تشخیص جفت اکرتا با سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

جفت اکرتا یا پلاسنتا اکرتا یک عارضه تهدید کننده جان مادر است که در برخی بارداری‌ها دیده می‌شود. جفت یا پلاسنتا عضوی است که جنین را در درون رحم نگه داشته، ارتباط خونی بین مادر و جنین را برقرار کرده و سبب رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به جنین می‌شود. در مواردی که جفت اکرتا در بارداری وجود دارد، یعنی رشد جفت به درون دیواره‌های رحم مادر بسیار زیاد و عمیق بوده به طوری که جدا کردن آن در صورت عدم کنترل دقیق می‌تواند خونریزی بسیار شدید و تهدید کننده‌ ای برای جان مادر ایجاد کند.
خوشبختانه امروزه به مدد علم و فناوری جفت اکرتا در حاملگی قابل تشخیص است. تنها راه تشخیص جفت اکرتا در بارداری سونوگرافی است. با انجام یک سونوگرافی دقیق می‌توان جفت اکرتا را در بارداری تشخیص داد و با انجام زایمان به روش سزارین جان مادر را نجات داد.

علائم جفت اکرتا

به طور کلی تا زمان زایمان هیچ علائم غیرطبیعی از جفت اکرتا مشاهده نمی‌شود؛ اما وقتی جفت اکرتا به صورت سر راهی قرار می‌گیرد، (این دو حالت معمولاً با هم اتفاق می‌افتد که جفت پرویا اکرتا نام دارد) خونریزی یک علامت شایع در مادران است. جفت سرراهی اغلب باعث خونریزی واژینال بدون درد و قرمز روشن می‌شود که از سه ماهه دوم شروع خواهد شد؛ اما جفت اکرتا به تنهایی هیچ علامتی در دوران بارداری ندارد. چنانچه وجود جفت اکرتا قبل از زایمان تشخیص داده نشده و گزینه زایمان طبیعی برای مادر در نظر گرفته شود، خونریزی بسیار شدید ناشی از جدا نشدن جفت در حدود 30 دقیقه بعد از خروج نوزاد جان مادر را تهدید می‌کند؛ زیرا جفتی که به درون بافت رحم رسوخ کرده از دیواره آن جدا نمی‌شود در نتیجه رحم جمع نشده و خونریزی ادامه خواهد داشت که می‌تواند تهدید کننده جان مادر باشد.

عوامل مؤثر در ایجاد اکرتا

شیوع مرگ و میر مادران در ارتباط با جفت و عوارض آن ناشناخته؛ اما قابل توجه است. عواملی که تاکنون به عنوان ریسک فاکتورهای چسبندگی جفت شناخته شده‌ است شامل موارد زیر است:

• سابقه‌ ی سزارین یا هر نوع عمل جراحی رحمی
• جفت سر راهی
• زایمان‌ های مکرر
• مواردی مثل فیبروئید رحم یا بافت زخم در دیواره‌ ی رحم
• مصرف سیگار
• بارداری در سن بالای ۳۵ سال

زمان و نحوه تشخیص سونوگرافی اکرتا

از هفته پانزدهم بارداری اولتراساوند جفت اکرتا را تشخیص می‌دهد. اگرچه بهترین نتایج حدود هفته بیستم بارداری که اولتراساوند دقیق‌تر است، به دست می‌آید. بهترین زمان برای انجام این سونوگرافی مابین هفته‌های 18 تا 22 بوده که طی آن لازم است سونولوژیست موارد زیر را به دقت بررسی کند:

• از بین رفتن لایه هایپو اکوی پشت جفت
• نازک شدن لایه عضلانی رحم به کمتر از 2 میلی‌متر در سطح اتصال جفت
• نازک شدن سروز (پرده نازک) بین مثانه و رحم
• برآمده شدن بافت جفت به سمت بیرون از لایه روی رحم و نفوذ آن به بافت‌ های اطراف
• مهم‌ ترین نشانه موجود در سونوگرافی رنگی وجود کانال‌ ها و دریاچه‌ های عروقی باز و بسیار پرخون می‌ باشد.

انواع سونوگرافی اکرتا

دو نوع اصلی سونوگرافی خوب در تهران از جنین وجود دارد که شامل موارد زیر می‌ باشد:

1. سونوگرافی ترانس واژینال

در سونوگرافی ترانس واژینال ، مبدل درون واژن قرار می‌ گیرد تا امواج صوتی را ارسال نموده و بازتاب‌ ها را جمع‌ آوری کند. سونوگرافی‌های واژن اغلب در اوایل بارداری استفاده می‌شوند. همچنین در صورتی که سونوگرافی شکمی اطلاعات کافی را ارائه ندهد ممکن است از این نوع سونوگرافی نیز استفاده شود.

2.سونوگرافی ترانس شکمی

این نوع تصویربرداری با حرکت دادن مبدل بر روی شکم انجام می‌شود. در طول سونوگرافی ترانس شکمی بر روی یک تخت قرار گرفته و باید شکم خود را در معرض دید قرار دهید. تکنسین یا سونوگرافیست ژل مخصوص را بر روی شکم شما اعمال می‌کند که باعث افزایش هدایت امواج صوتی و از بین بردن هوا بین پوست و مبدل می‌ شود. سپس مبدل را بر روی شکم حرکت می‌ دهد و امواج صوتی که از استخوان‌ ها و سایر بافت‌ ها منعکس می‌ شود در مانیتور به تصاویر تبدیل می‌ شوند.

عوارض سونوگرافی اکرتا

بر اساس هر دو اداره غذا و داروی (FDA) و دانشكده زنان و زایمان و پزشكی (ACOG)، هیچ مدرکی مبنی بر آسیب دیدن جنین از فراصوت وجود ندارد. در سونوگرافی از اشعه ایکس یا اشعه‌های پرتودرمانی استفاده نمی‌کنند.