لخته خون در ادرار نشانه چیست؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

ادرار شامل آب اضافی و مواد زائد است که کلیه ها از خون تصفیه می کنند. بسته به نسبت آب به مواد زائد، رنگ طبیعی ادرار می تواند از زرد کم رنگ تا طلایی تیره متغیر باشد. وجود خون در ادرار به معنای دفع خون از دستگاه ادراری است. این خون در برخی موارد کاملاً مشخص بوده و باعث قرمز شدن رنگ ادرار می شود؛ اما در برخی دیگر از موارد وجود خون در ادرار فقط با انجام آزمایش های مختلف قابل تشخیص است. دفع ادرار خونی می تواند نشانه ابتلا به بیماری های مختلف باشد. عوارض مرتبط با عدم درمان ادرار خونی برخی از علل خون در ادرار جدی هستند، بنابراین در صورت مشاهده این علامت باید به پزشک رجوع کرد. بسته به نوع بیماری و دلیل اصلی ایجاد ادرار خونی، راه درمان نیز متفاوت خواهد بود.

علت وجود لخته خون در ادرار

در هماچوری کلیه و سایر قسمت های سیستم ادراری این امکان را میدهد که گلبول های قرمز وارد ادرار شوند. برخی از علل شامل:

• عفونت های دستگاه ادراری. عفونت های دستگاه ادراری اغلب هنگامی رخ میدهد که باکتری ها از طریق پیشابراه وارد بدن شما شده و در مثانه شروع به تکثیر کنند. علائم می تواند یک نیاز مداوم به دفع ادرار، درد و سوزش ادرار و ادرار بدبو باشد. برای برخی از افراد، به خصوص افراد مسن، تنها نشانه ی بیماری ممکن است هماچوری میکروسکوپی باشد.
• عفونت کلیه. عفونت کلیه (پیلونفریت) می تواند ناشی از ورود باکتری از خون و یا ناشی از عفونت های بالارونده ی ادراری باشد. علائم و نشانه ها اغلب مشابه به عفونت مثانه است، هر چند عفونت های کلیوی بیشتر باعث درد پهلو و تب میشوند.
• سنگ مثانه و کلیه. سنگ مثانه و کلیه هم میتوانند باعث هماچوری آشکار شوند و هم میکروسکوپی.
• بزرگ شدن پروستات. غده پروستات درست در زیر مثانه قرار دارد در مردان میانسال شروع به رشد میکند. هنگامی که غده بزرگ میشود به قسمت خروجی مثانه فشار وارد می آورد و باعث مسدود کردن جریان ادرار میشود.
• بیماری های کلیه. خونریزی میکروسکوپی ادراری علامت شایع گلومرولونفریت (التهاب سیستم های فیلترینگ کلیوی) است. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمیک مانند دیابت، باشد. این بیماری همچنین ناشی از عفونت های ویروسی و یا عفونت های استرپتوکوکی، بیماری عروق خونی (واسکولیت) و مشکلات ایمنی مانند نفروپاتی IgA، ایجاد شود.
• سرطان. خونریزی قابل مشاهده ادرار ممکن است نشانه ای از سرطان پیشرفته کلیه، مثانه و یا پروستات باشد. متأسفانه، بیمار ممکن است علائم و نشانه های سرطان را در مراحل اولیه ی سرطان که قابل درمان است نداشته باشد.
• اختلالات وراثتی و ژنتیک. کم خونی داسی شکل یک نقص ارثی هموگلوبین در گلبول های قرمز خون است و می تواند علت خون در ادرار ، به هر دو نوع میکروسکوپی و آشکار باشد. هم چنین سندرم آلپورت میتواند سیستم فیلتراسیون کلیه را تحت تأثیر قرار دهد.
• آسیب به کلیه. ضربه یا آسیب های ناشی از تصادف و ورزش میتواند باعث خون در ادرار شود.
• داروها. داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید و پنی سیلین می تواند باعث خونریزی ادراری شود. خون قابل مشاهده در ادرار میتواند ناشی از داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین، وارفارین و یا هپارین باشد.
• تمرین های ورزشی دشوار. اگر چه به ندرت اتفاق می افتد و علت این امر مشخص نیست که چرا ورزش سنگین باعث ادرار خونی میشود؛ اما ممکن است ناشی از آسیب به مثانه، کم آبی بدن و یا شکست سلول های قرمز خون باشد که بیشتر با ورزش های هوازی پایدار در ارتباط است. اگرچه هر ورزشکاری بعد از ورزش سنگین میتواند دچار ادرار خونی گردد اما اغلب دوندگان دچار این مشکل میگردند.

علائم خون در ادرار

در بیشتر مواقع افراد مبتلا به ادرار خونی علائمی ندارند. برخی افراد که به هماچوری شدید دچار هستند تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز، صورتی یا قهوه ای دارند. در برخی دیگر نشانه هایی همچون درد در مثانه یا درد در پشت حس می شود که در این مواقع احتمال مشاهده لخته خون در ادرار نیز وجود دارد.

انواع خون در ادرار

هماچوری ناخالص

اگر خون به اندازه کافی در ادرار شما وجود داشته باشد که ادرار شما صورتی یا قرمز به نظر برسد یا دارای لکه های قابل مشاهده ای از خون باشد، شما به هماچوری ناخالص مبتلا هستید.

