راههای خلاصی از درد کمر دوران بارداری

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

در کنار حالت تهوع، خستگی و تورم پاها، اکثر زنان در برخی از مقاطع بارداری کمردرد را تجربه می کنند. بر اساس یک بررسی که به این مورد پرداخته است، کمردرد بیش از دو سوم زنان در دوران بارداری را تحت تاثیر قرار می دهد. زمانی که پزشکان آن را کمردرد می نامند، می تواند در نزدیکی مرکز پشت ایجاد شود یا زمانی که آن را درد لگنی خلفی می نامند، دنبالچه.

آیا کمردرد در بارداری خطرناک است؟

طیف وسیعی از تغییرات بیولوژیکی طبیعی در بدن زنان در دوران بارداری رخ می دهد که مستقیماً بر سیستم اسکلتی عضلانی تاثیر می گذارد و ممکن است به علت بالقوه کمردرد و مسائل مرتبط با آن مانند پا درد تبدیل شود.

تغییرات مرتبط با بارداری معمولاً مفاصل و بافت های همبند را درگیر می کند و آنها را شل، انعطاف پذیر و نرم می کند. این تغییرات منجر به افزایش استرس و فشار روی مفاصل ستون فقرات و لگن در قسمت تحتانی کمر و باسن می شود. کمردرد ممکن است در اوایل سه ماهه اول ایجاد شود و معمولاً با ادامه بارداری افزایش می یابد.

علت کمردرد در بارداری:

عوامل زیادی از جمله تغییرات هورمونی و وضعیتی در ایجاد کمردرد در دوران بارداری نقش دارند. علل در زنان متفاوت است و ممکن است به مرحله بارداری بستگی داشته باشد.

علت کمردرد در سه ماهه اول بارداری:

عواملی که می تواند منجر به کمردرد در سه ماهه اول شود شامل تغییرات هورمونی و استرس است که در ادامه به آن می پردازیم.

• تغییرات هورمونی:

در طول سه ماهه اول، سطح پروژسترون در بدن به سرعت افزایش می یابد. سطوح بالای این هورمون به شل شدن عضلات و رباط های نزدیک لگن کمک می کند که می تواند بر ثبات و تراز مفاصل تاثیر بگذارد.

هورمون دیگری که پزشکان آن را ریلاکسین می نامند به کاشت تخمک در دیواره رحم کمک می کند و همچنین از انقباضات در مراحل اولیه بارداری جلوگیری می کند. با نزدیک شدن به زایمان، ریلاکسین دهانه رحم را تحریک می کند تا نرم شود و برای زایمان آماده شود.

علاوه بر این، ریلاکسین باعث شل شدن رباط ها و مفاصل در ناحیه لگن می شود تا کانال زایمان در طول زایمان گسترش یابد. در نهایت، ریلاکسین بر رباط هایی که ستون فقرات را تثبیت می کنند، تاثیر می گذارد که می تواند باعث بی ثباتی، جابجایی وضعیت و کمردرد شود.

• استرس:

اگرچه بسیاری بارداری را یک رویداد هیجان انگیز زندگی پر از تغییرات می دانند، اما منابع جدیدی از استرس را نیز معرفی می کند. استرس بیش از خلق و خو یا وضعیت روانشناختی روی فرد تاثیر می گذارد. استرس می تواند باعث علائم فیزیکی مانند خستگی، سردرد ، سفتی و درد عضلانی شود.

علت کمردرد در سه ماهه دوم و سوم بارداری:

در طول سه ماهه دوم و سوم، با رشد سریع جنین، رحم به بزرگ شدن ادامه می دهد. همانطور که در زیر به آن می پردازیم، تغییرات وضعیتی، افزایش وزن و جدا شدن عضلات همگی به کمردرد در مراحل بعدی بارداری کمک می کنند:

• خم شدن به عقب:

با افزایش وزن نوزاد، مرکز ثقل زن به جلوی بدن منتقل می شود. برخی از زنان ممکن است برای به دست آوردن تعادل به عقب خم شوند. خم شدن به عقب فشار اضافی بر عضلات پشت وارد می کند که می تواند منجر به کمردرد و سفتی عضلات شود.

• افزایش وزن:

وزنی که فرد در دوران بارداری به دست می آورد می تواند به کمردرد و درد مفاصل کمک کند. مقدار وزنی که یک زن در دوران بارداری اضافه می کند می تواند بر سلامت کلی او و کودکش تأثیر بگذارد. طبق تحقیقات زنانی که یک جنین مجرد دارند، با توجه به وزن قبل از بارداری، بین 5 تا کیلوگرم 18 افزایش وزن داشته باشند.

• جداسازی عضلات:

شکم از دو باند ماهیچه ای موازی تشکیل شده است که در وسط شکم به هم متصل می شوند. این ماهیچه ها به تثبیت ستون فقرات و حمایت از کمر کمک می کنند. در دوران بارداری، جنین در حال رشد به عضلات شکم فشار وارد می کند و باعث کشیدگی و در برخی موارد جدا شدن آنها می شود. این فشار می تواند منجر به وضعیتی به نام دیاستاز رکتی شود. در طول سه ماهه دوم و سوم، برخی از زنان ممکن است در معده خود دچار برآمدگی یا پچ شوند. این نشانه این است که عضلات شکم آنها در حال جدا شدن هستند تا فضایی برای رحم در حال رشد فراهم شود. با کشش، عضلات شکم ضعیف تر می شوند که می تواند خطر آسیب دیدن کمر یا درد کمر یا لگن را در زنان افزایش دهد.

