نوار عصب عضله چیست و چگونه انجام میشود؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

اعصاب و ماهیچه ها سیگنال های الکتریکی ایجاد می کنند که پیام هایی را به مغز ارسال می کند. اعصاب حسی اطلاعات مربوط به محیط اطراف را به مغز می رسانند. اعصاب حرکتی برای فعال شدن ماهیچه ها سیگنال هایی از مغز هدایت می کنند.آسیب ها یا بیماری هایی که بر اعصاب و ماهیچه ها تأثیر می گذارد، می تواند حرکت این سیگنال های الکتریکی را کند یا متوقف کند.

اگر درد، ضعف یا بی حسی در پشت، گردن یا دست ها دارید، اندازه گیری سرعت و درجه فعالیت الکتریکی در ماهیچه ها و اعصاب می تواند به پزشک در تشخیص درست کمک کند. به این فرایند آزمایش الکترودیاگنوستیک (Electrodiagnostic) گفته می شود.این آزمایش شامل مطالعات هدایت عصبی (NCS) و الکترومیوگرافی (EMG) است.

کاربرد نوار عصب و عضله

آزمایشات الکترودیاگنوستیک برای ارزیابی شرایطی مانند:

• نوروپاتی محیطی
• نوروپاتی گیر افتادن (شامل سندرم تونل کارپ، نوروپاتی اولنار در آرنج، نوروپاتی پرونئال (معروف به فیبولار) در سر فیبولار، سندرم تونل تارسال )
• پلکسوپاتی
• رادیکولوپاتی
• تنگی کانال نخاعی
• اختلالات اتصال عصبی عضلانی (میاستنی گراویس و سندرم لامبرت -ایتون)
• میوپاتی اختلالات سلول شاخی قدامی

الکترومیوگرافی (EMG)

الکترومیوگرافی شامل ارزیابی و ثبت فعالیت عضلات است. ابزار الکترومیوگرافی الکترومیوگراف است. الکترومیوگراف پتانسیل الکتریکی تولید شده توسط یک ماهیچه را تشخیص می دهد و سابقه فعالیت ماهیچه ای به نام الکترومیوگرام را تولید می کند.

EMG برای شناسایی بیماری های عصبی-عضلانی و اختلالات کنترل حرکتی استفاده می شود. EMG معمولاً با مطالعه هدایت عصبی انجام می شود. فعالیت الکتریکی یک ماهیچه را می توان با استفاده از الکترود سطحی (EMG سطحی)، برای یک ناحیه بزرگ عضله و EMG سوزنی برای یک ناحیه کوچک تر اندازه گیری کرد.

• EMG سطحی: در حالی که به خوبی نشان می دهد که کدام گروه های عضلانی در لرزش یا دیستونی فعال هستند، اطلاعات کمتری در مورد ساختار خوب این ماهیچه ها ارائه می دهد. این امر مستلزم قرار دادن الکترودها بر روی ماهیچه برای تعیین فعالیت الکتریکی ماهیچه است.

• EMG سوزنی: شامل قرار دادن یک الکترود سوزنی در عضله، ثبت و تقویت سیگنال های الکتریکی ناشی از استراحت یا انقباض فیبرهای عضلانی و تفسیر سیگنال ها برای تعیین عملکرد فیبرهای عضلانی و واحدهای حرکتی است.

ماهیچه ها معمولاً در حالت استراحت و حداقل انقباض عضلات مورد آزمایش قرار می گیرند. ضروری است قبل از انجام آزمایش به بیمار گفته شود که چه انتظاری از نتیجه آزمایش داشته باشد. در صورت ناراحتی بیمار یا درخواست توقف، باید آزمایش را متوقف کرد.

محدودیت ها

1. بافت چربی می تواند بر ضبط EMG سطحی تأثیر بگذارد.
2. EMG سطحی فقط می تواند ماهیچه های سطحی را اندازه گیری کند.
3. EMG سوزنی شامل فعال سازی داوطلبانه ماهیچه ها است، بنابراین می تواند در بیماران غیرفعال، بیماران فلج، کودکان و نوزادان کمتر موثر باشد.

مطالعات هدایت عصبی (NCS):

مطالعه هدایت عصبی که به عنوان آزمایش سرعت هدایت عصبی نیز شناخته می شود، برای اندازه گیری سرعت فعالیت الکتریکی یک عصب استفاده می شود. مطالعات هدایت عصبی می تواند فیبرهای عصبی حسی یا حرکتی را آزمایش کرده و هم سرعت هدایت و هم دامنه سیگنال الکتریکی ناشی از تحریک عصبی را تعیین کنند. پتانسیل عمل عصب حسی (SNAP) اطلاعاتی در مورد آکسون عصب حسی و مسیر آن را از گیرنده های دیستال در پوست تا گانگلیون ریشه پشتی ارائه می دهد، در حالی که پتانسیل عمل ترکیبی عضله (CMAP)، ارزیابی فیبرهای اعصاب حرکتی است که منشاء آن سلول های شاخی قدامی و امتداد آن فیبرهای عضلانی می باشد.

