چه زمانی برای ماموگرافی مناسب است؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

طبق اظهارات مؤسسه ملی سرطان، سرطان سینه بعد از سرطان پوست دومین سرطان شایع در میان زنان است. ازاین رو تشخیص زودهنگام آن به کمک ماموگرافی می تواند نقش برجسته ای در سلامت زنان داشته باشد. ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان نقش اساسی ایفا می کند. همچنین می توان ازاین روش برای بررسی و تشخیص بیماری های مرتبط با سینه در زنانی که علائمی مانند غده، درد، فرورفتگی روی پستان یا ترشح نوک سینه را تجربه می کنند استفاده کرد.

در این روش تصویربرداری پزشکی تخصصی از اشعه ایکس با دوز پایین استفاده می شود. آزمایش ماموگرافی که ماموگرام هم نامیده می شود، به ردیابی و تشخیص زودهنگام بیماری های سینه در زنان کمک می کند. انجام ماموگرافی سالانه پس از ۴۰ سالگی به همراه معاینات بالینی منظم و معاینات ماهانه سینه توسط خود فرد، یک عنصر کلیدی در تشخیص زودهنگام سرطان سینه محسوب می شود.

علت انجام ماموگرافی

• استفاده از غربالگری ماموگرافی امکان تشخیص رشد بافت های غیرطبیعی کوچک در مجاری شیری سینه که به آن کارسینوم مجرایی درجا (DCIS) گفته می شود را افزایش می دهد.
• ماموگرافی غربالگری خطر مرگ ناشی از سرطان سینه را کاهش می دهد. این روش برای تشخیص انواع سرطان سینه، از جمله سرطان تهاجمی مجاری و سرطان لوبولار مفید است.
• این غربالگری، توانایی پزشک در تشخیص تومورهای کوچک را بالا می برد. هنگامی که غدد سرطانی کوچک هستند گزینه های درمانی بیشتری وجود دارد.

بهترین زمان انجام ماموگرافی

بهترین زمان انجام ماموگرافی در روزهای پایانی عادت ماهیانه و یک هفته پس از شروع قاعدگی است؛ زیرا قاعدگی بر بافت سینه تأثیر می گذارد و سینه ها در طول عادت ماهیانه حساس و دردناک می شوند. در روزهای پایانی قاعدگی، هورمون ها تأثیری بر بافت سینه ها ندارند و بافت پستان طبیعی و نرمال است.

آمادگی جهت انجام ماموگرافی

1. در صورت بارداری یا در صورتی که تصور می کنید احتمالاً باردار هستید، پزشک را مطلع کنید.
2. هیچ گونه تغییری در رژیم غذایی لازم نیست. داروهای خود را طبق معمول مصرف کنید.
3. در روز آزمایش از پودر بدن، کرم، دئودورانت یا لوسیون روی سینه خود استفاده نکنید. ممکن است این مواد با اشعه X تداخل داشته باشند.
4. در زمان انجام ماموگرافی از شما خواسته می شود که تمام لباس های بالاتنه خود را در بیاورید و گان بپوشید.
5. از شما خواسته می شود تمام جواهرات را در بیاورید.

نحوه انجام ماموگرافی

ماموگرافی به صورت سرپایی انجام می شود. پس از در آوردن گردنبند و لباس ها از کمر بالا، تکنسین یک روپوش به شما می دهد که از جلو بسته می شود. بسته به امکانات مرکز تصویربرداری ممکن است نیاز باشد هنگام گرفتن عکس ها بایستید یا بنشینید. هر سینه روی یک صفحه اشعه ایکس صاف و مسطح قرار می گیرد. یک کمپرسور، سینه را به سمت پایین فشار می دهد تا بافت را صاف کند. این امر باعث می شود تصویر واضح تری از سینه گرفته شود. ممکن است مجبور شوید برای هر عکسی نفستان را حبس کنید تا از تار شدن عکس پیشگیری شود. همچنین ممکن است کمی احساس فشار و ناراحتی داشته باشید؛ اما این حالت معمولاً بسیار کوتاه است.

فشرده سازی سینه به دلایل زیر انجام می شود:

• ضخامت سینه را یکنواخت می کند تا تمام بافت سینه قابل مشاهده باشد.
• بافت را به گونه ای پخش می کند که احتمال پنهان شدن ناهنجاری های کوچک توسط بافت سینه به حداقل برسد.
• از دوز کمتری از اشعه ایکس استفاده می شود؛ زیرا ضخامت کمتری از بافت سینه در حال تصویربرداری است.
• سینه را ثابت نگه می دارد تا تاری تصویر ناشی از حرکت را به حداقل برساند.
• پراکندگی اشعه ایکس را کاهش می دهد تا وضوح تصاویر بیشتر شود.
• گاهی در حین تصویربرداری از شما خواسته می شود تا موقعیتتان را تغییر دهید. تصویربرداری معمولی شامل یک تصویر از بالابه پایین و تصویری از نمای جانبی و به صورت زاویه دار است. این کار برای سینه دیگر هم تکرار می شود. در حین غربالگری ماموگرافی سه بعدی، تصاویر دوبعدی هم از تصاویر سنتز شده سه بعدی، گرفته می شوند. این فرایند معمولاً حدود ۳۰ دقیقه طول می کشد.

تفسیر نتایج ماموگرافی

تصویر به دست آمده از این روش یک تصویر سیاه و سفید است که بر اساس نوع بافت های مشاهده شده پزشک می تواند نتایج را تفسیر کند. نوع بافت های مشاهده شده شامل:

• توده های کلسیم در غدد شیری
• توده ها بافت های متراکم غیر نرمال
• نبود تقارن در بخش های مختلف سینه
• وجود بافت های متراکم غیر نرمال در یکی از سینه ها
• ایجاد شدن بافت متراکم غیرنرمال در مقایسه با نتایج قبلی

خطرات و عوارض ماموگرافی

روش های تصویر برداری با اشعه ایکس همیشه یک احتمال جزئی برای ابتلا به سرطان به دلیل تابش بیش از حد اشعه وجود دارد. با این حال، مزایای تشخیص دقیق این روش بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است.