روش های تصویربرداری تشخیص سرطان تیروئید

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

تشخیص زودرس سرطان تیروئید کمک بسیار مؤثری برای درمان این نوع سرطان است. با این حال سرطان تیروئید همیشه علائم بارز ندارد. در واقع برخی علائم می تواند در مشکلات دیگری از قبیل ندول پرکار تیروئید نیز اتفاق بیافتد، بنابراین برای تشخیص سرطان تیروئید (ندول بدخیم تیروئید) نسبت به ندول های خوش خیم احتیاج به بررسی های تکمیلی هست.

درخواست تصویربرداری تیروئید بر اساس تشخیص متخصصان غدد، جراحان عمومی و گوش حلق بینی، داخلی، پزشکی هسته ای و سایر افراد صاحب نظر در این حوزه انجام می گیرد؛ بنابراین زمانی که بزرگ شدن غده تیروئید یا بزرگ شدن موضعی قسمتی از تیروئید همراه با ندولار شدن آن و همچنین در مواردی که پزشک مشکوک به گواتر های چند گره ایی باشد یا خود فرد به صورت اتفاقی متوجه شود که تغییراتی در غده تیروئیدش به وجود آمده باشد (چه با درد یا بدون درد) و حتی در مواردی که در قسمتی از گردن برآمدگی احساس کند باید جهت سونوگرافی ارجاع داده شود.

علائم سرطان تیروئید

توجه فوری به علائم و نشانه ها بهترین راه برای تشخیص زودهنگام سرطان تیروئید است. سرطان تیروئید می تواند هر یک از علائم و نشانه های زیر را ایجاد کند:

• وجود ریز توده در گردن، که گاهی با رشد سریع همراه است.
• تورم در گردن
• درد در ناحیه جلویی گردن که گاهی اوقات به گوش ها نفوذ می کند.
• خشن شدن صدا یا دیگر تغییرات صوتی بدون بهبودی
• بلع مشکل
• مشکلات تنفسی
• سرفه مداوم که ناشی از سرماخوردگی نیست.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم و نشانه ها، فوراً پزشک خود را مطلع سازید. بسیاری از این علائم همچنین می توانند ناشی از شرایط غیر سرطانی یا حتی دیگر سرطان های ناحیه گردن باشند. وجود توده در تیروئید شایع است و این توده ها معمولاً خوش خیم هستند.

سونوگرافی تیروئید

سونوگرافی یک روش بدون خطر و بدون درد است که در آن با استفاده از امواج صوتی تصاویری از داخل بدن تولید می شود. در این روش از یک مبدل استفاده شده و امواج صوتی با فرکانس بالا به بدن منتقل می شوند. این مبدل می تواند صداهایی را که به عقب بازمی گردند را جمع آوری نموده و از طریق رایانه آنها را به تصویر تبدیل کند. تصاویر در زمان واقعی ثبت می شوند و می توانند ساختار و حرکت اندام های داخلی بدن را نیز نشان دهند. همچنین می توانند جریان خون درون رگ های خونی را نیز نشان دهند. سونوگرافی تیروئید تصاویری از غده تیروئید و ساختارهای مجاور گردن را تولید می کند. غده تیروئید در جلوی گردن است و شکلی شبیه به پروانه دارد.

این غده یکی از نوع غدد درون ریز در سراسر بدن است که هورمون هایی را درون جریان خون ایجاد و ارسال می کند. غده تیروئید، هورمون تیروئید را ایجاد می کند که به تنظیم و عملکردهای مختلف بدن ازجمله سرعت ضربان قلب کمک می کند. ایجاد نواحی تکه ای یا ندول در تیروئید که ممکن است در سطح پوست احساس شود یا نشود، بسیار معمول است. سونوگرافی یک روش بسیار حساس است که توانایی نشان دادن گره های زیادی که قابل لمس و احساس نیستند را دارد.گره ها در سونوگرافی در ۷۰ درصد بزرگ سالان دیده می شود و اکثریت قریب به اتفاق این گره ها مناطق خوش خیم بافت تیروئید هستند که هیچ خطری برای سلامتی ندارند.

سی تی اسکن تیروئید

سی تی اسکن که به عنوان توموگرافی کامپیوتری شناخته می شود، نوع خاصی از اشعه ایکس است که گاهی اوقات برای ارزیابی تیروئید مورداستفاده قرار می گیرد. سی تی اسکن می تواند ندول های کوچک تر را شناسایی کند؛ اما ممکن است به تشخیص گواتر و همچنین گره های بزرگ تر تیروئید نیزکمک کند.

