلی وجود داشته باشند. این تکه های سنگ در تصویربرداری بعدی دیده و مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
• آسیب حالب: آسیب به حالب شایع ترین عارضه حین عمل در طول یورتروسکوپی است. آسیب ها تحت عنوان سوراخ کامل 0.1-0.7٪، یک سوراخ نسبی 1.6٪ یا پارگی و خراش مخاطی 5٪ که شبیه زخم در داخل دهان هستند، بوجود می آیند. تقریباً 100٪ از این موارد با استنت گذاری طولانی مدت (بین 2 تا 4 هفته) بهبود می یابند. اگر سوراخ بزرگی رخ دهد، اورولوژیست ممکن است تصمیم بگیرد که این روش را متوقف کند و در روز دیگری که حالب زمان لازم برای بهبودی داشته باشد، بازگردد. اگر اورولوژیست شما نتواند پس از سوراخ کردن استنت قرار دهد، لوله ای به نام لوله نفروستومی از طریق پوست پشت شما در کلیه قرار می گیرد.
• تنگی حالب و بیرون آمدن حالب: تنگی حالب (بافت اسکار داخل حالب) و بریدگی حالب (تفکیک کامل حالب از کلیه) ترسناک ترین عارضه یورتروسکوپی است. خوشبختانه، به دلیل ظهور یورتروسکوپ های کوچک و افزایش آگاهی جراح، خطر از بین رفتن (0.05٪) یا تنگی (0.2٪) نادر است.
• هماچوری و عفونت: خونریزی و عفونت مطمئناً به دنبال یورتروسکوپی ممکن است (5%)، اما اکثر آنها خود محدود شونده هستند و به ترتیب با هیدراتاسیون و آنتی بیوتیک برطرف می شوند.

اقدامات و مراقبت های بعد از سنگ شکنی آندوسکوپیک حالب:

• دوره فوری پس از عمل: پس از جراحی شما را به اتاق ریکاوری می برند. اگر یک سوند ادراری (فولی) در حین جراحی قرار داده شده باشد، ممکن است پس از بیدار شدن، هوشیاری و حرکت راحت توسط پرستار خارج شود. هنگامی که درد شما کنترل شد و بتوانید ادرار کنید، ممکن است از اتاق ریکاوری به خانه مرخص شوید. تقریباً با هر بار ادرار کردن، انتظار وجود خون در ادرار را داشته باشید. با گذشت زمان و هیدراتاسیون، ادرار باید به آرامی از رنگ قرمز هندوانه ای به صورتی تبدیل شده تا شفاف شود. ممکن است درد استنت یا اسپاسم مثانه داشته باشید که با داروهای مثانه بیش فعال یا کاتتر فولی ساکن می تواند تا حدی برطرف شود. با توجه به ابزار دقیق، اکثر بیماران 4-5 روز آنتی بیوتیک خوراکی برای جلوگیری از عفونت دستگاه ادراری دریافت می کنند.
• درد بعد از عمل: اکثر بیماران پس از یورتروسکوپی درد خفیف تا متوسط را در ناحیه پهلو یا مثانه تجربه می کنند. این به طور کلی با استفاده از داروهای مسکن خوراکی (داروهای ضد درد) به خوبی کنترل می شود.

• استنت حالب: تقریباً همیشه پس از یورتروسکوپی، یک لوله کوچک به نام استنت حالب قرار داده می شود. استنت برای تسهیل تخلیه ادرار به مثانه عمل می کند. در تاریخ بعدی، استنت توسط جراح شما در مطب برداشته خواهد شد. ممکن است اسپاسم مثانه مربوط به استنت حالب را که در پایان عمل شما گذاشته شده است تجربه کنید.
• حالت تهوع: تهوع پس از هر عمل جراحی به خصوص مربوط به بیهوشی عمومی نسبتاً شایع است. این معمولا گذرا است و خود محدود کننده است. در صورت داشتن حالت تهوع و استفراغ بیش از حد، باید برای مشاوره با جراح خود تماس بگیرید.
• دوش گرفتن: بیماران می توانند بلافاصله پس از ترخیص از بیمارستان دوش بگیرند.
• فعالیت: بیماران ممکن است به محض اینکه تمام داروهای مسکن را قطع کنند شروع به رانندگی کنند. اکثر بیماران می توانند فعالیت های عادی و روزانه را طی 5 تا 7 روز پس از یورتروسکوپی انجام دهند. با این حال، بسیاری از بیماران خستگی و ناراحتی بیشتری را با استنت حالب در مثانه توصیف می کنند. این ممکن است تعداد فعالیت هایی را که می توانید انجام دهید محدود کند.
• رژیم غذایی: اکثر بیماران فقط در 24 ساعت اول پس از یورتروسکوپی مایعات شفاف میل می کنند، زیرا عملکرد روده شما ممکن است به دلیل اثرات جراحی و بیهوشی عمومی کند باشد. پس از این دوره، بیماران ممکن است رژیم غذایی منظم خود را در حد تحمل از سر بگیرند.
• خستگی: خستگی بعد از جراحی کاملاً شایع است و باید طی چند روز پس از جراحی کاهش یابد.
• یبوست و گرفتگی گاز: ممکن است به مدت چند روز پس از یورتروسکوپی در نتیجه بیهوشی، روده های سفتی داشته باشید. معمولاً شیاف و نرم کننده های مدفوع برای کمک به این مشکل تجویز می شود. مصرف روزانه یک قاشق چای خوری روغن معدنی در خانه نیز به پیشگیری از یبوست کمک می کند. داروهای ضد درد مخدر نیز می توانند باعث یبوست شوند و بنابراین بیماران توصیه می شوند هرگونه داروی مسکن را به محض تحمل درد پس از جراحی قطع کنند.