عکس پا در چه شرایطی تجویز میشود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

رادیولوژی از مهم ترین وسایل تشخیصی در بیماری های پا است. در بسیاری از موارد، پزشک بعد از صحبت با بیمار و معاینه وی درخواست تهیه عکس پا را می دهد. اگرچه روش های تصویربرداری دیگر مانند سی تی اسکن، ام آر آی، سونوگرافی و سایر روش ها در بررسی مشکلات پا کاربرد دارد؛ ولی در اکثر موارد قبل از تهیه هرکدام از آنها پزشک معالج ترجیح می دهد ابتدا رادیولوژی پا را مشاهده کند.

در رادیولوژی ، استخوان ها، کلسیفیکاسیون (انباشته شدن توده های کلسیم در بافت های بدن)، برخی از تومورها و مواد متراکم دیگر به رنگ سفید یا روشن دیده می شوند؛ زیرا آن ها پرتوی نور را جذب می کنند. بافت های نرم و با تراکم کمتر و شکستگی های ایجاد شده در استخوان ها باعث عبور پرتوها در بدن می شوند و از این رو این قسمت ها در تصویر رادیوگرافی تیره تر به نظر می رسند.

در بیشتر مواقع عکس رادیولوژی از جهات مختلف گرفته می شود. اگر در یک اندام دچار شکستگی استخوان هستید، ممکن است پزشک معالج یک رادیوگرافی مقایسه ای را از اندام آسیب ندیده ی شما بخواهد. در برخی شرایط، ممکن است در هنگام گرفتن عکس رادیولوژی، یک ماده حاجب یا ماده کنتراست به مفصل تزریق شود. این روش که «آرتروگرام» نامیده می شود، به ایجاد تصویری بهتر از ساختارهای بافت نرم در مفصل کمک می کند. عکس برداری رادیولوژی همچنین ممکن است در هنگام خارج کردن مایع از مفصل یا تزریق دارو به مفصل، به دقت قرارگیری سوزن در مفصل کمک کند.

تصاویر رادیولوژی ممکن است به اندازه تصویری که با تکنیک های پیچیده تری تولید می شوند، جزئیات کاملی را نشان ندهند. با این حال، آن ها رایج ترین ابزار تصویربرداری هستند که برای ارزیابی یک مشکل ارتوپدی مورد استفاده قرار می گیرند و در اکثر مطب ها و کلینیک های پزشکی به راحتی در دسترس هستند.

کاربرد عکس پا

• تشخیص شکستگی استخوان ها یا در رفتگی مفاصل
• کمک به جراح و ارتوپد برای تعویض مفاصل و بهبود وضعیت شکستگی ها.
• بررسی جراحات، عفونت ها، آرتریت، رشد غیر طبیعی استخوان ها.
• کمک به بررسی و تشخیص سرطان استخوان.
• پیدا کردن اجسام خارجی (سوزن، شیشه و ...) فرو رفته در نسج نرم یا استخوان ها.

مزایای رادیولوژی پا

• یکی از ابزارهای مهمی که پزشک ارتوپد می تواند به کمک آنها بیماری های اندام را تشخیص دهد رادیولوژی است.
• سالم بودن و شکسته بودن استخوان ها و غضروف های پا، سالم بودن یا کشیده شدن و در برخی موارد پاره شدن تاندون های پا در این نوع تصویربرداری مورد سنجش قرار می گیرد. در حالت عادی و معمولی قسمت هایی از استخوان ها که دچار شکستگی شده باشد بر روی کلیشه به صورت نقاط سفید درمی آید؛ اما نقاطی که تماماً به حالت سیاه قرار دارند، نقاطی می باشند که استخوان شما سالم می باشد.
• به کمک روش های تصویربرداری پزشک معالج می تواند قسمت های مختلف اندام مثل استخوان، عضله، تاندون، عصب و غضروف را ببیند.

نحوه انجام رادیولوژی پا

رادیولوژی پا را معمولاً از دو نما تهیه می کنند. یک نما رخ یا قدامی خلفی Anteroposterior یا به اختصار AP است که در آن اشعه ایکس از جلو به پا تابانده شده و کاست رادیولوژی در پشت مفصل قرار می گیرد و نمای دیگر نمای نیمرخ یا لترال Lateral یا به اختصار Lat است که در آن اشعه ایکس از کنار به پا تابانده شده و کاست رادیولوژی در طرف مقابل مفصل قرار می گیرد.

پزشک رادیولوژیست از شما می خواهد که ابتدا بر روی تخت دراز بکشید به گونه ای که هیچگونه وسایل فلزی در نزدیکی شما وجود نداشته باشد. پس از اینکه پزشک، کلیشه مربوطه را در داخل باکس تصویر قرار داد، به سمت شما می آید تا موقعیت شما را به درستی با دستگاه بالای سرتان تنظیم نماید و از شما می خواهد هیچگونه تکان و جنب وجوشی از خود نداشته باشید تا عکس ها واضح عکسبرداری شود.

اقدامات قبل از انجام عکس پا

• قبل از انجام رادیولوژی، هرگونه شی ء فلزی و لباس هایی که حاوی اشیاء فلزی هستند را تعویض کنید.
• خانم ها همواره بایست به یاد داشته باشند که کارشناس رادیولوژی را از بارداری و یا حتی احتمال بارداری خود مطلع کنند.عکس برداری با اشعه X همچون بسیاری از دیگر روش های پزشکی نباید در حین بارداری انجام شود.البته در برخی موارد ممکن است پزشک اجازه انجام آن را بدهد.

عوارض رادیولوژی پا

مقدار اشعه ای که در این روش به بدن بیمار تابیده می شود اندک بوده و برای سلامتی وی ضرری ندارد. البته خانم های باردار باید قبل از انجام رادیوگرافی پزشک معالج را در جریان وضعیت بارداری خود قرار دهند. در سه ماهه اول بارداری در انجام رادیوگرافی باید احتیاط کرد.

اشعه ایکس یک نوع اشعه الکترومغناطیسی غیر قابل دیدن است که هیچ احساسی را هنگامی که از بدن عبور می کند، ایجاد نمی کند. تکنیک های مدرن عکسبرداری با اشعه ایکس تنها بخشی از اشعه را که در رادیولوژی لازم است، مورد استفاده قرار می دهند.