لیزر تراپی یا لیزر درمانی به معنای استفاده از امواج نوری متمرکز شده برای بهبودی بیمار میباشد.با توجه به فیزیولوژی لیزرهای کم توان میتوان متوجه شد که این روش درمان در شاخه های مختلف پزشکی کاربرد دارد وهر روز بر تعداد بیماری هائی که از لیزر درمانی در آن استفاده می شود اضافه می شود .در این فصل به اختصار به بعضی موارد کاربرد آن اشاره می شود.

بیماری های مفاصل و عضلات

یکی از کاربرد های بسیار شایع لیزردرمانی در بیماری های مفاصل است و در بیماری های مختلفی نظیر آرتروزها ، روماتیسم مفصلی، روماتیسم های سرونگاتیو، فیبرومیالژی، اسپوندیلیت آنکلیوزان، دردها و شکستگی های ناشی از پوکی استخوان ، التهاب مفصل تمپوروماندیبولر، دردهای کمری، در آسیب های ورزشی، در رفتگی ها و التهابات غلاف کپسول مفصلی، التهاب و تورم حاصل از پیچ خوردگی مفاصل و... کاربرد دارد.

دربیماری های مفصلی دو پاتولوژی عمده وجود دارد:

1. آسیب های ا لتهابی ناشی از ضربه های مکانیکی مثل میکرو تروماهای ناشی از آرتروز در زانو
2. آسیب های التهابی ناشی از واکنشهای سیستم ایمنی مانند التهاب مفاصل در آرتریت روماتوئید و دیگر بیماری های خود ایمن مفصلی.

اثرات لیزر در بیماری های مختلف

• باتوجه به اثرات لیزر مانند اثر ضد التهاب
• ضد درد
• تسریع روند ترمیم بافتی
• متعادل سازی فعالیت سیستم اتوایمون
• میتوان از میزان التهاب مفصلی کاست و باعث افزایش دامنه حرکتی در مفصل درگیر شد
• در آسیب های مفصلی، عضلات اطراف مفصل نیز در گیر شده و در آنها نقاط ماشه ای تشکیل می شود که در بسیاری از مواقع منجر به درد انتشاری و تیر کشنده همراه با محدودیت بیشتر مفصل می شود.
• افزایش خونرسانی که توسط لیزر در این نقاط صورت می گیرد، نقش عمده ای در کاهش درد و برطرف کردن این نقاط دارد.

بیماری های قلب وعروق

• از لیزر درمانی در درمان بیماری های ایسکمی قلبی، فشارخون، ضایعات انسدادی عروق، آترواسکلروزیس، واریس، ترومبوفلبیت، آمبولی ریه، بیماری رینود، بیماری برگر، آریتمی های قلبی و کاهش مصرف داروهای قلبی استفاده می شود.
• از آنجا که لبزر درمانی باعث ایجاد گشادی عروق، رگ سازی جدید، افزایش گردش خون موضعی و درناژلنفاوی، کاهش پلاک های آترو آمبولی و تجمع پلاکتی، افزایش متابولیسم هوازی می شود در این دسته از بیماریها به کار گرفته می شود.

بیماریهای گوش وحلق وبینی

• از لیزر درمانی در درمان سینوزیت، وزوزگوش ، عفونتهای گوش میانی، پارگی پرده گوش ، تورم و التهاب مکرر لوزه ها و لوزه سوم، رنیت آلرژیک، استوماتیت ،التهاب غده پاروتید، آرتریت مفصل تمپروماندیبولر، کاهش تورم و ادم ناشی از دستکاری های جراحی حلق و حنجره، ادم بدنبال جراحی رینوبلاستی و جراحی های فک و صورت استفاده می شود.
• از اثرات ضد التهاب ، ضددرد، افزایش درناژلنفاوی ، متعادل سازی سیستم ایمنی و... در این بیماری ها استفاده می شود.

بیماری های زنان و زایمان

• لیزر درمانی در درمان درد های مزمن لگن ، عفونتها و زخمهای واژینال، کیستهای بارتولن، سردی جنسی، دردهای ماهانه، آندومتریوزیس، نازائی لوله ای، بر طرف کردن اسکار جراحی ها، ماستیت و التهاب غدد شیری به کار گرفته شده است.

