خارش بدن در دوران بارداری

دکتر منصوره پژمان منش [ متخصص جراحی زنان ، زایمان و فلوشیپ نازایی ]آدرس وب سایت : www.dr-pejmanmanesh.ir
آدرس مطب : اصفهان ، دروازه شیراز ،ابتدای خ چهارباغ بالا ،نبش کوی بهار آزادی ،مجتمع بهار ،طبقه دوم واحد 205 تلفن مطب : 36206186 - 031

خارش بدن در بارداری :

خارش بدن یکی از مشکلات شایع دوران بارداری مخصوصا از سه ماهه دوم به بعد می باشد که باعث ناراحتی مادران باردار و مراجعه به متخصص زنان و زایمان می شود. خارش بدن در بارداری علل مختلفی مانند علل عصبی ، روانی ، پوستی و سیستمیک ...دارد . خارش پوست در بارداری ممکن است عوارضی داشته باشد از جمله باعث اختلال خواب ، بی قراری ، افسردگی ،آسیب پوست ، عفونت و به جا گذاشتن اسکار می شود. خارش بارداری ممکن است محدود به ناحیه شکم باشد و یا اینکه ابتدا از شکم شروع شده و بعد دستها و پاها یا کل بدن را فرا گیرد.گاهی این خارش بدن در بارداری طبیعی بوده و گاهی ممکن است نشانه یک اختلال و یا بیماری باشد.

علت خارش بدن در بارداری :

وجود خارش در دوران بارداری در بعضي از نواحي بدن بخصوص شكم و پستان ها كه در حال بزرگ شدن هستند غیر طبیعی نیست زيرا پوست بايد براي هماهنگي با رشد اين نواحي كشيده شود. هورمون هاي دوران بارداري نیز در اين امر مؤثرند.تعدادی از خانم هاي باردار در طول دوران بارداري دچار قرمزي و گاهـي خارش كـف دست ها و پاها مي شوند. علت اين اختلالات كه بلافاصله پس از زايمان از بين مي رود افزايش سطح استروژن خون است. گاهي ممكن است بيماريهاي پوستي كه بطور طبيعي با خارش همراه است نظير خشكي پوست، اگزما، يا آلرژي غذايي در دوران بارداري، تشديد شوند.

بیماریهایی که باعث خارش پوست در بارداری میشوند:

شایعترین بیماری عامل خارش شکم در بارداری ضایعات پوستی هستند که دردوران حاملگی ایجاد شده و معمولا پس از زایمان از بین می روند.بیماری های کبدی عامل خارش بارداری شیوع کمتر ولی اهمیت بیشتری نسبت به ضایعات پوستی دارند.

1- ضایعات پوستی دوران بارداری که چند نوع هستند :

• شایعترین ضایعات پوستی ، بثوراتی بصورت لكه هاي قرمز رنگ، برآمده و خارش دار شبيه به كهير در طول ماه آخر يا اواخر سه ماهه دوم بارداري بر روي شكم ظاهر مي شوند. اين پاپول ها يا كهيرهاي خارش دار دوران بارداري ابتدا در محل خطوط كشيدگي پوست شكم ظاهر مي شوند و بعد به ران ها، باسن و گاهي بازوها كشيده مي شوند. اين بثورات پوستی خطري براي مادر يا جنين ندارند ولي ممكن است خارش شديدي داشته باشد .اما در اكثر خانم ها در عرض چند روز پس از زايمان از بين مي رود و ناپديد مي شود و خوشبختانه بندرت در بارداري هاي بعدي ظاهر ميگردد. درمان آن بسیار ساده با استفاده از کرمهای موضعی و یا نهایتا داروی خوراکی می باشد.
• بيماري پوستي كه با شيوع كمتري خانم هاي باردار را گرفتار مي كند خارش بارداري نام دارد كه با برآمدگي هاي كوچك و متعدد شبيه گزش حشره تظاهر مي كند. اين بثورات ممكن است هر يك از نواحي بدن را گرفتار سازد ولي احتمال بروز آنها در روي دست ها، پاها، بازوها، و ساق پاها بيشتر است. اين بثورات با وجود اينكه آزاردهنده و خارش دار هستند خطري براي جنين ندارند. خارش بارداري در هر زماني در طول بارداري ممكن است بوجود آيد ولي احتمال بروز آن در سه ماهه دوم بارداري بيشتر است.
• بثورات بسيار خارش داري كه ابتدا به شكل كهير هستند و بعد تبديل به تاول هاي بزرگي مي شوند ( هرپس بارداری نيز ناميده مي شود ) ، معمولاً از ناحيه شكم و اغلب دور ناف شروع مي شوند و گاهي به بازوهـا و ساق پاها كشيده مي شوند. اين بيماري نادر ، با احتمال زايمان زودرس و نيز احتمال اختلال رشد جنين همراه است. معمولاً در سه ماهه سوم بارداري شروع مي شود ولي ممكن است در هر زمان ديگري حتي در هفته اول پس از زايمان نيز شروع شود. بروز اين بثورات در بارداري هاي بعدي امري شايع است و معمولاً در بارداري هاي بعدي شديدتر خواهد بود.

2- اختلال کبدی :

خارش شديد در سه ماهه دوم و يا بطور شايعتر، در سه ماهه سوم مي تواند نشانه اي از كلستاز داخل كبدي در دوران بارداري محسوب شود كه اختلالي كبدي است كه 2% خانم هاي باردار به آن مبتلا مي شوند و جنين را در معرض خطر قرار ميدهد. اين اختلال در نتيجه تجمع املاح صفراوي در پوست ، به خارش كلي بدن مي انجامد.در اين حالت بخودي خود بثوراتي وجود ندارد ولي ممكن است بعلت خاراندن، پوست قرمز و ملتهب شود و خراشيدگي هايي در آن ديده شود.پس از ویزیت پزشک متخصص زنان تحت آزمايشات كبدي و سونوگرافي براي كنترل وضعيت جنين قرار می گيريد. درمان بستگي به جواب آزمايش و وضعيت جنين دارد و ممكن است لازم باشد كه زايمان زودتر از موقع انجام گيرد.

توصیه هایی جهت کاهش خارش بدن در حاملگی :

• از گرفتن دوش و حمام داغ بپرهيزيد زيرا مي تواند پوست را خشك تر كرده و خارش را تشديد كند.
• از صابون هاي ملايم استفاده كنيد و دقت كنيد كه آنرا بخوبي آب كشي كنيد و سپس به آرامي پوست را خشک كنيد.
• پس از استحمام از كرم هاي مرطوب كننده استفاده كنيد و ترجيحاً انواعي را كه معطر نيستند انتخاب كنيد .
• لباسهاي نخي و گشاد بپوشيد و هنگام گرماي روز از خانه خارج نشويد زيرا حرارت خارش را تشديد مي كند.
• در صورت وجود هر گونه بثورات و خارش آن را به اطلاع متخصص زنان و زایمان خود برسانيد.
• حتما اگر بثورات به بارداري مربوط نباشد بازهم بهتر است كه پزشک آن را بررسي كند و در اين زمينه توصيه هاي لازم را به شما بدهد ویا درمان و اقدامات لازم را انجام دهد.

دکتر منصوره پژمان منش ، جراح و فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی اصفهان