عوامل موثر بر رشد قد

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

رشد قد از هنگام تولد شروع شده و در دوران بلوغ و کمی بعد از آن متوقف می شود. بیشترین رشد قد بین سنین 3تا17سالگی اتفاق می افتد.البته بیشترین رشد قد در خانم ها تا 18سالگی و در آقایان تا پایان 20سالگی دیده می شود.در حقیقت استخوان سازی تا اوایل 20سالگی ادامه می یابد. صفحات استخوانی در خانمها در سن 21سالگی و در آقایان در 25سالگی به هم متصل می شود .سیکل رشد درپسرها طولانی تر و دیرتر از دختر هاست. دخترها در ماههای اول قاعدگی جهش رشد دارند و بعد از آن سرعت رشد کمتر می شود.

تغذیه مناسب بیشترین اثر را در مراحل رشد دارد. دوران بلوغ آخرین فرصت برای افزایش قد است.هورمون رشد (Human growth hormone یا HGH)هورمونی است که از هیپوفیز ترشح شده و مسئول افزایش قد است. ترشح بعضی هورمونهانیز در رشد قد تاثیر دارد.به عنوان مثال هورمونهای جنسی زنانه و مردانه در مقدار بالا باعث اتصال غضروف رشد شده و عملکرد هیپوفیز را مهار می کند.از طرفی کم کاری تیروئید می تواند باعث اتصال زود هنگام غضروف های مفصلی و توقف رشد شود.انحرافات کروموزومی و تغییرات کروموزومی(سندرم کلاین فلتر) نیز در رشد قد موثر است. درآدنومای هیپوفیزبا دیر بسته شدن اتصال غضروفی ، رشد قد افزایش می یابد.

رژیم هایی که باعث افزایش هورمون رشد می شود تا قبل از اینکه اپی فیز استخوانی شود موثر است.آخرین راه حل برای افزایش قد بلند کردن پاها از طریق جراحی است. افزایش قد تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله فاکتورهای ژنتیکی،عوامل داخل رحمی و عوامل محیطی می باشد.60 تا 80درصدتفاوت قد افراد به فاکتورهای ژنتیکی و 20 تا 40 درصد به عوامل محیطی مانند تغذیه،آب و هوا،سبک زندگی و عادتهای غذایی بستگی دارد. در نژادهای مختلف که زمینه ژنتیکی متفاوتی دارند و در محیط های مختلف زندگی می کنند این درصد متفاوت است.در جمعیت های آسیایی ارثی بودن قد کمتر از 80درصد،در آفریقا کمتر از 65درصد و در جوامع سفید پوست مانند اروپا و آمریکا80درصد است.به عنوان مثال میانگین قد در جوامع سفید پوست 178سانتی متر است.پس اگر با فردی که قدش 183سانتی متر است مواجه شدیم این به علت عوامل محیطی است.

توصیه های غذایی خاصی برای افزایش قد

پروتئین:

غذاهای حاوی پروتئین در سلامتی و افزایش قد موثرند. البته علاوه بر پروتئین ها، چربی ها و کربوهیدراتها نیز برای آزادشدن هورمون رشد لازم اند.پروتئین ها منبع خوبی برای آمینواسیدها هستند که برای تولید هورمون رشد لازم است.بسیاری از مردم آمینواسیدها را برای افزایش قد استفاده می کنند. ال-آرژینین آمینواسید شناخته شده ای است که که باعث تولید هورمون رشد(HGH)می شود.اگرچه بدن آمینواسید تولید می کنند ولی بعضی مردم از این مکمل ها استفاده می کنند.

غذاهای حاوی پروتئین بالا شامل گوشت کم چربی،مرغ (بخصوص ماهی سالمون و تون)، ماهی، شیر،شیر سویا، پنیر، تخم مرغ، لوبیاسبز، دانه ها مانند سویا ، تخمه کدو و هندوانه، بادام، بادام زمینی، حبوبات ، جو دوسر می باشند.

ویتامین D:

برای رشد و ترمیم استخوانی لازم است.کمبود ویتامین D باعث استخوانهای شکننده،نازک و بدشکل می شود.بهترین راه برای دریافت ویتامین D قرار گرفتن روزانه در معرض نور مستقیم خورشید است.البته مصرف مکمل هایی مانند روغن کبد ماهی می تواند ویتامین D بدن را در آب و هوای ابری و زمستانی افزایش دهد.در کانادا غذاهایی مانند شیر،سرشیر،ماست، تخم مرغ ،مارگارین،نوشیدنی های سویا، برنج، بادام غنی شده باویتامین D وجود دارد. ویتامین D در بعضی از انواع ماهی مانند ماهی سالمون،ساردین،سفید،هرینگ و هالیپوت و همچنین در گوشت گوزن ماده وجود دارد.درمیوه جات و سبزیجاتی مانند قارچ دارای مقدار کمی ویتامین D یافت می شود.

کلسیم:

برای رشد و استحکام استخوانی لازم است.کلسیم در محصولات لبنی مانند شیر،پنیر،ماست و تخم مرغ،گیاهان برگ سبز تیره مانند اسفناج،ماهی ساردین، مغزجات یافت می شود.برای جذب کلسیم نیاز به وجود ویتامین Dاست.بعضی غذاها مهار کننده جذب کلسیم اند و بر روی رشد اثر منفی دارند.این غذاها شامل نوشیدنی های حاوی کربوهیدراتهار،نمک،چربی،شکر و قهوه می باشند.داروهای غیر مجاز و سیگار جذب کلسیم را متوقف می کند.