بیماری های گوارشی

موارد کاربرد لبزردرمانی عبارتند از:

• زخم معده
• گاستریت
• زخم اثنی عشر
• التهاب پانکراس
• هپاتیت
• سیروز کبدی
• انسداد مجرای کبدی
• یبوست
• کولیت اولسروز
• کولیت ها
• شقاق
• هموروئید

بیماری های ریوی

موارد کاربرد لیزردرمانی عبارتند از:

• پنومونی
• آسم
• برونشیت
• برونشکتازی
• سل
• آمپیم
• عفونت های ریوی
• حساسیت های آلرژیک
• اثرات متعادل سازی سیستم ایمنی
• گشادکنندگی برونش
• کاهش التهاب
• تسربع در ترمیم آسیب بافتی
• افزایش درناژ لنفاوی
• افزایش حرکت مژک های ریوی

بیماری های کلیه ومجاری ادراری

• پیلو نفریت
• سیستیت
• اورتریت
• پروستاتیت
• اپدیدیمیت
• عفونت های مزمن ومقاوم به درمان
• انسداد های ناشی از التهاب

بیماری های اعصاب

• انواع سردرد بخصوص میگرن
• نروپاتیها مانند نورالژی تری ژمینه
• نورالژی بدنبال زونا، نروپاتی های عصب صورتی
• درمان دیسک کمر با لیزر
• سندرم کانال کارپ
• نروپاتیهای متابولیک مانند دیابت
• فلج بلز، رفلکسودیستروفی سمپاتیک
• لیزر درمانی بیماران سکته مغزی
• تسریع در کاهش التهاب
• آسیب اعصاب بدنبال ضربه

بیماری های پوستی

• لیزردرمانی در درمان زخم های مزمن مقاوم به درمان مانند زخم بستر، زخمهای عروقی و زخم دیابتی، سوختگی ها ، استریا، پیشگیری از کلوئید، درمان اسکار های هیپرتوفیک، وتیلیگو، اگزما ، پسوریازیس، آکنه، روزاسه، ضایعات جلدی اسکلرودرمی، لوپوس دیسکوئید، آلوپسی، ریزش مو، ضایعات سبورئیک، ضایعات بولوز، سلولیت و زخمهای مخاطی به کار گرفته می شود.

جراحی ها

• از لیزر درمانی جهت ترمیم سریع زخم جراحی، افزایش درناژلنفاوی در جراحی ها و دستکاری های غدد لنفاوی جهت درمان لنف ادم، افزایش درصد گرفتهای پوستی، بازگشت فعالیت ارگانها بعد از جراحی بخصوص جهت فعال سازی روده ها، کاهش التهاب و ادم بدنبال رادیوتراپی در جراحی های سرطان و کاهش درد در ریکاوری استفاده می شود.

بیماری های آندوکرین ومتابولبیسم

• در درمان دیابت ، اختلالات چربی و متعادل سازسی متابولیسم و اختلالات تیروئید به کار برده می شود.

بیماری های دهان ودندان

لیزردرمانی در این شاخه کاربرد بسیاری دارد و مطالعات وسیعی در این طیف صورت گرفته است موارد کاربرد آن عبارتند از:

• آفت
• خونریزی در دستکاری های دهان و دندان
• پوسیدگی دندان
• آندودنتیس
• کشیدن دندان
• ژنژویت
• استوماتیت
• هرپس زوستر
• کارگذاری ایمپلنت
• دندان هیپر سنستیو
• شکستگی فک
• لکوپلاک
• گلوسیت و زبان جغرافیا
• زخم لب
• ارتودنسی
• التهاب و ادم جراحی
• پریودنتیس
• کاهش درد و ایجاد بیحسی
• کارگذاری پروتزها

کاربرد ليزر در بیهوشی

امروزه لیزر به عنوان یکی از وسایل رایج و شایع درمانی در پزشکی و دندانپزشکی تبدیل شده است از اثر ضد درد ليزر هاي كم توان در كلينيك هاي درد ، واحدهاي كنترل درد حاد و ريكاوري استفاده مي شود.

كاربرد ليزر در بيهوشي به زير مجموعه هاي مختلف تقسيم مي شود:

1. كاربرد در آماده سازي قبل از جراحي
2. كاربرد ليزر در زمان بيهوشي و اورژانس هاي بيهوشي
3. كاربرد در ريكاوري
4. كاربرد در سرويس كنترل درد حاد
5. كاربرد در كلينيك درد
6. كاربرد در ICU

بیماری های چشم

• کاربرد لیزردرمانی در این شاخه مورد بحث و توافق همه نیست.
• در هر صورت استفاده از عینک های مناسب پیشنهاد می شود.
• در درمان بیماری هائی نظیر کراتوکونژکتیویت، اووئیت، ایریدوسیکلیت، گل مژه، حوادث سوختگی، بلفاریت و آمبلوپی از لیزر کم توان استفاده شده است.

بیماری های روانی

• در درمان افسردگی، اضطراب، مشکلات پسیکو سوماتیک، افسردگی ناشی از بیماری های مزمن و در افزایش فعالیت کودکان عقب افتاده گزارشات درمانی وجود دارد.