هماچوری میکروسکوپی

هنگامی که نمی توانید خون به علت مقدار بسیار کم آن ببینید، شما دچار هماچوری میکروسکوپی هستید. فقط یک آزمایش آزمایشگاهی که خون را تشخیص می دهد یا نمونه ادرار را زیر میکروسکوپ مشاهده می کند قادر است هماچوری میکروسکوپی را تأیید کند.

افراد در معرض خطر ابتلا به لخته خون در ادرار

تقریباً هر فردی می تواند سلولهای قرمز خون را در ادرار داشته باشد. عواملی که این احتمال را به وجود می آورند، عبارتند از:

• سن: بسیاری از مردان بالای 50 سالگی به علت غده پروستات بزرگ، هماتوریوم گاه به گاه دارند.
• عفونت کلیه: پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی (گلومرولونفریت پس از عفونت) یکی از علل اصلی خون ادراری قابل مشاهده در کودکان است.
• سابقه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی بیماری های کلیوی یا سنگ کلیه دارید، ممکن است بیشتر خونریزی ادراری داشته باشید.
• بعضی داروها: آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی بیوتیک ها مانند پنی سیلین، خطر خونریزی ادراری را افزایش می دهند.

روشهای تشخیصی علت ایجاد لخته خون در ادرار

برای تشخیص هماچوری نیاز به نمونه ادرار، برای آزمایش است. زمانی که پزشک تأیید کرد که بیمار دارای هماچوری است، در مورد سابقه ی مصرف دارو خاص، سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری و سابقه ابتلا به بیماری های کلیوی، مثانه و اختلالات خونریزی سؤالاتی می پرسد. وی همچنین ممکن است سؤالاتی راجع به فعالیت شدید، علائم زخم و عفونت، درد در هنگام ادرار بپرسد. نمونه ادرار به منظور تشخیص عفونت های کلیوی و مثانه و برای بررسی پروتئین، گلبول های سفید و گلبول های قرمز توسط آزمایشگاه بررسی می گردد. سپس براساس عامل احتمالی هماچوری، آزمایش های بیشتر توسط پزشک تجویز می شود که بعضی از آنها شامل موارد زیر هستند:

1. آزمایش ادرار
2. سی تی اسکن
3. سونوگرافی
4. سیستوسکوپی
5. آزمایش خون

عوارض لخته خون در ادرار

عوارض مرتبط با عدم درمان ادرار خونی برخی از علل خون در ادرار جدی هستند، بنابراین در صورت مشاهده این علامت باید به پزشک رجوع کرد. اگر این علامت به دلیل سرطان باشد، نادیده گرفتن آن می تواند منجر به پیشرفت تومورها شود تا جایی که درمان دشوار است. عفونت درمان نشده در نهایت می توانند منجر به نارسایی کلیه شوند. اگر علت خونریزی در ادرار بزرگ شدن پروستات باشد، درمان می تواند به کاهش علائم کمک کند. نادیده گرفتن این عارضه ممکن است منجر به ناراحتی ناشی از نیاز به تکرر ادرار، درد شدید و حتی سرطان شود. بسته به نوع بیماری و دلیل اصلی ایجاد ادرار خونی، راه درمان نیز متفاوت خواهد بود. اگر فرد قادر به ادرار کردن نباشد، هنگام دفع ادرار لخته های خون می بیند، در حالت اورژانسی این مشکل قرار دارد و باید به سرعت به مرکز درمانی مراجعه کند، خصوصاً اگر یک یا چند مورد از علائم زیر را نیز از خود بروز دهد:

1. حالت تهوع
2. استفراغ
3. تب
4. لرز
5. درد در پهلو، کمر یا شکم

درمان لخته خون در ادرار

درمان خون در ادرار وابسته به علت هماچوری است. اگر عفونتی مانند UTI مسئول هماتوری شما باشد، پزشک،آنتی بیوتیک برای از بین بردن باکتری های عامل عفونت تجویز می کند. لخته خون در ادرار ناشی از سنگ های بزرگ کلیه در صورت عدم درمان می تواند دردناک باشد. داروهای تجویزشده و درمان ها می توانند به شما در دفع سنگ کمک کنند. اگر بزرگی پروستات باعث هماچوری شما شده باشد، ممکن است ارائه دهنده خدمات درمانی شما داروهایی مانند مسدودکننده های آلفا یا مهارکننده های 5-آلفا ردوکتاز را تجویز کند. در برخی موارد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد.

پیشگیری از لخته خون در ادرار

پیشگیری برای جلوگیری از هماچوری به طور کلی امکان پذیر نیست، هر چند شما می توانید اقداماتی برای کاهش خطر ابتلا به برخی از بیماری هایی که باعث هماچوری میشود انجام دهید. استراتژی های پیشگیری عبارتند از:

• عفونت های دستگاه ادراری. برای کاهش خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری، سعی کنید مقدار زیادی مایعات بنوشید، تمیز کردن مکرر ناحیه تناسلی. اجتناب از محصولات بهداشتی زنانه که ممکن است ناحیه تناسلی تحریک گردد. از نگهداری بیش از حد ادرار در مثانه جدا پرهیز کنید.
• سنگ کلیه . مایعات زیاد بنوشید. مصرف نمک پروتئین و غذاهای حاوی اگزالات مانند اسفناج و ریواس را محدود کنید.
• سرطان مثانه. ترک سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و نوشیدن مقدار زیادی مایعات می تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را کاهش دهد.
• سرطان کلیه. برای کمک به جلوگیری سرطان کلیه ، ترک سیگار، حفظ وزن مناسب، خوردن یک رژیم غذایی سالم، فعال ماندن و جلوگیری از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی.