سونوگرافی در دوران بارداری یکی از اصلی ترین ملزومات مراقبت های این برهه حساس برای مادران محسوب می شود تا حدی که متخصصین این حوزه درمانی به انجام منظم و دوره ای آن به شدت تأکید می کنند؛ چراکه نه تنها موجب شناسایی انواع بیماری ها و ناهنجاری های جنینی می شود بلکه در برخی از موارد می تواند از بروز هرگونه بیماری های احتمالی جلوگیری کند و یا حتی در همان موقع شناسایی عارضه ای را درمان کند. البته بهتر است بدانید تعداد و زمان انجام سونوگرافی بسته به صلاحدید پزشک متخصص و همچنین وضعیت جسمی و روحی مادر متفاوت است. سونوگرافی معمولاً با آزمایش های دیگر مانند تست های غربالگری جنین ، آمنیوسنتز یا نمونه گیری از پرزهای جفتی ترکیب می شوند تا نتیجه دقیقتری از تشخیص به دست آید. از ابتدای بارداری تا پایان آن معمولاً سه یا چهار سونوگرافی برای کنترل سلامت جنین و مادر انجام می شود. سونوگرافی های دوران بارداری به دو دسته تقسیم می شوند، سونوگرافی های معمول که لازم است هر زن بارداری آنها را انجام دهد و سونوگرافی های تشخیصی و تکمیلی که در صورت لزوم درخواست انجام آن داده می شود. به منظور کنترل روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص های مادرزادی جنین، بهتر است مادر باردار در طول بارداری طبق جدول سونوگرافی بارداری چند سونوگرافی را انجام دهد.

دلایل انجام سونوگرافی در بارداری

سه ماهه اول:

• تأیید بارداری
• تأیید ضربان قلب
• اندازه گیری طول قد نشسته جنین (crl) یا سن بارداری
• تأیید بارداری مولار (پوچ) یا بارداری خارج از رحم
• ارزیابی بارداری غیرطبیعی

سه ماهه دوم:

• تشخیص ناهنجاری های جنین
• هفته ۱۳ تا ۱۴ برای تشخیص سندرم داون
• هفته ۱۸ تا ۲۰ برای تشخیص ناهنجاری های مادرزادی
• ناهنجاری های ساختاری
• بررسی دوقلو بودن
• بررسی سن و رشد جنین
• بررسی مرگ داخل رحمی
• تشخیص هیدرآمنیوس (افزایش مایع دور جنین) یا الیگوهیدرآمنیوس (کاهش سطح مایع آمنیوتیک )
• ارزیابی سلامت جنین

سه ماهه سوم:

• تشخیص محل قرار گرفتن جفت
• تأیید مرگ داخل رحم
• مشاهده نحوه قرار گرفتن جنین داخل رحم
• مشاهده حرکات جنین
• تشخیص ناهنجاری های رحم و لگن مادر

انواع سونوگرافی های بارداری در جدول

• اولین سونوگرافی بارداری:

بین هفته 4 و 5 بارداری برای تشخیص وضعیت بارداری (واژینال) یا بین هفته های 7 و 8 بارداری برای تشخیص وضعیت بارداری و قلب جنین (شکمی).

• سونوگرافی غربالگری مرحله اول بارداری یا سونوگرافی بارداری :nt

از ابتدای هفته ۱۱ تا انتهای هفته ۱۳ برای تشخیص ناهنجاری های ژنتیکی

• سونوگرافی غربالگری مرحله دوم بارداری:

بین هفته های 16 تا 19 بارداری برای تشخیص جنسیت و بررسی بیشتر سلامت همه اندام های جنین

• اکوکاردیوگرافی قلب جنین:

در صورت لزوم در سه ماه دوم بارداری برای بررسی ناهنجاری های قلبی

• سونوگرافی داپلر جنین:

در سه ماه دوم بارداری برای بررسی سیستم گردش خون جنین و وضعیت اکسیژن رسانی، کمبود اکسیژن جنین و ...

• سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل اسکورینگ:

پدر سه ماهه سوم بارداری برای ارزیابی کلی وضعیت جنین از نظر احتمال مرگ جنین و برآورد احتمال مرگ جنین

• سونوگرافی بیومتری:

در سه ماهه سوم بارداری برای بررسی اندازه قسمت های مختلف جنین و نسبت این اندازه ها با هم و تشخیص سلامت و رشد جنین

• آخرین سونوگرافی بارداری:

بعد از هفته 28 بارداری برای بررسی میزان رشد جنین و وزن او به نسبت سن جنین

انواع تکنیک های سونوگرافی بارداری

سونوگرافی ترانس واژينال

این شکل از سونوگرافی غالباً در تمام طول بارداری فقط یک بار آن هم در شروع بارداری و برای تشخیص وضعیت بارداری و ساک حاملگی انجام می شود. با توجه به اینکه در این روش پروب سونوگرافی وارد واژن می شود و تصویر کاملاً واضحی از محیط رحم ارائه می دهد، دقت بالایی دارد؛ اما در عین حال به دلیل اینکه اندکی تهاجمی است، در سایر مراحل بارداری مورد استفاده قرار نمی گیرد.

سونوگرافی استاندارد یا شکمی

به جز اولین سونوگرافی بارداری که واژینال انجام می شود، سایر انواع سونوگرافی های لازم برای زن باردار به صوت شکمی انجام می شود. گاهی لازم است در شروع سونوگرافی شکمی مثانه پر باشد و سپس خالی شود و ادامه سونوگرافی انجام شود. در هر صورت سونوگرافی شکمی متداول ترین شکل سونوگرافی در تمام طول بارداری است.

سونوگرافی اولتراسوند پيشرفته

این سونوگرافی نیز شکمی انجام می شود، اما دستگاه سونوگرافی آن متفاوت و از نوع پیشرفته تر است. زمانی از این سونوگرافی استفاده می شود که به هر دلیل روی پارامترهایی از سلامت جنین شک و شبه وجود داشته باشد و نیاز به بررسی بیشتر باشد.

سونوگرافی دوپلر اولتراسوند

این مدل از انواع سونوگرافی در زمان بارداری با تغيير مختصر در فركانس امواج فراصوتی، اكوی جریان خون را با فركانس متفاوت و طيف های رنگی مختلف روی مانيتور سونوگرافی نشان می دهد. اين تغييرات با كيفيت Bounce off به وجود می آيد.

سونوگرافي سه بعدی و چهار بعدی

این سونوگرافی خیلی رایج و لازم نیست؛ اما در هر صورت به کمک پروب با طراحی و نرم افزار خاص تصوير سه بعدی یا چهار بعدی (تصویری واضح تر) از جنين ارائه می دهد. در نتیجه صورت و حركات جنين کاملاً قابل رؤیت است.

اكو كارديوگرافی قلب جنين

برای بررسی آناتومی و عملکرد قلب جنين و به خصوص آنومالی های قلب جنين (Congenita Heart Defect) از این سونوگرافی استفاده می شود.

آمادگی برای سونوگرافی بارداری

بسته به نوع سونوگرافی ممکن است از مادر خواسته شود مقداری زیادی مایعات نوشیده و یا از ادرار کردن قبل از انجام این تست خودداری کند. در صورتی که پزشک برای شما سونوگرافی ترانس شکمی را تجویز نموده است بهتر است لباس گشادی بپوشید تا بتوانید شکم خود را به راحتی در معرض دید سونوگرافیست برای قرار دادن مبدل قرار دهید.

عوارض جانبی سونوگرافی بارداری

از میان انواع سونوگرافی بارداری برخی برای جنین خطر دارد، همانند سونوگرافی سه و چهار بعدی که فقط در موارد ضروری باید مورد استفاده قرار بگیرد. به طورکلی سونوگرافی روشی غیرتهاجمی است که اگر به درستی از آن استفاده شود عوارضی برای جنین نخواهد داشت.

قیمت انواع سونوگرافی بارداری

تعرفه سونوگرافی یا همان هزینه سونوگرافی با توجه به نوع سونوگرافی و مرکزی که سونوگرافی انجام می دهید، متغیر خواهد بود.

---