پیشگیری از کمردرد بارداری:

چندین راه موثر برای جلوگیری از کمردرد در دوران بارداری وجود دارد، از جمله:

• تقویت عضلات پشت با تمرینات مناسب بارداری
• حفظ وزن مناسب در طول بارداری
• انجام منظم ورزش های ملایم با تایید پزشک
• پوشیدن کفش های صاف یا پاشنه کم با پایه های قوس دار
• اجتناب از ایستادن طولانی مدت
• اجتناب از وزنه زدن زیاد
• تمرین تکنیک های صحیح بلند کردن با چمباتمه زدن و استفاده از پاها به جای کمر
• تمرین وضعیت بدنی خوب
• اجتناب از خوابیدن روی شکم

درمان کمردرد در دوران بارداری:

گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که کمردرد در دوران بارداری اجتناب ناپذیر است. با این حال، راه هایی برای تسکین کمردرد هم در دوران بارداری و هم بعد از آن وجود دارد. راه های تسکین کمردرد در دوران بارداری عبارتند از:

• ورزش: ورزش منظم ماهیچه ها را تقویت می کند و انعطاف پذیری را افزایش می دهد. این می تواند فشار وارده بر ستون فقرات شما را کاهش دهد. ورزش های ایمن برای اکثر زنان باردار شامل پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری ثابت است. پزشک یا فیزیوتراپیست شما می تواند تمریناتی را برای تقویت کمر و شکم شما توصیه کند.
• گرما و سرما: استفاده از کیسه گرما و سرما روی کمر می تواند کمک کننده باشد. اگر پزشک شما موافق است، کمپرس سرد (مانند یک کیسه یخ یا سبزیجات یخ زده در یک حوله) را تا 20 دقیقه چندین بار در روز روی ناحیه دردناک قرار دهید. پس از دو یا سه روز، به گرما تغییر دهید، یک پد گرم کننده یا بطری آب گرم را روی ناحیه دردناک قرار دهید. مراقب باشید در دوران بارداری گرما را به شکم خود وارد نکنید.
• بهبود وضعیت بدنی خود: خم شدن ستون فقرات شما را تحت فشار قرار می دهد. بنابراین استفاده از وضعیت مناسب هنگام کار، نشستن یا خواب حرکت خوبی است. به عنوان مثال، خوابیدن به پهلو با یک بالش بین زانو، فشار را از کمر شما دور می کند. هنگامی که پشت میز می نشینید، یک حوله غلتانده شده را پشت سر خود برای حمایت قرار دهید. پاهای خود را روی دسته ای از کتاب ها یا چهارپایه قرار دهید و صاف بنشینید و شانه های خود را عقب ببرید. هنگام ایستادن، باسن خود را به سمت جلو و شانه های خود را به سمت عقب بکشید. ممکن است برای جبران شکم در حال رشد خود به عقب خم شوید. بستن کمربند پشتیبانی نیز ممکن است کمک کننده باشد.
• انجام منظم حرکات کششی: انجام حرکات کششی به طور منظم به تقویت عضلات کمر و لگن کمک می کنند.
• مشاوره: اگر کمردرد با استرس مرتبط باشد، صحبت با یک دوست یا مشاور قابل اعتماد ممکن است مفید باشد.
• طب سوزنی: طب سوزنی نوعی طب چینی است که در آن سوزن های نازکی در نقاط خاصی به پوست شما وارد می شود. مطالعات نشان داده اند که طب سوزنی می تواند در کاهش کمردرد در دوران بارداری موثر باشد.
• کایروپراکتیک: وقتی به درستی انجام شود، کایروپراکتیک ستون فقرات می تواند در دوران بارداری بی خطر باشد، اما قبل از مراجعه به مراقبت های کایروپراکتیک با پزشک خود مشورت کنید.

نکات بیشتر:

• اگر می خواهید چیزی را از روی زمین بردارید، به جای خم شدن، از پاهای خود برای چمباتمه زدن استفاده کنید.
• کفش های پاشنه بلند نپوشید. کفش های پاشنه کوتاه با ساپورت قوس خوب را انتخاب کنید. به یاد داشته باشید، از آنجایی که هورمون ها مفاصل را شل می کنند، ممکن است نیاز به خرید یک کفش بزرگتر داشته باشید .
• به پشت نخوابید.
• جهت کاهش استرس از طریق مدیتیشن، یوگای قبل از تولد و سایر تکنیک های ذهن آگاهی، خود را آرام کنید.
• خواب کافی داشته باشید.

مسکن کمردرد در بارداری:

• انتخاب داروی مسکن ایمن از عوارض جنینی جلوگیری می کند.
• هر نوع دارویی در بارداری برای کاهش خطر آسیب احتمالی به جنین در حال رشد، با احتیاط استفاده می شود. فقط گروه خاصی از داروها در بارداری بی خطر تلقی می شوند و در این گروه باید از مصرف برخی داروها در سه ماهه اول اجتناب کرد و فقط در سه ماهه دوم و سوم بارداری تجویز می شوند.
• برای کمردرد و درد لگن بارداری، استامینوفن نسبتا بی خطر در نظر گرفته شده و به عنوان یک داروی خط اول استفاده می شود.
• برای دردهای عصبی، مانند درد سیاتیک یا رادیکولوپاتی، داروهای ضد تشنج (گاباپنتین) یا داروهای ضد افسردگی (آمی تریپتیلین) ممکن است با احتیاط برای استفاده کوتاه مدت تجویز شوند.
• برای درد ناتوان کننده یا شدید، داروهای مخدر ممکن است توصیه شود، اما دوز آن با احتیاط تجویز می شود تا از ترک مواد افیونی در نوزاد جلوگیری شود.
• به عنوان یک قاعده کلی، همیشه توصیه می شود در دوران بارداری قبل از مصرف هر دارویی، از جمله مکمل ها، داروهای بدون نسخه (OTC)، پمادها و یا داروهای استنشاقی ها با پزشک مشورت کنید.