شپش سر و راه های درمان آن

دکتر جمال الدین حسن زاده [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drhassanzadeh.net
آدرس مطب : سنندج ، خیابان آبیدر ، چهارراه صفری ، مجتمع ژینا ، طبقه سوم تلفن مطب : 33246361 - 087

شپش سر (پدیکولوز کاپیتس) یک عفونت شایع و بسیار مسری است که در سرتاسر جهان و همه نژادها از هزاران سال قبل دیده می شود. شپش، حشرات بسیار کوچک بدون بال و شش پا است. شپش ها از طریق تماس نزدیک به سر و از طریق به اشتراک گذاشتن وسایل آلوده منتقل میشوند. شپش، تخمهای خود را به پایه مو نزدیک پوست سر می چسباند و شپش ها 7-10 روز بعد از تخم خارج می شوند. تخم شپش یا نیت کمتر از یک میلی متر است و به صورت توده شفاف شبیه قطره اشک به ساقه مو محکم می چسبد. شپش بالغ نمی تواند بیش از 2 روز در خارج سر انسان زنده بماند و برای زندگی وابسته به گرما و خون پوست سر است. این موجودات ریز حتی در بهداشتی ترین شرایط هم می توانند بر روی پوست سر پیدا شوند و لزوماً در نتیجه عدم رعایت بهداشت متولد نخواهند شد. درمان شپش سر را می توان از طریق داروهای مختلف انجام داد که در ادامه معرفی میگردد.

علت شپش سر

به شپش سر از دو طریق صورت میگیرد:

انتقال شپش به روش مستقیم

• انتقال شپش بیشتر به صورت مستقیم و رو در رو رخ می دهد؛ زیرا شپش سر میخزد؛ اما قادر به پرش یا پرواز نیست.
• تماس با فردی که قبلاً آلوده بوده است در طول بازی، مدرسه یا فعالیتهای ورزشی و در مدرسه، خانه، مهمانی
• پوشیدن لباسهای آلوده، مانند کلاه، روسری، کت، لباس ورزشی یا اکسسوری های مو
• استفاده از شانه، برس یا حوله آلوده
• استفاده از هدفون آلوده
• درازکشیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانی که اخیراً با فرد مبتلا به شپش در تماس بوده است

انتقال شپش به روش غیرمستقیم

انتقال غیرمستقیم شپش ، روشی غیرمعمول است و می تواند از طریق لباس هایی که در کنار هم به چوب رختی آویزان شده اند، انجام شود. به عنوان مثال، کلاه یا روسری هایی که به یک قلاب آویزان شده یا در یک کمد مشترک نگهداری می شوند.

علائم شپش سر

• خارش
• مشاهده حشره در کف سر
• وجود تخم شپش چسبیده به ریشه موها شبیه به شوره سر
• زخم و خراشیدگی
• برآمدگی هایی مانند جوش

درمان شپش سر

پزشک شما احتمالاً داروی بدون نسخه (OTC) را توصیه می کند که باعث از بین بردن شپش و بعضی از لاروها می شود. این داروها ممکن است تخم های تخم گذار اخیر را از بین نبرند، بنابراین برای از بین بردن لارو ها بعد از بیرون آمدن آنها، قبل از تبدیل شدن به شپش بزرگسال، یک معالجه مناسب با زمان مناسب معمولاً لازم است.

محصولات بدون نسخه (OTC)

داروهای OTC یک ترکیب شیمیایی استخراج شده از گل داودی است که برای شپش سمی است. قبل از استفاده از یکی از این روش های درمانی، موهای کودک خود را با شامپو و بدون نرم کننده بشویید. شستشوی مو با سرکه سفید قبل از شستشو ممکن است به جدا شدن آنها از مو کمک کند. دستورالعمل های موجود در بسته را برای مدت زمان باقی ماندن دارو در مو دنبال کنید و موها را با آب گرم بشویید.

داروهای OTC شامل موارد زیر است:

• پرمترین (Nix). پرمترین نسخه مصنوعی پرترین است. پرمترین باعث از بین رفتن لاروها نمی شود و لازم است که درمان ۹ تا ۱۰ روز پس از اولین استفاده تکرار شود. عوارض جانبی ممکن است قرمزی و خارش پوست سر باشد.
• پرترین با مواد افزودنی (Rid). در این داروی OTC، پرترین با ماده شیمیایی دیگری ترکیب می شود که اثربخشی آن را افزایش می دهد. این محصول فقط شپش ها را از بین می برد و لازم است ۹ تا ۱۰ روز پس از اولین درمان دوباره استفاده شود. عوارض جانبی ممکن است شامل خارش و قرمزی پوست سر باشد. اگر به گل داوودی یا گل محمدی حساسیت دارد، نباید از پرترین استفاده شود.

داروهای تجویز شده

در بعضی از مناطق جغرافیایی، شپش نسبت به داروهای OTC مقاومت نشان داده است. همچنین، ممکن است درمان OTC به دلیل استفاده نادرست از جمله تکرار نکردن درمان در زمان مناسب، از کار بیفتد. اگر استفاده صحیح از درمان OTC به نتیجه نرسیده باشد، پزشک ممکن است یک نسخه درمانی را توصیه کند. این شامل:

• ایورمکتین (Sklice). ایورمکتین برای شپش سمی است. این ماده برای استفاده در افراد ۶ ماه به بالا مجاز است. می توان آن را یک بار برای خشکی مو استفاده کرد و بعد از ۱۰ دقیقه با آب شستشو داد. ایورمکتین همچنین به صورت قرص موجود است که از طریق دهان مصرف می شود.
• اسپینوساد (Spinosad) برای استفاده با افراد ۶ ماه به بالا مجاز است. می توان آن را روی موهای خشک قرار داد و بعد از ۱۰ دقیقه با آب گرم شستشو داد. شپش و لکه ها را از بین می برد و معمولاً نیازی به درمان مکرر ندارد.
• مالاتیون.( Malathion )برای استفاده در افراد ۶ سال به بالا مجاز است. لوسیون زده شده، گذاشته می شود تا به طور طبیعی خشک شود و پس از هشت تا ۱۲ ساعت شستشو داده می شود. این دارو دارای محتوای الکل زیاد است، بنابراین نمی توان آن را با سشوار یا نزدیک شعله باز استفاده کرد. در صورت لزوم، مالاتیون می تواند هفت تا نه روز پس از اولین درمان مجدداً اعمال شود.

عوارض داروهای شپش سر

برخی از عوارض جانبی احتمالی درمان شپش سر با داروهای تجویزی، عبارتند از: شوره سر، احساس سوزش در محل مصرف دارو، قرمزی چشم، تحریک پوست سر و چشم