مطالعات هدایت حرکتی:

برای تعیین سرعت هدایت حرکتی عصب حرکتی، عصب تحریک شده و پاسخ ماهیچه های هدف آن ثبت می شود. یک الکترود فعال روی بدن ماهیچه قرار می گیرد. یک الکترود مرجع به صورت دیستال (به صورت ایده آل بر روی غیر عضله) قرار می گیرد. الکترود زمین معمولاً بین الکترود فعال و محرک قرار می گیرد. عصب در نزدیک الکترود فعال و سپس در محل نزدیک تر تحریک می شود.CMAP تولید شده توسط ماهیچه به دنبال تحریک عصب حرکتی ثبت می شود.

تاخیر انتهایی اصطلاحی برای مدت زمان یا تاخیر قبل از شروع دپلاریزاسیون ماهیچه است. این مقدار هم شامل مدت زمانی است که طول می کشد تا عصب از نقطه تحریک به ناحیه انتهای حرکتی منتقل شود و هم مدت زمانی که برای انتقال اتصال عصبی - عضلانی برای فعال شدن ماهیچه طول می کشد را شامل می شود. هنگامی که یک تاخیر پایانی ثبت شد، سرعت هدایت حرکتی را می توان با تحریک محل نزدیک تر دیگری در امتداد عصب حرکتی تعیین کرد. محاسبه سرعت هدایت عصب حرکتی مستلزم آگاهی از فاصله بین دو محل تحریک و تفاوت در تاخیرهای پایانی ثبت شده از محل های دورتر و نزدیک تر است. تقسیم فاصله بر زمان، سرعت هدایت عصبی را بر روی بخش بین محرک ها می دهد. مطالعات حرکتی ارتودرومیک هستند (از پروگزیمال تا دیستال اندازه گیری می شوند).

مطالعات هدایت حسی:

برای تعیین سرعت هدایت حسی یک عصب، عصب از نظر الکتریکی تحریک می شود و پاسخ عصب در مکان متفاوتی دریافت می شود. مطالعات حسی ارتودرومیک یا آنتیدرومیک هستند.تحریک ارتودرومیک در صورتی اتفاق می افتد که عصب حسی به صورت مخروطی تحریک شده و از راه دور ثبت شود. اگر عصب حسی به صورت دیستال تحریک شده و به صورت نزدیک ثبت شود، تحریک آنتیدرومیک رخ می دهد.

پتانسیل های برانگیخته حسی حسی:

پتانسیل های برانگیخته حسی (SEPs) عملکرد مسیرهای حسی - حسی را با تحریک اعصاب حسی ارزیابی می کنند. SEPها ممکن است با تحریک اعصاب حسی مخلوط یا خالص در اندام فوقانی و تحتانی، در ناحیه درماتومی پوست و برخی از اعصاب جمجمه ای با عملکرد حسی ثبت شوند.

الکترومیوگرافی تک فیبری:

الکترومیوگرافی تک فیبری (SFEMG) یک آزمایش تشخیصی انتخابی است که شامل ارزیابی پتانسیل های عملکردی فیبر عضلانی (MFAP) است. الکترومیوگرافی تک فیبری حساس ترین آزمایش الکتروفیزیولوژیک برای میاستنی گراویس و سایر آسیب های اتصال عصبی - عضلانی است. همچنین در ارزیابی مورفولوژی واحد حرکتی در برخی بیماری های عصبی - عضلانی مفید است.

تحریک مکرر عصب:

تحریک عصبی مکرر (RNS) شامل تحریک الکتریکی زیر جلدی مکرر همه فیبرهای حرکتی درون یک عصب محیطی است که تکانه های پی در پی ایجاد می کند. تحریک عصبی مکرر برای تشخیص میاستنی گراویس و سایر اختلالات اتصال عصبی عضلانی (NMJ) استفاده می شود.

تشخیص الکترودیاگنوستیک در افراد مسن:

پیری با کاهش عملکردهای فیزیولوژیکی مشخص می شود و ممکن است با تغییراتی مانند کاهش فعالیت های روزمره، عملکرد ماهیچه ها از جمله کنترل وضعیتی و فعال شدن ماهیچه ها و غیره همراه باشد. این تغییرات ممکن است بر توانایی عملکردی افراد مسن و زندگی مستقل تأثیر بگذارد. الکترومیوگرافی یکی از ابزارهای الکترودیاگوستیک است که می تواند اطلاعات مرتبط با تغییرات مربوط به سن در تنظیمات عضلانی - عضلانی را ارائه دهد و به شناسایی عواملی که ممکن است موجب خطر سقوط در افراد مسن شود، کمک کند.