غربالگری پستان چیست؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سرطان پستان از رشد بیش از حد و غیر طبیعی سلول ها در بافت های مختلف پستان ایجاد می شود. اکثر توده هایی که در بافت پستان تشکیل می شوند، خوش خیم هستند و در صورت کنترل خطری ندارند؛ اما در صورت تشخیص بدخیمی، این تومورهای بدخیم به دو نوع مهاجم و غیر مهاجم تقسیم میشوند که نوع غیر مهاجم به سایر بافت ها انتشار نمی یابد در حالی که نوع مهاجم از طریق لنف و عروق خونی قابلیت انتشار به سایر بافت ها را دارد. سرطان پستان یکی از سرطانهایی است که با انجام غربالگری می توان به طور قابل توجهی از بروز آن پیشگیری نمود؛ به عبارت دیگر انجام غربالگری یکی از راههای مؤثر برای پیشگیری و کنترل سرطان پستان است. نکته بسیار مهم در خصوص غربالگری این است که در حقیقت غربالگری به معنای تشخیص سرطان نیست، بلکه به معنی بررسی وضعیت سلامت عضو می باشد. هدف از غربالگری این است که وضعیت سلامت عضو به صورت دوره ای ارزیابی شود و در صورت شروع هرگونه ضایعه غیر طبیعی، آن ضایعه به موقع تشخیص داده شده و درمان شود و بدین ترتیب از پیشرفت آن ضایعه به سمت سرطان پیشگیری می شود. سونوگرافی پستان روشی ایمن و بدون درد است که از طریق آن می توان به ناهنجاری‎های موجود در بافت سینه پی برد. تصویربرداری از بافت سینه در این روش که به آن اسکن اولتراسوند نیز گفته می شود با کمک امواج صوتی صورت می گیرد.

عوامل ایجاد سرطان سینه

• ژنتیک: اگر نزدیکان فرد دچار این بیماری شده باشند، احتمال اینکه فرد نیز دچار شود وجود دارد.
• داشتن سابقه تومور یا سرطان سینه خوش خیم: اگر فردی دچار تومور یا سرطان خوش خیم شده باشد احتمال اینکه فرد دوباره مبتلا شود وجود دارد.
• بافت های متراکم سینه: افرادی که سینه های آنها دارای بافت متراکم هستند احتمال بیماری در آنها بیشتر است.
• استروژن بالا: وجود استروژن بالا در بدن فرد به مدت طولانی مخصوصاً قبل از یائسگی باعث ایجاد بیماری می شود.
• چاقی و اضافه بدن: این مورد اگر پس از یائسگی زیاد باشد خطر مبتلا شدن بیشتر است.
• مصرف هورمون ها: درمان جایگزینی هورمونی در دوران یائسگی
• پرتو درمانی: افرادی که قبل از 30 سالگی در معرض پرتو درمانی قرار گرفته اند.
• عدم تحرک و فعالیت فیزیکی بدن
• نوشیدن الکل
• قاعدگی در سنین پایین
• عدم بچه دار شدن یا دیر بچه دار شدن
• سن بالا
• ایمپلنت های زیبایی

علائم سرطان سینه

علائم سرطان سینه عبارتند از:

• تغییر ناگهانی در اندازه و شکل سینه
• ایجاد توده یا افزایش یافتن ضخامت بافت سینه یا زیر بغل
• تغییر رنگ بافت و نوک سینه مانند نارنجی یا قرمز شدن
• ترشحات از نوک سینه مخصوصاً اگر حاوی خون باشند.
• ایجاد جوش در اطراف نوک سینه
• لایه برداری یا پوسته شدن، پوست یا نوک سینه
• وجود خارش در پوست سینه
• گرم و سفت شدن سینه
• فرورفتگی نوک سینه
• وجود درد در سینه

اهداف غربالگری سرطان سینه

• مرگ را در سرطان هایی که تا 90 درصد قابل درمان و پیشگیری هستند کاهش و یا حذف کند.
• تلاش برای کاستن از تعداد نفراتی که سرطان در آنها گسترش یافته و به مراحل پیشرفته رسیده است.

