كاهش كلسترول خون ـ قسمت دوم

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سایر روشهای مهم تغذیه سالم برای محافظت از قلب :
با اینكه پائین آوردن كلسترول مهم است ، ولی تمركز بر محافظت از قلب با تغذیه سالم نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. با روشهای زیر میتوانید این كار را انجام دهید:
ـ ماهیهای چرب بیشتری مصرف كنید ـ شامل شاه ماهی ، ماهی آزاد نر ، ماهی خالخالی ، قزل آلا ، ساردین ، ماهی تون تازه و ماهی كولی.
این ماهیها دارای امگا 3 خاص هستند كه تریگلسیرید را كاهش و باعث میشوند تا خون در عروق لخته نشود و از ریتم نامنظم قلب نیز جلوگیری میكنند. هدف را بر مصرف 2 وعده ماهی در هفته بگذارید. یكی از این ، وعدهها حتماً باید ماهی روغنی باشد. شواهدی مبنی بر محافظت از قلب با مصرف 3-2 وعده ماهی چرب ( روغنی ) در هفته در افراد دارای آنژین و سابقة حمله قلبی ، وجود دارد.

ـ سبزیجات و میوهجات بیشتری مصرف كنید. حداقل 5 وعده در روز از میوهجات و سبزیجات و بصورت متنوع استفاده كنید.
ـ نمك مصرف نكنید. نمك به غذای خود اضافه نكنید. فلفل ، سبزیجات خشك معطر ، سیر یا ادویه برای طعم دادن بجای نمك استفاده كنید. مصرف غذاهای تازه بجای غذاهای آماده و فرآوری شده نیز كمك كننده است.
وزن خود را نسبت به قدتان متناسب نگاه دارید. اگر از داشتن اضافه وزن مطمئن نیستند از پزشك خود سؤال كنید. اگر اضافه وزن دارید ، كاهش وزن به كاهش كلسترول و نیز سایر عوامل خطر بیماری عروق كرونر نظیر فشار خون بالا و دیابت كمك میكند.

دارو چگونه كمك میكند؟
استاتینها:
گروه اصلی داروها كه برای كاهش سطح كلسترول كمك میكنند. « استاتینها » هستند. مثالهائی برای استاتینها شامل سیمواستاتین ، پراوستاتین و اتوروستاتین میباشند. استاتینها داروهای پائینآورنده كلسترول هستند كه در اواسط دهة 1990 قابل دسترس شدند. استاتینها میزان كلسترول توتال ( كلی ) را تا 20% كاهش میدهند. در مجموع آنها مرگ و میر ناشی از بیماری عروق كرونر را ، تا 25% كاهش میدهند. درمان در سن 70 سالگی نسبت به افراد میان سال دارای تأثیر یكسانی میباشد.

بسیاری از این داروها در بررسیهای دراز مدت نه تنها بر روی كلسترول اثر داشتهاند بلكه تأثیر آنها بر روی سلامتی به اثبات رسیده و بیخطری آنها در دراز مدت مشخص گشته است. تاكنون تحقیقات ، 12 سال درمان با این داروها را پوشش داده است. برای افرادی كه قبلاً در معرض خطر بالای حمله قلبی قرارداشتهاند ، منافع مصرف استاتینها نسبت به خطر عوارض احتمالی آنها ، بیشتر بوده است. استاتینها برای افراد با بیماری كبدی و برای زنان باردار یا شیرده استفاده نمیشود.
عارضه نادر استاتینها التهاب عضلات ( میوزیت ) میباشد پس هر نوع درد عضلانی یا ضعف عضلانی غیرمنتظره را به پزشك خود گزارش كنید.
بهترین موقع مصرف استاتینها موقع عصر است زیرا كه بیشترین كلسترول موقع شب ساخته میشود.

سایر داروهای پائین آورنده كلسترول :
دو نوع داروی دیگر ـ وقتی كه استاتینها مناسب نباشند ـ قابل استفاده هستند. اینها شامل فیبراتها و داروهای متصل شونده به اسیدهای صفراوی هستند.

فیبراتها :
فیبراتها به فرم قرص و كپسول هستند. اینها شامل بزافیبرات ، سپیروفیبرات ، فنوفیبرات و جم فیبروزیل میباشند. فیبراتها بیشتر برای افرادی كه كلسترول و تریگلسیرید هر دو بالا باشد مناسب هستند. معمولاً وقتی كه استاتین مصرف میشود ، اینها را استفاده نمیكنیم ، بجز با نظارت شدید پزشكی و نیز اگر داروهای ضد انعقاد استفاده میكنید ، تجویز اینها باید با احتیاط بیشتری انجام شود.

داروهای متصل شونده به اسیدهای صفراوی :
این داروها شامل كلیسترآمین و كلستیپول میباشند. اینها به فرم پودرهای بستهبندی هستند. برخی از اینها باید در آب میوهجات حل شده و سپس مصرف شوند و برخی دیگر قبلاً با طعمدهندههای میوهای آغشته شده و فقط باید در آب حل شوند. میتوانید قبلاً آنها را تهیه كرده و سپس در یخچال نگهداری كنید. این داروها بلافاصله ، قبل یا در حین غذا باید مصرف شوند.

