ماموگرافی در دوران بارداری و شیردهی چگونه است؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

یکی از بیماری هایی که امروزه گریبان گیر خانم ها می شود سرطان سینه می باشد. با افزایش سن، احتمال مبتلا شدن به این بیماری افزایش پیدا می کند، لذا مراقبت ها و پیشگیری های لازم بعد از ورود به سن میانسالی اهمیت بیشتری پیدا می کند. ماموگرافی مجموعه ای از تصاویر رادیوگرافی اشعه ایکس به شکل دو بعدی و سیاه و سفید است. با انجام ماموگرافی در بافت پستان می توان تمامی ناهنجاری ها را بررسی کرد و یا حتی کوچکترین توده ای دیده خواهد شد. به طور معمول در مواردی که مراجعه کننده دارای علائمی از جمله درد، تشخیص توده، پوسته پوسته شدن سطح سینه یا فرورفتگی و سایر ناهنجاری های مربوط به سینه باشد پزشک برای اطمینان از نوع عارضه ماموگرافی را توصیه می کند.

کاربرد ماموگرافی

ماموگرافی تصویربرداری اشعه ایکس از پستان است که برای تشخیص تومورها یا سایر ناهنجاری ها طراحی شده است. از این روش می توان به منظور غربالگری یا تشخیص در ارزیابی توده پستان استفاده کرد:

1. ماموگرافی غربالگری: از ماموگرافی غربالگری برای تشخیص تغییرات پستان در زنانی استفاده می شود که هیچ علائم و نشانه ای نداشته یا ناهنجاری های جدیدی در پستان خود مشاهده نمی کند. هدف از انجام این تست، تشخیص سرطان قبل از مشاهده علائم بالینی است. این تست معمولاً شامل دو عکس است و می تواند توموری را تشخیص دهد که قابل احساس نیست.
2. ماموگرافی تشخیصی: از این روش برای بررسی تغییرات مشکوک پستان مانند توده های جدید پستان، درد پستان، ظاهر غیر معمول پوست، ضخیم شدن پستانک و ترشحات از آن استفاده می شود. علاوه بر این، از ماموگرافی تشخیصی برای ارزیابی ناهنجاری های تشخیص داده شده در ماموگرافی غربالگری استفاده می شود. این یک ابزار اساسی است و بلافاصله پس از مشاهده تغییرات پستان، بدون در نظر گرفتن سن بیمار انجام می شود.

مزایای ماموگرافی

• غربالگری ماموگرافی ریسک مرگ به علت سرطان سینه را کاهش می دهد و برای تشخیص انواع سرطان پستان، از جمله سرطان داکتال تهاجمی و لوبولار تهاجمی کاربردی است.
• غربالگری ماموگرافی توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بالا می برد. هنگامی که سرطان کوچک است، گزینه های درمانی بیشتری در دسترس هستند.
• استفاده از غربالگری ماموگرافی احتمال تشخیص بافت های غیرطبیعی مجاری شیر را موسوم به کارسینوم داکتال درجا افزایش می دهد.
• هیچ اشعه ای پس از ماموگرافی در بدن بیمار باقی نمی ماند.
• پرتوهای ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی به دنبال ندارند.

آیا در دوره بارداری می توان ماموگرافی انجام داد؟

انجام ماموگرافی در خانم های بدون علامت، در دوران بارداری و شیردهی و حتی تا 3 ماه بعد از قطع شیردهی جهت غربالگری توصیه نمی شود؛ زیرا در این دوران تراکم بافت پستان و در نتیجه احتمال منفی کاذب و دیده نشدن ضایعات پستان در ماموگرافی افزایش می یابد؛ اما در خانم هایی که علامت دار باشند، معمولاً ابتدا سونوگرافی انجام می شود و در صورت لزوم، ماموگرافی با رعایت نکات ایمنی انجام می شود.

ماموگرافی چگونه انجام میشود؟

این آزمایش معمولاً به صورت ایستاده انجام می شود. تکنسین پستان شما را بر روی یک صفحه قرار می دهد. در حین آزمایش هر کدام از سینه ها بین دو صفحه قرار می گیرد. این عمل باعث مسطح و یکنواخت شدن پستان ها شده تا بتوان تصاویر واضحی را از بافت پستان با حداقل دور اشعه تهیه نمود. فشرده شدن سینه بین دو صفحه ممکن است کمی موجب ناراحتی به مدت چند دقیقه برای فرد ایجاد کند. صفحه متحرک بالایی با نزدیک شدن به صفحه ثابت پایین موجب فشرده شدن بافت سینه خواهد شد. سپس دستگاه شروع به گرفتن تصویر می نماید. این روش برای سینه دیگر نیز تکرار می شود و از شخص تقاضا می شود تا مشابه روش قبل عمل نماید. صفحه دستگاه ماموگرافی برای گرفتن تصاویر اشعه ایکس از زاویه دیگر باید بچرخد تا عکس دیگری از زاویه مخالف گرفته شود. با این عکس دو تصویر از دو زاویه پستان حاصل خواهد شد.

آمادگی جهت انجام ماموگرافی

سعی کنید یک هفته قبل از شروع عادت ماهانه یا در طول دوره آن، ماموگرافی خود را انجام ندهید. ممکن است سینه های شما حساس یا متورم شود. در روز ماموگرافی خود، از دئودورانت، عطر یا پودر استفاده نکنید. این محصولات می توانند به صورت لکه های سفید روی اشعه X ظاهر شوند. همچنین نباید پمادها و کرم های خود را روی سینه یا زیر بغل خود بمالید. این مواد می توانند تصاویر را تحریف کرده و یا مانند کلسیفیکاسیون یا رسوبات کلسیم به نظر برسند، بنابراین جلوگیری از آنها مهم است. در صورت بارداری یا شیردهی، حتماً قبل از آزمایش به رادیولوژیست بگویید.

عوارض ماموگرافی

ماموگرافی، بافت پستان ها را با مقادیر اندکی از پرتوهای رادیواکتیو مواجه می سازد؛ اما معمولاً فواید این تکنیک تصویربرداری بیشتر از مضرات آن است. با این حال توصیه می شود اگر باردار هستید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا در خصوص گزینه های جایگزین تصمیم گیری شود. انجام ماموگرافی های مکرر و دوره ای در افراد بارداری که در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان پستان هستند توصیه نمی شود.

هزینه ماموگرافی

هزینه ماموگرافی بر اساس تعرفه وزارت بهداشت بخش خصوصی محاسبه خواهد شد. عوامل متعدی در کاهش یا افزایش هزینه ها تأثیرگذار است. نوع روش ماموگرافی نیز می تواند قیمت ماموگرافی را تغییر دهد. به عنوان مثال بسیاری از مراکز رادیولوژی از ماموگرام های آنالوگ استفاده می نمایند. قیمت نوع آنالوگ معمولاً کمتر از نوع دیجیتال است.