پزشک از سی تی اسکن استفاده می کند تا با استفاده از اشعه ایکس از داخل بدن بیمار از زوایای مختلف عکس بگیرد. سپس، کامپیوتر تصاویر را به یک تصویر سه بعدی تبدیل می کند تا هرگونه تومور یا ناهنجاری را تشخیص دهد. در برخی موارد، تکنیسین به دستور پزشک، یک رنگ خاص به نام ماده حاجب قبل از اسکن به شما می دهد تا جزئیات بیشتری در تصویر قابل مشاهده باشد. این رنگ به رگ بیمار تزریق می شود و یا اینکه باید به صورت مایع یا قرص خورده شود.

اسکن پزشکی هسته ای سرطان تیروئید

اسکن های پزشکی هسته ای، تصاویری را بر اساس شیمی بدن بیمار تولید می نمایند، به جای اینکه از فرم و شکل فیزیکی بدن عکس بگیرند. اسکن ها از مواد مایعی به نام رادیونوکلئید، رادیو دارو یا ردیاب هایی استفاده می کنند که اشعه کمی را آزاد می سازند. بافت های بدن تحت تأثیر برخی بیماری ها مانند سرطان، ممکن است ماده ردیاب بیشتر یا کمتری را نسبت به بافت های طبیعی جذب نمایند. دوربین های خاص از الگوهای رادیواکتیویته برای تولید عکس استفاده می نمایند تا به پزشک مسیر حرکت ردیاب ها و جایی که جمع می شوند را نشان دهند.

در صورت وجود سرطان ، تومور به صورت هات اسپات نشان داده می شود. هات اسپات نقطه افزایش جذب ردیاب و فعالیت سلولی است. بسته به نوع اسکن، تومور ممکن است به صورت کلد اسپات باشد. کلد اسپات ناحیه مربوط به فعالیت کمتر سلول ها یا کاهش جذب ردیاب است.

موارد استفاده از اسکن تیروئید

اسکن تیروئید می تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا تیروئید به درستی کار می کند یا خیر. همچنین ممکن است یک آزمایش جذب ید رادیواکتیو با اسکن نیاز باشد تا واکنش تیروئید اندازه گیری شود.

اسکن تیروئید برای بررسی موارد زیر کاربرد دارد:

• التهاب یا تورم
• تیروئید بیش فعال یا پرکاری تیروئید
• تیروئید کم تحرک یا کم کاری تیروئید
• بررسی گواتر که بزرگ شدن غیرطبیعی تیروئید است.

تصویربرداری MRI تیروئید

امواجی که در دستگاه ام آر آی استفاده می شوند از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند که هیچ گونه خطری برای بدن ندارند. پروتون هایی که در هسته ی اتم های بدن انسان وجود دارند همچون کره زمین در حول محور خود؛ اما با سرعت بسیار بیشتری در حال چرخش هستند و در نتیجه یک میدان مغناطیسی در اطراف خود ایجاد می کنند.

این میدان موجب می شود محور چرخش پروتون اتم ها در همه قسمت های بافت بدن در امتداد خطوط میدان مغناطیسی دستگاه ام آر آی قرار گیرند، سپس امواج رادیویی منحصر به فردی به طرف بدن بیمار تابیده می شود. این امواج که به شکل پالس ارسال می شود سبب می شود تا محور چرخش پروتون ها مقدار کمی متغیر شوند.

با اتمام پالس رادیویی، محور چرخش پروتون دوباره در امتداد خط های میدان مغناطیسی قرار می گیرد. این بازگشت باعث ایجاد موج رادیویی جدید می شود. سپس این امواج رادیویی تشکیل شده که از تک تک پروتون ها منتشرشده است، به وسیله گیرنده های دستگاه ام آر آی دریافت می شود و به کامپیوتر فرستاده می شود. در این کامپیوتر امواجی که دریافت می شوند به سرعت تحلیل می شوند. سپس تصاویری بر طبق این تحلیل ها تشکیل می شود که کارشناس آن ها را بر روی مانیتور دستگاه مشاهده می کند و اقدام به چاپ کردن آنها می کند.