بتا کاروتن و ویتامین A:

برای عملکرد بهتر ارگانهای بدن لازمند.بتاکاروتن تبدیل به ویتامینAمی شود . ویتامین A کلسیم را در استخوانها نگه می دارد و باعث استحکام آن می شود.همچنین برای بهبود بینایی و درخشندگی پوست لازم است.ویتامینA درگیاهانی مانند اسفناج ، براکلی ، شلغم ، چغندر، هویج ، مرغ ، طالبی،سیب زمینی شیرین ، پاپایا، هلو ، کدو ، شیر، گوجه فرنگی ، نخودهاو زردآلو وجود دارد.

ویتامین C:

یکی از ویتامین های اساسی برای رشد ویتامین Cاست و یک جزء مهم در رشد و ترمیم استخوانی است.همچنین در ساخت تاندونها و لیگامانها که بافت اسکلتی را محافظت می کند لازم است.منبع این ویتامین در میوه های تازه از جمله زردآلو،پاپایا،انبه،سیب،موز،توت فرنگی،گوجه فرنگی و مرکبات و در سبزیجات یافت می شود.

ویتامینB1 :

از ویتامین های دیگر لازم برای رشد قد است.این ویتامین در غذاهایی مانند برنج،دانه سویا،لوبیاها وبادام زمینی یافت می شود.ویتامینB1علاوه بررشد قد در عملکرد سیستم عصبی و قلبی عروقی موثر است.

ویتامین B2 :

ریبوفلاوین یا ویتامین B2 در رشد قد موثر است و در غذاهایی مانند تخم مرغ،شیر،گیاهان برگ سبز تیره و ماهی یافت می شود.آیا دریافت مکمل های غذایی برای افزایش قد توصیه می شود؟ویتامین ها،موادمعدنی،پروتئین ها و کربوهیدراتها موجود در مواد مغذی برای افزایش قد لازمند.البته مکمل هایی وجود دارد که میزان هورمون رشد را بالا می برد. ولی مصرف آن باید طبق نظارت پزشک صورت گیرد. مکمل های افزایش قد در شرایط محیطی مساعد بهتر اثر می کند.مکمل های دارویی و هورمونی نیز هورمون رشد را فعال نمایند. این مکمل ها تا زمانی که فرد در حال رشد است موثر است و وقتی رشد متوقف شد می توانند مضر باشند.پزشکان در بعضی افرادی که کمبود ویتامین D و کلسیم دارند مکمل های آن را تجویز می نمایند.

مواد معدنی از جمله روی،کلسیم،منیزیم،ید و فلوراید نقش مهمی در افزایش قد دارد.مواد غذایی مانند اسفناج،شلغم،محصولات سویا منبع خوبی برای مواد معدنی می باشد.متخصصان توصیه می کنند که غذاهای حاوی روی به افزایش قد کمک می کند.روی همچنین باعث افزایش عملکرد تیروئید می شود. منابع روی شامل تخم مرغ، ماهی،گ وشت گوسفند، صدف خوراکی، تخمه کدو و هندوانه،ن خود سبز، بادام زمینی و مخمر می باشد.

ورزش ترشح هورمون رشد رافعال می کند.پس همراه با رژیم غذایی فرد باید ورژشهای کششی مانند شنا،والیبال،بسکتبال و یوگا انجام داد.از مصرف سیگار و تنباکو اجتناب کند.زیرا عملکرد ریه ها را محدود نموده و جذب اکسیژن را کاهش می دهد.نوجوانان باید در معرض هوای تازه باشند.استرس نیز برای رشد مضر است.روزانه 6بایدتا8 لیوان آب یا آب سبزیجات تازه یا آب میوه بدون شکر مصرف شود.زیرا باعث جذب بهتر مواد مغذی می شود.

آیا مصرف HGHیا هورمون رشد برای افزایش قد موثر است؟

تزریق HGHباید توسط پزشک متخصص صورت گیرد.پزشکان هورمون رشد را برای افرادی که کمبود این هورمون را دارند تجویز می کنند.در مواردی که که این هورمون بدون توصیه پزشک صورت گیرد خطرات زیر را به دنبال دارد:

1- کاهش قند خون و کومای دیابتی
2-عدم تحمل گلوکز و افزایش قند خون و دیابت ملیتوس
3-عملکرد ناکافی تیروئید
4-آکرومگالی:که رشد بیش از اندازه استخوانها و بافت همبندی است که منجر به تغییراتی در چهره می شود مانندبیرون زدگی استخوان فک و ابرو.این حالت اغلب برگشت ناپذیر است.
5- بزرگ شدن قلب و آسیب قلبی که ممکن است غیر قابل برگشت باشد.
6- افزایش فشار خون
7- ضخامت پوست
8- رشد غیر طبیعی مو
9- آسیب کبدی
10- ناتوانی جنسی
12- آرتریت و التهاب مفاصل
از طرفی هورمون رشد که در بازار سیاه و بدون تجویز پزشک به فروش می رسد ممکن است نه تنها موثر نباشد بلکه خطرناک هم می باشد.