آیا اشعه ماموگرافی زیان آور است؟

دکتر سید محمد رضا حکیمیان [ بورد جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان ]آدرس وب سایت : www.drhakimian.com
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، کوچه 23 تلفن مطب : 36294896 - 031

ماموگرافی روشی برای آزمایش و بررسی بافت پستان است.به عبارتی دقیق تر ماموگرافی در حقیقت آزمایش بافت پستان با استفاده از پرتوهای خفیف است که به منظور شناسایی و تشخیص بیماری های پستان در خانم ها انجام می شود. در این مقاله به بررسی میزان اشعه در ماموگرافی می پردازیم.

چه کسانی که از این روش استفاده می کنند ؟

به زنانی که با مشکلاتی زیر روبرو میشوند توصیه شده است که از ماموگرافی استفاده کنند.

• درد در پستان
• فرورفتگی نوک پستان
• توده
• حساسیت نوک پستان
• کم رنگ شدن پوست
• ترشح نوک پستان
• تحریك پوست یا تغییراتی مثل چروك شدن ، فرورفتن، پوسته پوسته شدن
• گرمی ، قرمزی، و تورم همراه با جوش و دانه دانه شدن پوست پستان

از آنجایی که سرطان سینه یکی از شایعترین سرطان ها در میان بانوان می باشد، توصیه می شود که هر سال بانوان بالای چهل سال، یک دوره ماموگرافی برای تشخیص تومورهای سینه انجام دهند چرا که ماموگرافی قادر به تشخیص تومورها یا کیست های بافت پستان قبل از قابل لمس بودن آن ها می باشد، پس تشخیص زودهنگام آن، به همراه روش های درمانی مناسب، بهبودی را به بهترین شکل میسر می کند.

افرادی که بیشتر باید مراقب باشند

1. افرادی که سابقه فامیلی دارند.
2. بانوانی که قاعدگی زودهنگام یا یائسگی دیررس داشته اند.
3. زنانی که اولین بارداری خود بعد از سی سالگی بوده است.
4. دخانیات، استفاده از مقدار زیاد غذاهای چرب و چاقی پس از یائسگی از دیگر علائم هشدار می باشد.

روش انجام ماموگرافی

این روش معمولا به صورت ایستاده انجام می شود. دستگاهی که مورد استفاده قرار می گیرد متشکل از دو صفحه موازی به همراه تیوب اشعه ایکس است. یکی ازپستان ها را بین دو صفحه مذکور قرار می دهند، سپس این دوصفحه به یکدیگر نزدیکتر شده تا بافت سینه فشرده شود چرا که با مسطح و یکنواخت شدن بافت پستان، تصاویر دقیق تری با حداقل اشعه تهیه می شود.وقتی که پستان ها در موقعیت مناسبی قرار گرفتند با استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین تصاویری تهیه می شود؛ متخصص موقعیت پستان ها را تغییر می دهد تا بتواند از زوایای دیگر نیز تصویر تهیه کند.همین روند برای پستان دیگر نیز تکرار می شود.

توجه شود که هنگام تصویر برداری از بیمار خواسته می شود که نفس خود را حبس کند.تصویری که با استفاده از اشعه ایکس از بافت پستان تهیه می شود ماموگرام نام دارد. پزشک با بررسی ماموگرام های مربوط به بیمار قادر به تشخیص قطعی سرطان نیست ولی در صورت مشکوک بودن از بافت پستان برای تشخیص قطعی نمونه برداری پستان می کنند.

ریسک های احتمالی ماموگرافی

• ممکن است قرار گرفتن در معرض اشعه تا حدی خطرناک باشد.
• درصورت احتمال بارداری حتما به پزشک خود وتکنسین اطلاع دهید.
• 5 تا 15 درصد ماموگرافی ها به دلیل ماموگرافی مثبت کاذب نیاز به آزمایش های بیشتری مانند ماموگرافی مجدد یا سونوگرافی دارند.

میزان اشعه ایکس

باور عمومی در مورد میزان اشعه X تابیده شده هنگام ماموگرافی بسیار بیشتر از میزان واقعی آن است.همین باور نادرست سبب شده است که یک سری از بیماران به خاطر ترس از این اشعه برای ماموگرافی مراجعه نکنند.

ما همواره در برابر اشعه هایی می باشیم که از محیط پیرامون خود دریافت می کنیم؛ طبق تحقیقات انجام شده مقدار این اشعه های دریافتی از محیط بسیار بیشتر از مقداری است که در ماموگرافی دریافت می شود.

در حقیقت میزان اشعه ایکس دریافتی در ماموگرافی دوطرفه MSV 0.48 است. توجه کنید میزان اشعه ایکس دریافتی طی یک رادیوگرافی ساده شکم، مفصل هیپ یا لگن MSV 0.7, آندوسکوپی و کولونوسکوپی 4 MSV , باریم انما (عکس رنگی روده) 8 MSV, انواع سی تی اسکن بین 2-15 MSV و انواع آنژیوگرافی بین 5-15 MSV می باشد ؛ با مقایسه این اعداد متوجه می شوید که مقدار اشعه ایکسی که در این روش ها تابانده می شود بسیار بیشتر از مقدار اشعه مورد استفاده در ماموگرافی است درحالی که بیماران بدون کمترین نگرانی برای انجام این ها مراجعه می کنند.

میزان اشعه ای که توسط دستگاه ماموگرافی تابانده می شود بسیار کنترل شده است. با توجه به نقش چشمگیر ماموگرافی در درمان سرطان های پستان، احتمال خطر ناشی از دریافت این اشعه قابل چشم پوشی است.

انواع ماموگرافی

1. ماموگرافی دیجیتال (FFDM)
2. تشخیص به کمک کامپیوتر (CAD)
3. توموسنتز پستان

بهترین زمان برای ماموگرافی

بهترین زمان ممکن برای انجام آن یک هفته پس از پایان دوره قاعدگی است چرا که نباید سینه ها حساس باشند.در قاعدگی سینه ها حساس شده و درد بیشتری را احساس می کنند.در صورت فشار زیاد تکنسین را مطلع کنید ولی توصیه می شود دردهایی که به مدت چند ثانیه طول می کشند را تحمل کنید زیرا تصاویری که با استفاده از فشار بیشتری تهیه می شوند از دقت و وضوح بیشتری برخوردار هستند. هفته قبل از شروع قاعدگی برای انجام ماموگرافی مناسب نیست زیرا در طول این دوره ، سینه ها به حداکثر حساسیت خود نسبت به درد می رسند.