روش های غربالگری سرطان سینه

1. معاینه بالینی
2. ام آر آی
3. سونوگرافی
4. ماموگرافی

دلایل انجام سونوگرافی پستان

سونوگرافی پستان فقط برای تشخیص بیماری سرطان سینه نبوده دلایل متعدد دیگر نیز وجود دارد که پزشک معالج دستور انجام آن را می دهد. مهم ترین دلایل انجام این نوع سونوگرافی به شرح ذیل است:

• در صورتی که هنگام معاینه بیمار، درد، قرمزی، ترشح و غیره مشاهده شود.
• توده هایی که بیمار بر روی سینه پیدا کرده که بیشتر سونوگرافی از این بیماران برای بررسی نوع توده انجام می شود. توده ممکن است توپر یا توخالی باشد بیشتر توده های توپر نیاز به بررسی و معاینه بیشتر دارند.
• از آنجایی که ماموگرافی سینه افراد جوان را به دلیل فشردگی به خوبی نشان نمی دهد؛ به همین دلیل نیاز به انجام سونوگرافی می باشد.
• سونوگرافی بیوپسی قبل از جراحی سینه برای هدایت سوزن به داخل سینه و گرفتن مایع کیست مورد استفاده قرار می گیرد.
• جهت بررسی اندازه توده های خوش خیم و کیست.
• گاهی پس از مشاهده نتایج غیر عادی در ماموگرافی پزشک بنا به تشخیص دستور سونوگرافی را می دهد.

مزایای سونوگرافی پستان

این نوع از تصویر برداری التراسوند می تواند به واسطه عدم نیاز به استفاده از اشعه های مضر و استفاده از امواج صوتی خطر آسیب به جنین در صورت بارداری و خطر سرطان زایی به واسطه قرار گرفتن بیش از حد در مقابل اشعه ایکس را کاهش دهد و مزایای زیر را نیز به همراه داشته باشد:

• استفاده در افراد جوانتر که به دلیل تراکم بافت سینه نمی توانند از ماموگرافی استفاده کنند.
• این روش می تواند اندازه دقیق تر توده را با خطای بسیار کم مشخص نماید.
• با استفاده از این روش می توان به نوع توده نیز پی برد.
• این نوع از سونوگرافی احتمال خطای کمی دارد و بسیار کم خطر است.

اقدامات لازم قبل از انجام سونوگرافی پستان

• برای انجام سونوگرافی دقیق، پستانهای بیمار باید برهنه و فاقد پوشش باشند.
• قبل از انجام سونوگرافی، پزشک خود را از سابقه اعمال جراحی خود مطلع نمایید.
• نیازی نیست قبل از آزمایش جلوی خوردن یا نوشیدن خود را بگیرید. در روز آزمایش نباید هیچ لوسیون، پودر یا مواد دیگری را روی سینه های خود استفاده کنید.

روش انجام سونوگرافی پستان

برای انجام سونوگرافی بیمار بر روی یک تخت به پشت دراز کشیده و ممکن است از او خواسته شود که دست خود را بالای سر قرار دهد. سپس پزشک، ژل مخصوص سونوگرافی را در ناحیه ای که باید سونوگرافی از آن انجام شود، قرار می دهد. این ژل باعث از بین بردن حباب های هوا بین مبدل و پوست می شود و از عبور امواج صوتی به بدن جلوگیری می کند. پس از اعمال ژل با قرار دادن مبدل بر روی بدن و حرکت آن به جلو و عقب تصاویر مورد نظر را ضبط می کند.

موارد مناسب انجام سونوگرافی پستان

• به طور کلی سونوگرافی را می توان به عنوان یک ابزار غربالگری برای زنانی که در معرض خطرات زیر قرار دارند استفاده نمود:
• زنانی که در معرض خطر بالایی برای سرطان پستان هستند و قادر به انجام ام آر آی نمی باشند.
• زنانی که باردار هستند و نباید در معرض اشعه ایکس که در ماموگرافی استفاده می شود، قرار بگیرند.
• زنانی که دارای پستان متراکم بوده و سینه آنها بافت غده ای و پیوندی زیادی داشته و بافت چربی زیادی ندارد.

بهترین زمان انجام سونوگرافی پستان

بهترین زمان برای انجام این سونوگرافی یک هفته پس از پایان چرخه قاعدگی است. در دوره قاعدگی سینه ها حساس شده و همین موضوع ممکن است انجام سونوگرافی در این دوره را برایتان کمی آزاردهنده کند؛ به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند از یک هفته قبل از چرخه قاعدگی تا ۴ الی ۸ روز پس از اتمام آن برای سونوگرافی اقدام نکنید.

عوارض جانبی سونوگرافی پستان

سونوگرافی پستان هیچگونه خطری ندارد؛ زیرا در آن از اشعه ایکس استفاده نمی شود.