یك زمان راحت برای مصرف اینها شاید قبل از صبحانه باشد. دوز دو پاكت قبل صبحانه اغلب یك نقطه شروع خوب در درمان كلسترول بالاست. در ابتدا ممكن است این دوز باعث شود كه شما احساس پُری شكم بیشتری داشته باشید ولی اكثر افراد خیلی سریع عادت میكنند. با دوزهای بالاتر احتمال سوزش سردل و یا یبوست وجود دارد. اینها جذب بدن نمیشوند پس با اطمینان در اطفال و زنان حامله قابل استفاده میباشد.

داروهائی كه جذب كلسترول را كاهش میدهند :
بعضی افراد قادر به تحمل استاتینها نیستند. داروئی بنام « از تیمیب » اخیراً برای كمك به كاهش كلسترول تولید شده است. این دارو با جلوگیری از جذب كلسترول از دیوارة روده اثر میكند. تحقیقات بیشتری برای اثبات منافع دراز مدت این دارو لازم است.

چه موقع نیاز به دارو وجود خواهد داشت ؟
انتخاب اینكه داروهای پائین آورندة كلسترول مصرف شوند بستگی به خطر كلی بیماری عروق كرونری و كلسترول تام ( توتال ) و سطوح HDL و LDL شما دارد. هر چه خطر بیماری عروق كرونر شما بالاتر باشد ، احتمال تجویز داروهای پائین آورندة كلسترول توسط پزشك شما بیشتر میشود. پزشكان استاتینها را برای افرادی كه كلسترول بالا دارند و افرادی كه در معرض بیشترین خطر گرفتاری عروق كرونر هستند ، تجویز میكنند.

افراد با بیشترین خطر شامل :
كسانی كه قبلاً دچار حمله قلبی شدهاند.
كسانی كه آنژین دارند یا بیماری عروق محیطی دارند.
كسانی كه جراحی قلب یا آنژیوپلاستی ( باز كردن عروق قلب با بالون ) داشتهاند.
شواهدی نیز مبنی برمنفعت این داروها در بسیاری از افراد دیابتی وجود دارد.
اگر پزشك تشخیص بدهد كه خطر برای شما به اندازه كافی زیاد است و یا در معرض تركیبی از خطرات نظیر سیگار و فشار خون بالا قرار دارید ، درمان با استاتین را شروع خواهد كرد.

سن هم مطرح میباشد ، زیرا كه با افزایش سن كلسترول بالا میرود. جنسیت نیز مطرح است ، زیرا كه خطر بیماری عروق كرونر در زنان 10 سال كمتر از مردان میباشد.
خطر برای شما بالاتر است اگر تاریخچه خانوادگی قوی برای بیماری عروق كرونر در سن پائین داشته باشید ( بیماری عروق كرونر در یك فامیل نزدیك با سن كمتر از 55 سال در مرد و كمتر از 65 سال در زن)

راهنماهای مختلفی برای پزشكان وجود دارد تا در مورد تجویز داروهای كاهندة كلسترول بتوانند تصمیم بگیرند. این بدان معنی است كه افراد با سطوح كلسترول مختلف ( در محدودة وسیع ) ممكن است با داروهای كاهندة كلسترول درمان شوند. برای مثال یك مرد 40 ساله با 4 عامل خطر عمده ممكن است با استاتین درمان شود حتی اگر كلسترول او 192 میلیگرم در دسی لیتر باشد. در حالیكه یك مرد بدون عامل خطر ممكن است درمان نشود حتی اگر كلسترول او بالاتر هم باشد.

استاتینها یك درمان طولانی مدت و مؤثر میباشند. در هر حال ، مهم ، كاهش خطركلی بیماری عروق كرونر به اندازة ممكن میباشد. این شامل اصلاح روش زندگی همزمان با مصرف استاتینهاست. عدم مصرف سیگار ، تغییر رژیم غذایی ، انجام فعالیت بدنی منظم ، كنترل وزن و مطمئن شدن از نرمال بودن فشار خون ، همگی كمك كننده هستند.

افزایش كلسترول خانوادگی چیست؟
در حدود یـك نفر از هر 500 نفـر كلسترول بــالا را بـه ارث میبــرند كــه بــه آن « افــزایش كلسترول خانوادگـی » یاFamilial ypercholestrolemia ( FH ) میگویند. گاهی به این وضعیت « افزایش كلسترول خون خانوادگی » گفته میشود. در افراد با FH ، مسیری كه LDL كلسترول را از جریان خون دور میكند به اندازة نصف میزان طبیعی مؤثر میباشد. این بدان معنی است كه میزان كلسترول خون اینها سریعاً 2 برابر میشود. پس در یك فرد بالغ با FH سطح كلسترول بین 345 تا 460 میلیگرم در دسیلیتر و گاهی بالاتر است. اطفال و زنان ممكن است سطوح پائینتری داشته باشند ولی معمولاً بالای 257 میلیگرم در دسی لیتر در بچهها و بالای 288 میلیگرم در دسی لیتر در بالغین میباشد.

