سونوگرافی بیضه چیست و چگونه انجام میشود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

به طور کلی سونوگرافی یک روش تصویربرداری تشخیصی و پزشکی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قسمت های داخلی بدن استفاده می کند. این تصاویر می توانند به پزشک در تشخیص بیماری یا جراحت کمک کنند. سونوگرافی بیضه که به آن تصویربرداری اولتراسوند از کیسه بیضه نیز گفته می شود به طور خاص به بررسی بیضه ها می پردازد.

بیضه بخشی از سیستم تولید مثل در مردان می باشد که هدف اصلی آن ایجاد اسپرم و هورمون ها است. بیضه ها درون کیسه ای قرار دارند که به آن اسکروتوم گفته می شود.سونوگرافی بیضه یک روش تشخیصی و تصویربرداری است که برای تشخیص طیف وسیعی از مشکلات از

جمله پیچ خوردگی یا تورشن بیضه ها، سرطان بیضه و اپیدیدیمیت استفاده می شود. با توجه به اینکه در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی شود، بنابراین روشی ایمن، کم خطر و بدون درد محسوب می شود.

بیماری های شایع بیضه

یکی از شایع ترین بیماری ها در مردان مربوط به ناحیه بیضه می باشد. این بیماری ها موجب مشکلاتی در تولیدمثل آنها به وجود می آورد، بنابراین از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. تشخیص این گونه مشکلات به وسیله سونوگرافی و انجام آزمایش های صورت می گیرد. دستگاه سونوگرافی بیضه، دارای مبدل کوچکی است که با قرار گرفتن بر بیضه ها و حرکت بر روی آنها با استفاده از تشعشعات اشعه ایکس، تصویری تهیه می کند. مهم ترین مشکلات مربوط به بیضه که به وسیله سونوگرافی تشخیص داده می شود به شرح ذیل می باشد:

واریکوسل

در ناحیه بیضه سیاهرگی وجود دارد که با گشاد شدن و مسدود شدن دریچه های آن باعث جمع شدن خون در ناحیه ی بیضه شده و باعث گشادشدن شبکه ای از رگ ها و سیاهرگ ها می شود. این مشکل باعث به وجود آمدن واریس می شود که اصطلاحاً به آن واریکوسل می گویند. این مشکل از دلایل عقیم شدن مردان به طور چشمگیری رایج می باشد. تشخیص این بیماری مشکل بوده و نیاز به نظر و معاینه پزشک دارد. علائم آن بندرت در برخی افراد مانند احساس درد کم و کشیدگی و سنگینی در ناحیه بیضه می باشد که اغلب با فعالیت های روزمره این درد شدت می یابد.

هیدروسل

در این بیماری کیسه ی بیضه آب آورده و فرد را دچار ناراحتی و درد در این ناحیه می کند.

پیچش بیضه

در اثر ضربه شدید بیضه دچار مشکل می شود و احتمال خطر بسیار می باشد.

کاربرد سونوگرافی بیضه

رادیولوژیست بعد از دیدن تصاویر مربوط به سونوگرافی بیضه، نتیجه را تجزیه و تحلیل می کند. سپس گزارشی را با جزئیات برای پزشک ارسال می کند. اگر در تصاویر مربوط به سونوگرافی مشکلات یا عامل غیرطبیعی دیده شود، می تواند نشانه یکی از موارد زیر باشد:

• وجود عفونت در بیضه
• وجود کیست خوش خیم در بیضه
• پیچ خوردگی بیضه که باعث محدود شدن جریان خون در بیضه می شود.
• وجود تومور در بیضه
• ابتلا به هیدروسل (کیسه خوش خیم از مایعات در اطراف بیضه)
• اسپرماتوسل (کیست پر از مایع در مجاری بیضه)
• واریکوسل (تورم ورید در عروق اسپرماتیک بیضه)

نحوه انجام سونوگرافی بیضه

اسکنرهای سونوگرافی شامل یک کنسول رایانه ای، صفحه نمایش ویدیویی و یک ترنسدیوسر هستند. این ترنسدیوسر دستگاه کوچکی است که شباهت زیادی به یک میکروفون دارد.

در برخی از آزمایش ها ممکن است از ترنسدیوسر های متفاوتی در طول آزمایش استفاده کنند که هرکدام قابلیت های متفاوتی دارند. این دستگاه کوچک، امواج صدا با فرکانس بالایی را به درون بدن فرستاده و منجر به اکو و بازگشت آنها می شود. قواعد و قوانین این تکنیک شباهت زیادی به ردیاب های صدا دارد که توسط قایق ها و زیردریایی استفاده می شوند.

فردی که آزمایش را انجام می دهد مقداری ژل را بر روی سطحی از بدن قرار می دهد و سپس ترنسدیوسر بر روی آن قرار می گیرد. این ژل به امواج صدا این امکان را می دهد تا به داخل بدن رفته و سپس از آن خارج شده و به ترنسدیوسر برگردند.

تصاویر سونوگرافی را می توان به شکل زنده بر روی یک مانیتور رایانه مشاهده کرد. رایانه تصاویر را بر اساس بلند بودن صدا، فرکانس و مدت زمانی که تا رسیدن به ترنسدیوسر طول می کشد تولید خواهد کرد. تصاویر سونوگرافی را می توان به شکل زنده بر روی مانیتور مشاهده کرد.

مراقبت های قبل از سونوگرافی بیضه

برای انجام سونوگرافی نیازی به پرهیز از خوردن و نوشیدن نیست. قبل از سونوگرافی بهتر است لباس زیر مناسب و راحت بپوشید تا بتوانید به آسانی آن را از بدن خارج کنید. در هنگام معاینات آرام باشید تا تجهیزات اولتراسوند تصاویر واضحی از بیضه هایتان تهیه کند.

محدودیت های سونوگرافی کیسه بیضه

سونوگرافی کیسه بیضه در یافتن ناهنجاری هایی همچون توده هایی در کیسه بیضه یا بیضه مفید است. با این حال همیشه نمی توان انتظار تشخیص دقیق (به عبارتی نوع دقیق بافت یک توده، بخصوص اگر توده سفتی باشد) را داشت. تصاویر جریان خونی بیضه ها همیشه در تعیین حضور یا عدم تأمین خونی بیضه پیچیده شده، قابل اعتماد نیست. در جستجو به دنبال بیضه ناپدید شده، سونوگرافی در صورتی که بیضه در ناحیه شکمی قرار گرفته باشد، عملکرد مناسبی نخواهد داشت، چراکه گازهای جمع شده در روده دید را مسدود می نماید.