آزواسپرمی چیست و چگونه درمان می شود؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

آزواسپرمی به شرایطی گفته می‌شود که در آن مایع منی هیچ اسپرمی ندارد. این وضعیت می‌تواند به دو دلیل اصلی، شامل انسداد مسیر انتقال اسپرم (آزواسپرمی انسدادی) یا اختلال در تولید اسپرم توسط بیضه‌ها(آزواسپرمی غیر انسدادی)، رخ دهد. در این مقاله به بررسی جامع انواع آزواسپرمی، علل آن، روش‌های تشخیصی و درمان آزواسپرمی، به ویژه در آزواسپرمی انسدادی، پرداخته‌ایم.

آزواسپرمی چیست؟

آزواسپرمی به شرایطی گفته می‌شود که در آن مایع منی مرد فاقد اسپرم است. این وضعیت به دو نوع انسدادی و غیرانسدادی تقسیم می‌شود. در آزواسپرمی انسدادی، مسیر انتقال اسپرم مسدود شده و مانع رسیدن اسپرم تولید شده به مایع منی می‌شود، در حالی که در نوع غیرانسدادی، بیضه‌ها توانایی تولید اسپرم را ندارند. برای درمان اسپرم صفر و کمک به باروری در این مردان، روش‌هایی از جمله گرفتن اسپرم از بیضه و استخراج اسپرم از طریق عمل میکروتسه بیضه انجام می‌ گیرد. این روش‌ها که با هدف دستیابی به اسپرم جهت لقاح مصنوعی به کار می‌روند، تأثیری بر عملکرد جنسی آقایان ندارند و می‌توانند شانس باروری را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.

انواع آزواسپرمی

آزواسپرمی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. آزواسپرمی انسدادی: در این نوع، انسداد در مسیر مجاری اسپرم‌بر وجود دارد، به‌طوری که اسپرم تولید شده به مایع منی نمی‌رسد. این انسداد می‌تواند به‌صورت مادرزادی یا اکتسابی، مانند عفونت یا التهاب در دستگاه تناسلی، ایجاد شود.
2. آزواسپرمی غیرانسدادی: در این حالت، بیضه‌ ها قادر به تولید اسپرم نیستند. این مشکل معمولاً به دلایل هورمونی، ژنتیکی یا نارسایی عملکردی بیضه‌ها رخ می‌دهد و درمان آن پیچیده‌تر است.

تفاوت آزواسپرمی انسدادی و غیر انسدادی

علل آزواسپرمی

علل آزواسپرمی انسدادی شامل:

• عفونت‌ها و التهاب در دستگاه تناسلی
• تنگی مجرای اسپرم‌بر
• آسیب‌های جراحی مانند وازکتومی

علل آزواسپرمی غیرانسدادی شامل:

• نارسایی بیضه‌ ها (مثلاً به دلیل اختلالات هورمونی)
• عوامل ژنتیکی مانند سندرم کلاین‌ فلتر
• داروهای خاص یا بیماری‌های سیستمیک

علائم آزواسپرمی

اغلب مردان مبتلا به آزواسپرمی نشانه‌های خاصی ندارند و تنها هنگام تلاش برای باروری و انجام آزمایشات اولیه به آن پی می‌برند. در واقع آزواسپرمی اصلی ترین علت ناباروری مردان به‌شمار می‌رود. در این شرایط مایع منی طبیعی به نظر می‌ رسد و عملکرد و میل جنسی معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. با این حال، تشخیص نیازمند آزمایش اسپرم و بررسی دقیق توسط متخصص است.

تشخیص آزواسپرمی

تشخیص آزواسپرمی نیازمند چندین مرحله است:

• آزمایش منی: برای تأیید عدم وجود اسپرم
• بررسی‌های هورمونی: سطح هورمون‌های FSH و برسی علت کمبود تستوسترون در مردان ، جهت ارزیابی عملکرد بیضه‌ ها
• بیوپسی بیضه: برای بررسی وجود تولید اسپرم در بیضه در صورت لزوم
• سونوگرافی: جهت شناسایی انسدادهای احتمالی در مجاری اسپرم‌بر

درمان آزواسپرمی انسدادی

در صورت تشخیص آزواسپرمی انسدادی، درمان‌ های زیر ممکن است انجام شود:

1. وازو وازوستومی (اتصال مجدد لوله منی‌ بر)

این جراحی مخصوص افرادی است که به دلیل وازکتومی دچار آزواسپرمی شده‌اند. در این عمل، دو سر لوله منی‌بر به هم متصل می‌شوند تا مسیر اسپرم باز شود.