بیماری های اطفال

• سوختگی ها
• بیماری های ریه
• برونشیت
• برونشیولیت
• پنومونی
• فارنزیت
• تونسلیت
• شکستگیها

انکولوژی

• کم کردن عوارض شیمی درمانی مانند استوماتیت، کاهش ادم و التهاب و زخم بدنبال رادیوتراپی
• بکارگیری لیزرهای کم توان، با توان متوسط و پرتوان در درمان اختلالات سیستم عصبی-عضلانی-اسکلتی اخیراً بسیار مورد توجه محافل علمی در سطح دنیا قرار گرفته است.
• کلمه لیزر Laser مخفف (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) بوده و به معنای تقویت نور بوسیله نشر تابشی تحریک شده می باشد.
• اولین منبع لیزر در سال 1960 معرفی شد و از سال 1970 استفاده پزشکی از نور لیزر در جراحی ها و سایر رشته های پزشکی آغاز گردید. با پیشرفت دستگاهها و نیز افزایش دانش از اثرات لیزر بر ارگانها، امروزه استفاده از آن بعنوان یکی از شایعترین عوامل یا مودالیته های فیزیکی بکار گرفته شده محسوب شده و باعث انقلابی در درمان بیماریهای عضلانی-اسکلتی گردیده است.
• لیزر درمانی بر اساس طول موج نور بکار گرفته شده و توان آن به انواع لیزر کم توان یا لیزر سرد که معمولاً توانی کمتر از 500 میلی وات و گاهاً تا 1000 میلی وات دارند و نیز لیزر با توان متوسط که معمولاً قدرت خروجی بین 1000 تا 5000 میلی وات داشته و نیز لیزر های پر توان یا High Intensity که توان های بالاتر از 5000 میلی وات دارند تقسیم می شود. مرکز جامع توانبخشی دکتر فرخانی افتخار دارد برای اولین بار در استان اصفهان علاوه بر لیزرهای توان کم یا متوسط، لیزرهای پر توان با قدرت حداکثر 3000 وات (3/000/000 میلی وات) و حداکثر عمق نفوذ (تا 7cm) در بافتهای بدن را فراهم آورد.

نام های مختلف لیزر تراپی با لیزرهای کم توان

• LPLT (Low Power Laser Therapy)
• LILT (Low Intensity Laser Therapy)
• LLLI (Low Level Laser Irradiatiation)
• MPLT (Mild Power Laser Therapy)
• Cold Laser Therapy

لیزر تراپی با لیزرهای پر توان High Energy Laser Therapy تخصصی تر از لیزرهای سرد بوده و استفاده از آن بایستی بجا و با دقت بیشتری صورت گیرد. بنوبۀ خود تأثیرات درمانی این نوع لیزرها نیز سریعتر و بیشتر از لیزرهای سرد می باشد.

لیزر چه کارهایی انجام می دهد؟

مکانیسم اصلی اثر کلی لیزرها تا حدودی ناشناخته است. از تأثیرات شناخته شده آن می توان موارد زیر را نام برد. مطالعات نشان داده است که چندین نوع فعالیت سلولی در اثر استفاده از لیزر تشدید می شود. از جمله ساختن پروتئین و آنزیمهای سازنده اسیدهای نوکلئیک، DNA (DNA ترانسکرپیتاز) و تشدید متابولیسم میتوکندری ها را می توان نام برد. ترمیم یا پرولیفراسیون سلولها بعد از تخریب و رشد آکسون عصبی تخریب شده مثلاً از طریق جوانه زدن یا Sprouting با لیزر درمانی دیده می شود. تحریک پاسخهای ایمونولوژیک، کاهش درد و تشدید سرعت ترمیم زخم و افزایش سرعت بازسازی عصب ها از جمله اثرات دیگر لیزر می باشد.

اثرات کلی لیزرها، بخصوص لیزرهای پر توان را می توان شامل موارد زیر دانست:

اثرات فتوشیمیایی (Photochemical Effects)

• که شامل تأثیر بر میتوکندریها در اثر جذب بافتی و فعال کردن زنجیره اکسیداتیو، افزایش DNA،RNA ،ATP می شود. اینگونه تصور می شود که سیتوکروم ها در زنجیره انتقال الکترون قادرند طول موج مشخصی از لیزر را دریافت کنند. انرژی امواج لیزری باعث می شود که این زنجیره سریعتر شده و تولید ATP و سنتز زنجیره های DNA و ساخت پروتئین با سرعت بیشتری انجام گیرد. این تغییرات در صورتیکه از لیزرهای کم توان استفاده شود تا عمق 4-3 میلیمتر و با لیزرهای پر توان تا عمق 7cm قابل مشاهده است.

