آیا کم کاری تیروئید را میتوان با سونوگرافی تشخیص داد؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

غده تیروئید یک اندام پروانه ای شکل در جلوی گردن و بالای استخوان ترقوه قرار دارد. تیروئید وظیفه ترشح دو هورمون تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) را بر عهده دارد. این دو هورمون مسئول تنظیم متابولیسم (سوخت و ساز) بدن را بر عهده دارد. عملکرد غده تیروئید توسط غده هیپوفیز مغز کنترل می شود. هیپوتیروئیدی یا کم کاری غده تیروئید هنگامی ایجاد می شود که غده تیروئید نتواند به میزان کافی و مورد نیاز بدن هورمون های تیروئیدی (T3 و T4) را تولید نماید و در نتیجه تعادل طبیعی واکنش های شیمیایی در بدن از بین می رود.

شیوع این بیماری در خانم های مسن (بالاتر از ۵۰ سال) بیشترین است. این بیماری شایعترین بیماری غدد درون ریز پس از دیابت می باشد که اغلب در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد و با گذشت زمان بروز می کنند. زمانی که تشخیص اولیه که از نتیجه آزمایش خون صادر شده مبنی بر وجود کم کاری تیروئید باشد، پزشکان درخواست سونوگرافی تیروئید را می دهند. شکل و اندازه غده تیروئید در اثر بیماری هایی مانند کم کاری تغییر می کند. سونوگرافی تیروئید یک روش تصویربرداری از غده تیروئید است.

علل کم کاری تیروئید

علل کم کاری تیروئید عواملی مانند بیماریهای خود ایمنی، استعداد ژنتیکی، درمان پرکاری تیروئید، اشعه درمانی، جراحی تیروئید و برخی از داروها سبب می شوند تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند. یک بیماری التهابی خاص به نام تیروئیدیت هاشیموتو (شایعترین علت کم کاری تیروئید) وجود دارد که سبب میشود سیستم ایمنی بدن آنتی بادی بر علیه بافت های خودش تولید کند. هنوز علت اینکه چرا بدن بر علیه بافتهای خودش واکنش می دهد مشخص نیست. درمان پرکاری تیروئید در برخی موارد می تواند سبب کم کاری دائمی تیروئید شود. در جراحی تیروئید از بین بردن تمام یا بخشی از تیروئید می تواند سبب کاهش و یا توقف تولید هورمون تیروئید شود، لذا شما برای تمام عمر نیاز به خوردن هورمون تیروئید دارید. اگر از اشعه پرتو درمانی در نواحی سر و گردن استفاده شود ممکن است منجر به کم کاری تیروئید شود. تعدادی از داروها مانند (لیتیم) که در اختلالات روانی استفاده می شود ممکن است سبب کم کاری تیروئید شود. به طور کلی علل کم کاری تیروئید میتواند موارد ذیل باشد:

1. بیماری مادرزادی: برخی از کودکان با غده ناقص تیروئید یا بدون غده تیروئید به دنیا می آیند. این کودکان اغلب در موقع تولد طبیعی به نظر می رسند، لذا غربالگری کودکان در بدو تولد لازم است.
2. اختلال هیپوفیز: آسیب غده هیپوفیز توسط عواملی مانند (تروما، سکته مغزی، تومور) سبب می شود تا تیروئید ساختن هورمون تیروئید را متوقف کند.
3. بارداری: تعدادی از زنان در طول بارداری یا پس از بارداری مبتلا به کم کاری تیروئید می شوند. علت آن تولید آنتی بادی بر علیه غده تیروئید است، اگر درمان نشود سبب سقط ناقص، زایمان زودرس و پره اکلامپسی می شود.

علائم کم کاری تیروئید

ضعف و خستگی، یبوست، افزایش حساسیت به سرما، پوست خشک، خشن و سرد، افزایش وزن، خواب آلودگی، ورم صورت، افزایش سطح کلسترول خون، ضعف عضلانی، درد و ورم مفاصل، اختلالات قاعدگی، ناخن و مو نازک و شکننده، مشکلات روحی و روانی مانند افسردگی. اگرچه بیماری کم کاری غده تیروئید بیشتر در افراد بالغ به ویژه در خانم های میانسال دیده می شود؛ اما می تواند نوزادان، کودکان و نوجوانان را نیز درگیر نماید.

نحوه انجام سونوگرافی تیروئید

در زمان سونوگرافی بیمار بر روی تخت خوابیده و پزشک با یک پروب مخصوص سونوگرافی که آغشته به ژل سونوگرافی است بر روی سطح پوست حرکت می کند. در این شرایط امواج صوتی به درون بافتها انعکاس یافته و پزشک از طریق یک مانیتور می تواند تصویر مربوط به غده تیروئید را دریافت نماید. این روش هیچگونه دردی را به بیمار القا نمی کند و در عین حال به این دلیل که اشعه ای وارد بدن نمی شود عوارض جانبی نیز ایجاد نمی کند، بنابراین خانم های باردار به راحتی و با خیال آسوده می توانند از این روش تصویربرداری استفاده کنند.

عوارض جانبی سونوگرافی تیروئید

در سونوگرافی تیروئید از امواج صوتی استفاده می شود که برای بدن ضرری ندارد. سونوگرافی تشخیصی در حالت استاندارد، هیچ خطری برای انسان ندارد.