آیا دژنرسانس هسته دیسک در بیرون زدگی دیسک نقش اصلی دارد؟

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

از ابتدای شناخت بیرون زدگی دیسک و علائم آن و عمل جراحی دیسک از حدود یکصد سال قبل تاکنون در مقالات و کتب مرجع به نقش استحاله یا دژنرسانس هسته دیسک بعنوان عامل بیرون زدگی دیسک تاکید شده است.بدینجهت مراکز تحقیقی متعددی در دنیا مشغول مطالعه جهت بازسازی دیسک دژنره شده بمنظور جلوگیری از بروز بیرون زدگی دیسک ، می باشند.

نوکلئوس یا هسته مرکزی دیسک بشکل دانه لوبیای بزرگی است که یک قسمت مرکزی و دو قسمت خلفی طرفی دارد و در وسط دیسک قرار گرفته است . آنولوس بصورت سد محکمی در اطراف نوکلئوس را محافظت مینماید.نوکلئوس در افراد جوان دارای مقادیر زیادی آب بوده و بدینجهت ساختمان ژله ای دارد.در تغییرات پوزیسیون بدن و بلند کردن اجسام در وضعیت های مختلف فشار داخل دیسک بالا میرود. در این حال بلافاصله مقادیری آب از نوکلئوس خارج و توسط لایه های داخلی انولوس جذب میشود. این مسئله باعث تعدیل فشار داخل دیسک میگردد.

بعداز دهه سوم و از شروع دهه چهارم زندگی به بعد ساختمان نوکلئوس مشابه بسیاری از بافتهای دیگر بدن شروع به تغییرات استحاله آی میکند. این تغییرات در کل بدن سبب کاهش کارایی های بدنی فرد و تغییرات در سبک فعالیتهای بدنی میشود. دیگر فرد قادر به انجام بسیاری از ورزش ها و فعالیتهای سنگین نبوده و انسان با تعدیل فعالیت های روزمره خود را با شرایط جدید بدنی تطبیق میدهد.

دژنرسانس دیسک سبب کاهش فشار داخل دیسک شده و پدیده ای protective میباشد.همزمان با این پدیده، ارتفاع فضای دیسک نیز رو به کاهش میگذارد.اگر دیسک دژنره نمیشد، کاهش حجم فضای دیسک منجر به افزایش فشار داخل دیسک می گردید که سبب بروز مشکلات برای فرد می گردید.

از آنجا که شیوع هرنی دیسکال در دهه های چهار و پنجم زندگی است ، این پدیده همزمان با وقوع دژنرسانس نوکلئوس است. بدینجهت به غلط تصور شده که دژنرسانس هسته دیسک عامل بیرون زدگی دیسک است.

جهت اثبات نظریه فوق توجه به موارد زیر توصیه میشود.

1. اولا همه موارد بیرون زدگی دیسک با دژنرسانس دیسک همراه نمیباشد. اینجانب در نزدیک به دو هزار بیمار هرنی دیسکال که با لیزر پلاسما درمان کرده ام ، موارد متعددی بیمار مبتلا به بیرون زدگی دیسک در غیاب دژنرسانس نوکلئوس داشته ام. حتی مواردی از بیرون زدگی را داشته ام که نوکلئوس نه تنها دژنره و کم آب نبوده که هیپی هیدریت وپر آب بوده است. در اینموارد دژنرسانس انولوس وجود داشته که سبب بیرون زدگی انولوس و حتی نوکلئوس غیر دژنره شده است.این موارد در حال جمع آوری است و بعدا بصورت مقاله ای منتشر خواهد شد.
2. موارد متعددی از بیماران بیرون زدگی دیسک وجود دارند که میزان دژنرسانس در دیسک های مجاور بیرون زده بیشتر است.
3. در تمامی افراد از دهه چهارم زندگی به بعد دژنرسانس نوکلئوس بطور وسیع وجود داشته ، در حالیکه در موارد محدودی از آنها بیرون زدگی اتفاق افتاده است.
4. در اغلب بیمارانی که در دهه دوم زندگی دچار بیرون زدگی دیسک شده اند دژنرسانس قابل توجهی در هسته دیسک هرنیه وجود ندارد.

با توجه به موارد فوق معتقدم علیرغم شیوع دژنرسانس هسته دیسک در موارد بیرون زدگی دیسک، ارتباط قطعی بین دژنرسانس نوکلئوس و بیرون زدگی دیسک وجود ندارد.