دیده نشدن کلیه جنین در سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

کلیه ها و سیستم ادراری یکی از مهمترین ارگان های مؤظف در پاکسازی مواد زائد بدن، تولید ادرار، ترشح برخی از هورمون ها و پاکسازی خون از مواد زائد، داروها و سموم بدن هستند. کلیه نوزاد در دوران رشد جنین ابتدا به صورت جوانه‌هایی داخل لگن یعنی استخوان کاسه‌ای شکلی نزدیک مثانه ایجاد می‌شود که ستون فقرات و همچنین اندام‌های تناسلی، ادراری و گوارشی را نگه می‌دارد. کلیه‌ها به تدریج به سمت موقعیت اصلی خود در پشت بدن نزدیک قفسه سینه حرکت می‌کنند. ناهنجاری و اختلالات مادرزادی کلیه و مجاری ادراری به مشکلات و بیماری هایی گفته می شود که معمولا پایه ژنتیکی داشته و به دنبال سوابق ارثی ایجاد خواهند شد. خوشبختانه امروزه بسیاری از اختلالات و ناهنجاری های سیستم ادراری توسط آزمایشات پیش از تولد قابل تشخیص بوده و با استفاده از درمان های دارویی و جراحی های پیشرفته توسط اورولوژ قابل درمان خواهند بود. پزشک این ناهنجاری را در دوران بارداری زنان با استفاده از سونوگرافی جنین تشخیص میدهد. سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری‌های جنین، معمولاً در سه ماهه دوم بارداری انجام می‌شود تا طی سونوگرافی تصویر بهتری از اندام‌های جنین به دست بیاید. اولتراسوند از دستگاهی به نام مبدل استفاده می کند که امواج صوتی ایمن و بدون درد را از اندام ها منعکس می کند تا تصویری از ساختار آنها ایجاد کند. سونوگرافی هفته 20 قبل از تولد، وضعیت رشد کودک را در رحم بررسی می کند. اگر در این اسکن یک یا هر دو کلیه دیده نشود، ممکن است مشکوک به آژنزی کلیه باشد.

علت آژنزی کلیه

علت این ناهنجاری همیشه مشخص نیست؛ اما اغلب ربطی به عادت های رفتاری یا سبک زندگی مادر در دوران بارداری ندارد. گاهی اوقات نیز به دلایل خاصی رخ می دهد.

انواع آژنزی کلیه

آژنزی کلیه چند نوع مختلف دارد که شامل یک طرفه و دو طرفه است:

• اگر یک کلیه رشد نکند، آژنزی کلیه یک طرفه نامیده می شود. بسیاری از کودکان و بزرگسالان بدون مشکل جدی با یک کلیه زندگی می کنند. ممکن است ادامه معاینات برای بررسی اثرات احتمالی طولانی مدت لازم باشد.
• عدم رشد هر دو کلیه آژنزی کلیوی دو طرفه نام دارد. اگر در سونوگرافی نسبت به این مسئله تردید وجود داشته باشد، برای تأیید مشکل باید از روشهای تشخیصی تخصصی تر استفاده کرد. متأسفانه نوزاد بدون کلیه قادر به ادامه زندگی نخواهد بود.

آمادگی برای سونوگرافی بارداری

بسته به نوع سونوگرافی ممکن است از مادر خواسته شود مقداری زیادی مایعات نوشیده و یا از ادرار کردن قبل از انجام این تست خودداری کند. در صورتی که پزشک برای شما سونوگرافی ترانس شکمی را تجویز نموده است بهتر است لباس گشادی بپوشید تا بتوانید شکم خود را به راحتی در معرض دید سونوگرافیست برای قرار دادن مبدل قرار دهید.

انواع روش انجام سونوگرافی در بارداری

سونوگرافی شکمی یا ابدومینال در بارداری:

سونوگرافی (Abdomen) از روی شکم انجام می‌شود. برای بهتر شدن کیفیت تصاویر از مقداری ژل مخصوص سونوگرافی در سطح پوست استفاده می‌شود. این نوع سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری با مثانه پر و پس از ماه سوم به ‌دلیل وجود مایع اطراف جنین با مثانه خالی انجام می‌شود. اغلب سونوگرافی ها در دوران بارداری به صورت شکمی انجام می‌شود. از هفته پنجم حاملگی تا هفتم به دلیل کوچک بودن ساک بارداری، ممکن است سونوگرافی شکمی قادر به تشخیص بارداری نباشد و انجام سونوگرافی در این زمان به‌صورت واژینال ارجحیت دارد.

سونوگرافی واژینال:

سونوگرافی ترانس واژینال یا داخلی از راه واژن و با مثانه خالی انجام می‌شود. در این روش پروب سونوگرافی با یک پوشش محافظ یک‌بار مصرف پوشیده می‌شود. در این روش برای بهبود کیفیت تصاویر مقدار کمی ژل سونوگرافی روی انتهای پروب استفاده می‌شود. به دلیل فاصله‌ی پروب با دهانه سرویکس و نحوه ورود آن هیچ آسیبی به جنین نمی‌رساند. در طول ماه‌ های چهارم و پنجم بارداری و ماه‌های مختلف بارداری بنا به درخواست پزشک برای بررسی طول دهانه‌ی رحم از سونوگرافی واژینال استفاده می‌شود؛ زیرا دقیق‌تر است.

عوارض جانبی سونوگرافی بارداری

از میان انواع سونوگرافی بارداری برخی برای جنین خطر دارد، همانند سونوگرافی سه و چهار بعدی که فقط در موارد ضروری باید مورد استفاده قرار بگیرد. به طورکلی سونوگرافی روشی غیرتهاجمی است که اگر به درستی از آن استفاده شود عوارضی برای جنین نخواهد داشت.