عوارض جانبی کورتون بر پوست

دکتر جمال الدین حسن زاده [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drhassanzadeh.net
آدرس مطب : سنندج ، خیابان آبیدر ، چهارراه صفری ، مجتمع ژینا ، طبقه سوم تلفن مطب : 33246361 - 087

کورتون نام عامیانه گروهی از داروها است که خاصیت مسکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را داشته و در درمان تعداد زیادی از بیماری ها کاربرد دارند که نام علمی این دارو ها «کورتیکواسترویید» است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند. کورتیکواسترویید ها داروهای بسیار قوی هستند که در کنار اثرات سودمندشان برای درمان بیماری های مختلف، عوارض جانبی گوناگون و گاهی خطرناک دارند؛ لذا نباید به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک و یا در دوره ای طولانی تر از آنچه پزشک تجویز کرده است مصرف شوند.

عملکرد کورتون

کورتیکواستروئیدها با حضور در سیستم ایمنی بدن، مانع تولید موادی مانند پروستاگلاندین ها (prostaglandins) در بدن می شوند. این مواد در بدن حساسیت و التهاب ایجاد می کنند. با وجود این، این داروها مانع از عملکرد صحیح سلول های سفید خونی و مبارزه ی آنها با عوامل خارجی در بدن هم می شوند و در عملکرد صحیح سلول های سفید خونی اشکال ایجاد می کنند. مداخله در کار سیستم ایمنی باعث افزایش خطر عفونت می شود. این داروهای محبوب می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند. عوارض داروهای کورتونی به میزان و مدت مصرف آنها بستگی دارد. هر چه مقدار و مدت درمان بیشتر باشد عوارض آن بیشتر خواهد بود.

کاربرد و موارد مصرف کورتون

موارد بی شماری از کاربرد این داروها در درمان درازمدت بیماری ها وجود دارد که قابل جایگزینی با هیچ داروی دیگری نیستند و به دلیل خاصیت تضعیف ایمنی کورتون ها استفاده وسیع از این داروها برای درمان بیماری های خود ایمنی صورت می گیرد. مثلاً:

• درمان روماتیسم مفصلی
• انواعی از بیماری های کلیوی
• نوعی از هپاتیت که هپاتیت خود ایمنی نامیده می شود.
• انواعی از بیماری های پوستی مزمن استفاده از کورتون به مدت طولانی کاربرد دارد.
• درمان بیماری کرون که یک بیماری روده ای است.
• بیماری ام اس نیز در مراحل مختلف با کورتون ها صورت می گیرد.
• تزریق آمپول کورتون در کاهش درد و التهاب مؤثر است. از داروهای کرتیکواستروئید برای پیشگیری از رد پیوند عضو و بسیاری بیماری های دیگر نیز استفاده می شود. همچنین از این داروها برای درمان بیماری های سیستمیک زیر استفاده می شود:

1. لوپوس
2. پسوریازیس شدید
3. سرطان خون
4. لنفوم
5. پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک
6. کم خونی همولیتیک خود ایمنی

انواع کورتون

1. بتامتازون (سِلِستون)
2. بودزوناید (انتوکورت. ای.سی)
3. کورتیزون (کورتون)
4. دگزامتازون (دِکادرون)
5. هیدروکورتیزون (کورتِف)
6. متیل پردنیزولون (مِدرول)
7. پردنیزولون (پرِلون)
8. تریامسینولون (کِنالوگ، کِناکورت).

نکات مهم جهت کاهش عوارض کورتون

مصرف کورتون البته در درمان بسیاری از بیماری ها حیاتی و لازم است و باید عوارض آن را به نوعی پذیرفت. خوشبختانه تمهیداتی برای کاهش این عوارض وجود دارد که به آنها اشاره می شود:

• کورتون ها را باید فقط زمانی که لزوم مصرف آن مشخص است، استفاده کنیم.
• کمترین میزان ممکن را استفاده کنیم و در کوتاه ترین زمان، درمان را به پایان برسانیم.
• تا حد امکان از فرم موضعی مثلاً اسپری یا تزریق در مفصل استفاده کنیم.
• عوارض دارو را با درمان های کمکی کم کنیم، مثلاً برای کاهش عارضه پوکی استخوان استفاده از کلسیم و ویتامین D و برای کاهش فشار خون، محدودیت نمک مصرفی مؤثر است.
• تا حد امکان از داروهای کوتاه اثر مثل هیدروکورتیزون و پردنیزولون استفاده شود.
• در صورت استفاده از داروی دیگر، با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
• در صورتی که قرار است تحت هرگونه عمل جراحی از قبیل اقدامات دندانپزشکی قرار بگیرید پزشک خود را در جریان بگذارید.
• در صورت نیاز به واکسیناسیون، پزشک خود را مطلع سازید.
• در صورت بروز هرگونه علائم غیرطبیعی از قبیل تب، پیدایش زخم، خونریزی غیر عادی و یا احساس خستگی شدید پزشک خود را مطلع سازید.
• به هیچ عنوان از داروی تاریخ گذشته استفاده نکنید.
• در صورت مشاهده تغییر رنگ، ذره یا کدورت از مصرف فراورده خودداری نمایید.
• توصیه می شود که هنگام استفاده از فراورده، نام و شماره سری ساخت محصول به منظور حفظ سوابق سری های ساخت استفاده شده، ثبت شود.

عوارض جانبی کورتون بر پوست

تغییرات پوستی از عوارض شایع مصرف استروئیدها است. مهم ترین این عوارض عبارتند از:

• خطوط بنفش رنگ پوستی از علائم مصرف زیاد استروئید است.
• نازک شدن پوست
• کبود شدن پوست به راحتی و بعد از ضربات ملایم
• خطوط بنفش رنگ در ران و بازو و شکم و باسن که بعد از مدتی سفید رنگ می شوند.
• پوست چرب
• آکنه
• نازک شدن مو
• در بیماران با مصرف کورتون،زخم های پوستی دیرتر خوب می شوند.