2. وازواپیدیدیموستومی

در صورتی که انسداد در اپیدیدیم (لوله‌های نزدیک بیضه) باشد، این جراحی برای باز کردن این مسیر و اتصال آن به لوله منی‌ بر انجام می‌ شود. این روش برای افرادی که به علت عفونت‌های قبلی انسداد دارند، کارآمد است.

3. بریدن مجرای انزالی از طریق مجرا

در صورت انسداد مجرای انزالی، این جراحی کمک می‌کند تا اسپرم به مایع منی دسترسی پیدا کند. با این روش، شانس حاملگی طبیعی یا لقاح مصنوعی افزایش می‌یابد.

به نقل از وبسایت my.clevelandclinic.org :

Will sperm come back after azoospermia? Yes, it can, but it depends on the type of azoospermia. For example, if a blockage is causing you not to have any sperm, surgery to fix the blockage may result in having sperm in your semen.

ترجمه: آیا پس از آزواسپرمی، اسپرم دوباره برمی‌گردد؟ بله، ممکن است بازگردد، اما این موضوع به نوع آزواسپرمی بستگی دارد. برای مثال، اگر عدم وجود اسپرم به دلیل وجود انسداد باشد، انجام جراحی برای رفع انسداد ممکن است باعث وجود اسپرم در مایع منی شود.

درمان آزواسپرمی غیرانسدادی

درمان آزواسپرمی غیرانسدادی پیچیده‌ تر است و شامل روش‌ های زیر می‌ شود:

• درمان‌های هورمونی: تنظیم هورمون‌ها در صورت کمبود یا عدم تعادل
• برداشت اسپرم از بیضه: برای افرادی که تولید اسپرم اندک اما مختصر دارند، استخراج اسپرم از بیضه انجام می شود و برای لقاح مصنوعی بکار می رود.
• عمل میکروتسه:درمان آزواسپرمی غیرانسدادی با استفاده از عمل میکروتسه به استخراج اسپرم مستقیماً از بافت بیضه با کمک میکروسکوپ جراحی اشاره دارد.

امکان باروری در آزواسپرمی

شانس باروری در آزواسپرمی انسدادی نسبت به غیرانسدادی بالاتر است، زیرا انسداد قابل درمان بوده و با تکنیک‌ های جراحی یا اسپرم گیری از مردان ، امکان فرزندآوری فراهم می‌شود. در آزواسپرمی غیرانسدادی، بسته به علت آن، ممکن است باروری امکان‌ پذیر باشد.

سوالات متداول در مورد آزواسپرمی

1. آیا آزواسپرمی همیشه به ناباروری منجر می‌ شود؟

خیر، در موارد آزواسپرمی انسدادی، باروری با روش‌های درمانی امکان‌ پذیر است.

2. آیا آزواسپرمی ارثی است؟

برخی موارد غیرانسدادی آزواسپرمی، مانند سندرم‌های ژنتیکی، می‌توانند ارثی باشند.

3. هزینه درمان آزواسپرمی چقدر است؟

هزینه بسته به نوع درمان و روش‌های مورد نیاز متفاوت است و بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود.

4. آیا درمان آزواسپرمی دردناک است؟

درمان‌های جراحی با بی‌ حسی انجام می‌شود و درد ناشی از آن قابل کنترل است.

نتیجه‌ گیری؛ انتخاب بهترین روش درمان آزواسپرمی

آزواسپرمی می‌ تواند چالشی برای مردان باشد، اما با روش‌های پیشرفته درمانی، شانس باروری برای بسیاری از افراد به‌ ویژه در آزواسپرمی انسدادی افزایش یافته است. تشخیص دقیق و درمان‌های مناسب می‌توانند به بسیاری از زوج‌ها در دستیابی به فرزندآوری کمک کنند.