مروری بر بیماری های اربیت

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

اربيت كه به اسم هاي كاسه ي چشم يا حدقه ي چشم نيز شناخته مي شود ساختار استخواني هرمي شكلي است كه چشم را در خود جاي مي دهد و خود از پیوستن 7 استخوان متفاوت تشکیل می شود. پایه ی ساختار هرمی اربیت چشم در مقابل صورت بوده و راس هرم به سمت درونی سر و دور از صورت کشیده شده است. این ساختار علاوه بر کره ی چشم، عضلاتی که مسئول حرکت چشم هستند، غدد اشکی، رگ های خونی و اعصاب مربوط به چشم و عضلات آن را نیز در جمجمه نگه می دارد. باقی فضای اربیت با صفحات چربی پر می شود که بعنوان ساختاری ضربه گیر عمل می کند و موجب حرکت راحت تر کره ی چشم می شود. با افزایش سن این صفحات چربی به تدریج كاهش يافته و چشم ها دچار تورفتگی می شوند که این شکل فرورفته ی چشم در سنین پیری قابل مشاهده است. اربیت چشم ممکن است دچار مشکلات مختلفی شود شکستگى اربیت و تومورهای اربیت از جمله ی این مشکلات هستند.

شکستگی اربیت چشم:

شکستگی اربیت به هرگونه شکستگی در استخوان های تشکیل دهنده ی کاسه ی چشم گفته می شود. معمول ترین دلیل این نوع آسیب ها ضربات فیزیکی سخت به اربیت هستند که باعث تروما و شکستگی این استخوان می شوند. همانگونه که اشاره شد، اربیت از پیوستن چندین استخوان مختلف به هم ساخته می شود و بنا به آسیب واردشده به هر استخوان می توان شکستگی اربیت چشم را نیز طبقه بندی کرد.

انواع شکستگی كاسه چشم:

1. شکستگی لبه هاى خارجى اربیت (ريم اربيت ): در این حالت، آسیب واردشده به استخوان اربیت حاشیه ی بیرونی این استخوان را درگیر می کند. با توجه به اینکه این بخش از اربیت ساختار بسیار محکمی دارد، شکستگی این استخوان نیاز به نیروی زیادی دارد و معمولا در سوانح شدیدی مانند تصادفات رانندگی مشاهده می شود. معمولا این نوع آسیب با آسیب به عصبی بینایی و آسیب سایر بخش های صورت همراه است.
2. شکستگی در استخوان های دیواره ی داخلى اربیت: این بخش از اربیت به دلیل اینکه ساختار نازکی دارد می تواند در اثر ضربه ی فیزیکی متوسطی دچار شکستگی شود. همچنین ممکن است شکستگی استخوان این بخش از اربیت ممکن است باعث شود عضلات چشم نتوانند کره ی چشم را به حرکت در بیاورند.
3. شکستگی در ساختارهای کف اربیت: در این حالت، نیروی واردشده بر استخوان های جانبی اربیت به ساختارهای کف اربیت منتقل می شوند که باعث می شود تا این ساختارها به سمت داخل فرو بروند. این نوع آسیب می تواند عضلات و اعصاب چشم را نیز درگیر کند و از حرکت چشم و فعالیت طبیعی آن جلوگیری کند.

علائم شکستگی حدقه چشم:

علائم شکستگی اربیت چشم وابسته به این است که چه نوعی از شکستگی و با چه شدتی در استخوان اربیت ایجاد شده است. علائم معمول شکستگی اربیت یا حدقه ی چشم شامل موارد زیر است:

• دید تار، کاهش دید یا دید دوتایی
• کبودی در اطراف چشم
• بادکردگی و متورم شدن پیشانی یا گونه ها
• متورم شدن پوست زیر چشم
• بی حسی در سمت آسیب دیده ی صورت
• مشاهده ی خون در سفیدی چشم
• مشکل در حرکت کره ی چشم در جهات مختلف
• درد شدید در گونه ها هنگام بازکردن
• گودافتادگى چشم

درمان شکستگی اربیت یا حدقه چشم:

در اکثر موارد لازم نیست تا این شکستگی ها با جراحی های تهاجمی درمان شوند. در صورتی که شکستگی اربیت چشم، جزئی و کوچک باشد احتمالا روش درمانی پزشک استفاده از یخ بر روی موضع متورم خواهدبود تا علاوه بر کاهش تورم بافت، سرعت بهبود آن نیز افزایش یابد. گاهی نیز استفاده از آنتی بیوتیک ها و مسکن ها توصیه می شود. در طول مدت ترمیم شکستی اربیت از دستکاری بینی وفين كردن خودداری شود.

