چگونه برای سونوگرافی تخمدان آماده شویم؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

تخمدان عضوی است که در سیستم تولید مثل زنان وجود دارد و وظایف متعددی مانند تولید هورمون‌ها و تولید و نگهداری از تخمک‌ها را بر عهده دارد. وقتی تخمک آزاد می‌شود، از لوله رحمی به سمت رحم حرکت می‌کند‌، جایی که ممکن است توسط اسپرم بارور شود. در هر طرف بدن یک تخمدان وجود دارد. تخمدان‌ها همچنین هورمون‌هایی ترشح می‌کنند که در چرخه قاعدگی و باروری نقش دارند بنابراین یکی از اجزای غدد درون‌ریز نیز محسوب می‌شود.

تخمدان، طی مراحلی که در دوران جنینی آغاز می‌شوند شروع به تکوین و تولید تخمک می‌کند. بیشترین مشکلی که می‌تواند سلامت تخمدان‌ها را تهدید کند، وجود کیست در آن است.‌ این بیماری جزو شایع‌ترین بیماری‌هایی است که هر فرد حداقل یک بار به آن دچار می‌شود. البته جزو بی‌خطرترین بیماری‌ها نیز محسوب می‌شود. یکی از روش‌های تشخیصی این بیماری سونوگرافی می‌باشد. در ادامه به برخی از بیماری‌های تخمدان، سونوگرافی تخمدان و اقدامات قبل از آن می‌پردازیم.

بیماریهای تخمدان

• تخمدان پلی کیستیک: این بیماری که باعث ناباروری نیز‌ می‌شود، در پی کمبود هورمون‌هایی به وجود می‌آید که موجب آزادسازی فولیکول از تخمک‌ می‌شود. این امر باعث می‌شود تا کیست‌ها در لبه‌ی بیرون تخمدان تجمع کنند. عدم درمان تخمدان‌ پلی کیستیک می‌تواند منجر به دیابت یا حتی سکته شود.
• سرطان تخمدان: در موارد نادری، کیست تخمدان می‌تواند منجر به سرطان تخمدان شود. این میزان از هر ۷۵ نفر یک نفر است. برخی از فناوری‌ها باعث می‌شود تا زودتر احتمال بروز سرطان را تشخیص دهند. برداشتن تخمدان می‌تواند یکی از راه‌های درمان سرطان باشد. البته چون ممکن است ریشه‌ی سرطان به لوله فالوپ رسیده باشد در برخی موارد این لوله نیز برداشته می‌شود.
• کوچک بودن تخمدان: در برخی موارد تخمدان‌ها به صورت مادرزادی کوچک هستند. این امر باعث می‌شود تا تعداد تخمک‌های ذخیره شده کمتر باشد. این مورد می‌تواند به دلایل مختلفی شود که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1. مشکلات کروموزومی و مادرزادی
2. شیمی درمانی
3. حمله سیستم ایمنی بدن
4. عوامل ناشناخته

این بیماری اغلب همراه با علائم خاصی نیست. به همین دلیل در صورت ناباروری و سونوگرافی می‌توان به آن پی برد. از آنجا که اندازه‌ی کوچک تخمدان میزان کمتری تخمک در خود خواهد داشت، به همان میزان نیز قدرت باروری کاهش می‌یابد.

آمادگی جهت انجام سونوگرافی تخمدان

برای انجام این روش سونوگرافی لازم است که بیمار به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد. (در صورتی که فرد دارای دیابت باشد، باید در صورت لزوم مکمل قندی مصرف کند) مثانه بیمار کاملاً باید پر بوده و بنابراین یک ساعت قبل از انجام اسکن بیمار باید آب زیادی بنوشند. پر بودن مثانه باعث می‌شود که تصویر واضحی از اندام‌های داخلی بر روی مانیتور ظاهر شود؛ اما در مورد لزوم پر بودن مثانه لازم است که از پزشک یا تکنسین خود سؤال بپرسید.

نحوه انجام سونوگرافی تخمدان‌

روش انجام سونوگرافی تخمدان بسته به اینکه چه نوعی از سونوگرافی نیاز باشد متفاوت است.

سونوگرافی تخمدان ترانس واژینال

• از شما خواسته می‌شود لباس خود را خارج کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید.
• روی تخت سونوگرافی دراز می‌کشید و پاهای خود را در موقعیت مناسب برای سونوگرافی قرار می‌دهید.
• یک روکش پلاستیکی یا لاتکس روی مبدل صوتی کشیده می‌شود و مبدل به آرامی وارد واژن می‌شود.
• متخصص سونوگرافی به آرامی مبدل را در زوایای مختلف درون واژن حرکت می‌دهد.
• تصویر اعضای درون لگن شامل تخمدان‌ها روی صفحه کامپیوتر به نمایش گذاشته می‌شود و این تصاویر ضبط می‌شوند.

سونوگرافی تخمدان از روی شکم

• باید مثانه پر باشد.
• روی تخت سونوگرافی به پشت دراز می‌کشید.
• یک ماده ژل مانند روی ناحیه شکم شما مالیده می‌شود.
• تکنسین سونوگرافی مبدل صوتی سونوگرافی را روی پوست بدن شما فشار می‌دهد و در ناحیه مورد نظر حرکت می‌دهد.
• تصویر ساختارها و اعضای ناحیه لگن روی مانیتور کامپیوتر به نمایش گذاشته می‌شود. این تصاویر برای بررسی دقیق‌تر پزشک ثبت و آرشیو می‌شوند.
• پس از انجام سونوگرافی شکمی تخمدان ژل از روی ناحیه پاک می‌شود و شما می‌توانید ادرار خود را پس از آزمایش تخلیه کنید.

عوارض سونوگرافی تخمدان

سونوگرافی تخمدان معمولاً هیچ خطری ندارد. حتی سونوگرافی ترنس واژینال در زنان باردار نیز هیچ مشکلی نه برای نوزاد و نه برای مادر ایجاد نمی‌کند؛ زیرا در این روش تصویربرداری از هیچ اشعه‌ای استفاده نمی‌شود. گاهی ممکن است سونوگرافی ترنس واژینال سبب بروز ناراحتی و مقداری درد در طول انجام سونوگرافی شود که بلافاصله پس از سونوگرافی برطرف می‌شود.