اثرات فتومکانیکال (Photomechanical Effects)

• این اثرات بیشتر مربوط به لیزرهای پر توان با ایمپالسهای کوتاه و انرژی بسیار بالا صورت می گیرد و باعث ایجاد امواج Pressure wave و اثرات تحریکی روی بافتها شده و پرولیفراسیون سلولی را تحریک می کنند.

اثرات فتو حرارت(Photothermal Effects)

• دردمای 42-40 درجه اثرات انالولیک ضد درد و ضد التهاب لیزرها ظاهر می شود. انتقال انرژی به بافت بخصوص در لیزر های پر توان می تواند دمای متوسط بافت را افزایش دهد. در دمای 46-42 درجه متابولیسم بافتی به صورت برگشت پذیر کاهش یافته و باعث مهار درد در بافت می شوند. ایجاد دمای بالاتر از 46 درجه به قابل برگشت بافتی منجر شود.

موارد استفاده از لیزر تراپی

• (اندیکاسیون ها) Indications for Laser therapy
• اثرات ضد التهابی (Anti inflammatory)
• اثرات ضد درد (Analgesic effects)
• اثرات ضد تورم (Anti edema effect) Biostimulating effects

از این اثرات در درمان بیماری های عصبی-عضلانی بصورت روز افزون استفاده می شود.

از این بیماریها می توان موارد زیر را نام برد:

• رادیکولوپاتی ها یا التهاب ریشه های عصبی در اثر بیماری سیاتیک ، آرتروز و ...
• بهبود انواع زخم ها (زخمهای دیابتیک، زخمهای بستر ...)
• دردهای ناشی از التهاب تاندون (Tendinitis)
• پیچ خوردگی های تاندونی دردهای مفصلی همچون آرتروز دردهای روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید دردهای ناشی از ضربه ها و بعد از اعمال جراحی
• دردهای ناشی از گیر افتادگی عصب مانند سندرم تونل مچ دست (در موارد خفیف و متوسط)
• درمان آسیب های ورزشی در بازسازی و تحریک رشد اعصاب محیطی مثلاً فلج عصب صورتی یا آسیب اعصاب محیطی
• درمان دردهای ناشی از نروپاتی های محیطی مانند نروپاتی دیابتیک دردهای عضلانی مانند سندرم مایوفاشیال (نقاط دردناک ماشه ای Trigger points)

عوارض جانبی و مشکلات لیزر درمانی

از دید بسیاری از مردم حتی در این زمان لیزر چیزی جدید و خطرناك می باشد به این علت که ماهیت واقعی لیزر را نمی شناسند و یا به علت جدید بودن این روش آن را با اشعه رادیواکتیو اشتباه می گیرند. لیزر در فیزیوتراپی در صورتیکه اصولی و با دوز مناسب استفاده شوند فاقد عارضه جانبی بوده و هیچ خطری برای انسان ندارد.

موارد منع استفاده از لیزر

• توصیه می شود که در بیماران زیر از استفاده از لیزر درمانی پرهیز شود.
• در خانمهای حامله لیزر در ناحیه شکم، کمر و لگن نبایستی استفاده شود.
• بیماران سرطانی و در بدخیمی ها در ناحیه تومور استفاده از لیزر ممنوع می باشد.
• بیماران دارای Pacemaker لیزر بر روی قفسه سینه استفاده نشود.
• بیماران حساس به نور (Photosensitive) مناطق نزدیک به چشم به خصوص در لیزرهای پر توان

فرایند لیزر درمانی

چنانچه جهت بیمار لیزر درمانی تجویز شود یا توسط پزشک معالج خود جهت لیزر درمانی ارجاع گردد، پس از معاینه و تعیین پروتکل مناسب و برنامه درمانی، جلسات لیزر درمانی شروع می کرد. زمان هر جلسه بین 30-5 دقیقه بسته به نوع لیزر و محل و علت مراجعه بیمار می تواند متفاوت باشد.

ویژگی های منحصر به فرد لیزر درمانی در مرکز جامع توانبخشی دکتر فرخانی

استفاده فقط از دستگاه های (FDA Approved)، بسیاری از دستگاه های لیزر فاقد استانداردهای لازم بوده و با قیمت های بسیار کمتر بفروش می رسد. این مرکز افتخار دارد که فقط از لیزر های استاندارد و مورد تأیید FDA (سازمان دارویی آمریکا) استفاده نماید. همچنین علاوه بر لیزرهای کم توان و توان متوسط لیزرهای پر توان با قدرت حداکثر 3000 وات که در حال حاضر در استان اصفهان منحصر به فرد می باشد در این مرکز در اختیار بیماران قرار دارد. استفاده از ترکیب چندین نوع دستگاه لیزر و در نتیجه استفاده از طول موج های مختلف که در درمان بیماری های مختلف و بسته به عمق نفوذ لازم توسط پزشک متخصص تعیین می گردد.

---