عمل شکستگی اربیت چشم:

در صورتی که شکستگی اربیت چشم به حدی شدید باشد که از حرکت کره ی چشم جلوگیری کند، دید دوتایی ایجاد کند یا باعث جابجایی کره ی چشم نسبت به موضع صحیح خود در درون کاسه ی چشم شود از عمل شکستگی اربیت چشم برای بهبود وضعیت چشم استفاده خواهدشد. در بسیاری از موارد پزشک متخصص قبل از جراحی، مدت زمانی را به بررسی روند بهبود آسیب اربیت چشم خواهدپرداخت و با نتایج بررسی خود دست به جراحی خواهدبرد. کاهش بادکردگی های چشم می تواند نتایج جراحی را بهبود بخشد. همچنین در صورتی که علائم آسیب اربیت چشم پس از مدتی از بین برود ممکن است تشخیص پزشک این باشد ک نیازی به جراحی وجود ندارد.

تومور اربيت:

تومورها، توده های سلولی متراکم و تجمع یافته ای هستند که در اثر تکثیر نامناسب سلول ها ایجاد می ‍شوند. تومور اربیت چشم به هر نوع توموری گفته می شود که در اربیت یا کاسه ی چشم قرار دارد. همانگونه که اشاره شد، ساختار اربیت به شکل هرم است که راس نازک هرم در قسمت داخلی سر قرار دارد. عصب بینایی از ناحیه ی راس هرم (قسمت باریک ساختار اربیت) عبور می کند و در صورتی که حتی یک تومور کوچک در این ناحیه وجود داشته باشد می تواند علائم شدیدی ایجاد کند. تومورهای بزرگتر در اربیت چشم می توانند چشم را به سمت بیرون از کاسه ی چشم فشار دهند و مشکلات بینایی جدی برای فرد ایجاد نمایند.

تومورهای حدقه چشم ، می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند. همچنین منشا این تومورها می تواند خود اربیت یا بافت های اطراف آن باشد و یا در اثر متاستاز، سلول های سرطانی از سایر نقاط بدن به اربیت برسند.

دلایل ایجاد تومور اربیت چشم:

تومور اربیت چشم ممکن است به دلیل سرطان در سایر نقاط بدن ایجاد شود. برای مثال ممکن است فردی به سرطان سینه، ریه یا پروستات مبتلا باشد و سلول های سرطانی از این اندام ها و توسط جریان خون به اربیت چشم انتقال یافته و موجب ایجاد تومور در این ناحیه شوند. سلول های سرطانی ناشی از سرطان پوست نیز ممکن است چنین رفتاری از خود نشان دهند. تومورهایی نیز در خود اربیت تشکیل می شوند که دلیل ایجاد آنها شناخته شده نیست اما عوامل سرطانزای معمول مانند اشعه های مضر، قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطانزا و ... ممکن است باعث ایجاد این نوع تومورها باشند.

علائم تومور حدقه چشم چیست؟

گاهی این تومورها علامت خاصی ندارند و با تصویربرداری حضور آنها تشخیص داده می شود. گاهی نیز با گذشت زمان علائم این تومورها به تدریج ظهور می کند. برای تشخیص خوش خیم یا بدخیم بودن یک تومور، محل تشکیل، نوع علائم و سرعت رشد آن می تواند مفید باشد. از جمله علائم وجود تومور در اربیت چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فشار بر کره ی چشم و بیرون زدگی آن
• تغییر شکل کره ی چشم و مسطح شدن آن
• احساس بی حسی در اطراف چشم
• ناتوانی در حرکت یک چشم
• کاهش دید یا از دست دادن کامل آن
• درد در اطراف چشم
• پلک متورم یا افتاده

باید به این نکته نیز توجه داشت که این علائم تنها مختص تومورهای اربیت نیستند و ممکن است به دلیل وجود مشکل دیگری در چشم ایجاد شوند. بنابراین تشخیص پزشک متخصص امری ضروری در انتخاب روش درمانی خواهدبود.

درمان تومور اربیت :

بسته به وضعیت بیمار و تومور ممکن است روش های درمانی زیر به کار روند:

• رادیوتراپى استرئوتاکتیک: در این روش درمانی با استفاده از جریان شدید پرتوها به تخریب تومور پرداخته می شود.
• شیمی درمانی: در این روش درمانی تومور اربیت چشم، از داروهایی استفاده می شود که به تخریب سلول های توموری منجر می شوند.
• جراحی: این روش تهاجمی برای برداشتن تومورهای اربیت چشم به کار می رود. با توجه به دشواری این نوع جراحی و ساختار پیچیده ی اربیت چشم، این جراحی صرفا توسط متخصص جراحى پلاستيك و ترميمى چشم صورت مى گیرد.