FH چگونه منتقل میشود؟
FH تقریباً همیشه از یكی از والدین به ارث میرسد. یكی از والدین احتمالاً حمله قلبی داشته یا در سن پائین دچار آنژین شده است. معمولاً آنژین و حمله قلبی در اواسط دهه 6 زندگی ایجاد میشود. اگر در سن پائینتر اتفاق افتد ، به عنوان « زودرس » تلقی میشود. حتی اگر شخصی با FH هیچ مشكل قلبی نداشته است ، حتماً افزایش كلسترول را داشته است. FH یك اختلالی است كه به صورت غالب به ارث میرسد.
این یعنی اگر شما FH دارید ، برادران ، خواهران و بچههای شما هر كدام شانس 50-50 برای داشتن FH را دارند. اگر به شما گفته شده كه FH دارید ، از سایر اعضای خانواده تقاضا كنید تا با پزشك در مورد این قضیه مشورت كنند و كلسترول خون را چك كنند. بسیاری از مردم با FH چاق نیستند ، ممكن است هیچ عامل خطر دیگری نیز برای بیماری عروق كرونر قلب نداشته باشند.

اگر شما از اقوام فردی با FH هستید ، تست كلسترول را به هیچ عنوان حتی اگر كاملاً سالم و خوب هستید ، به تأخیر نیاندازید. هر كسی با FH كه بچهدارد ، باید بفهمد كه آیا بچهاش آن را به ارث برده است؟ حداقل در سن 5 سالگی باید این نكته مشخص شده باشد زیرا حتی در این سن هم تغذیه سالم مهم است. وقتی بچه بزرگتر میشود بخصوص مهم است كه او سیگار را شروع نكند.

درمان FH :
درمان FH خیلی شبیه درمانهائی است كه برای سایر انواع شایع افزایش كلسترول خون انجام میشود و قبلاً توضیح داده شده است. به احتمال زیاد FH به رژیم تنها پاسخ نخواهد داد و بسیاری از افراد نیاز به داروهای كاهندة كلسترول خواهند داشت البته همراه با یك تغذیه سالم. بچهها نیز ممكن است نیاز به دارو داشته باشند ، بخصوص اگر سابقة فامیلی قوی به نفع FH وجود داشته باشد. ارجح آن است كه شما با پزشكی كه دانش FH را دارد مشورت كنید. در این حالت شما مطمئن خواهید بود كه مناسبترین درمان را دریافت خواهید كرد. یك متخصص میتواند بگوید كه آیا شما علائم و نشانههای مشكل قلبی را دارید یا خواهید داشت.

علائم FH كدامند؟
اگر یك كودك كلسترول بالاتر از 257 میلیگرم در دسیلیتر و تریگلسیرید نرمال دارد ، FH او تقریباً قطعی است. در بین بالغین علائم قطعی مبنی بر FH ممكن است ایجاد شود كه بخودی خود خطری ندارند. ممكن است تودههای سفت در تاندونهای پشت قوزك یا تاندونهائی كه از بندهای انگشتان در پشت دست رد میشوند ، پدیدار شوند. تودههای پشت قوزك پا میتوانند به علت التهاب و دردناك شدن باعث ناراحتی موقع پوشیدن كفش شوند. یك حلقة سفید نیز ممكن است دورتا دور بیرونی قسمت رنگی چشم ایجاد شود. در هر حال این یك مشخصه خاص FH نمیباشد. این ممكن است در سایر انواع افزایش كلسترول و نیز حتی در افرادی كه كلسترول بالا ندارند نیز ایجاد شود.

اثرات FH :
مشكل پزشكی اصلی كه برای افراد با FH ایجاد می شود خطر گسترش مشكل قلبی است. FH مرد و زن را به یك نسبت درگیر میكند. بهرحال ، تأثیر آن بر خطر بیماری عروق كرونر نسبتاً متفاوت است. بدون درمان اكثر مردان و نیمی از زنان با FH از آنژین و حمله قلبی از سن 60 سالگی رنج خواهند برد. حتی در سن 70 سالگی برخی از زنان كه درمان نگرفتهاند مشكل قلبی ندارند ، در حالیكه چنین حالتی در مردان نادر است. پس ، مردی كه FH را از مادر خود به ارث میبرد ، ممكن است مشكل قلبی را خیلی زودتر از مادرش تجربه كند. شاید این شایعترین علتی باشد كه مردان با FH ، سابقه خانوادگی واضحی از آنژین و حمله قلبی را ندارند.

بسیاری از زنان با FH ، پس از مشورت با پزشك ، درمان داروئی را به تعویق میاندازند زیرا تا موقعی كه دارو مصرف میكنند نباید حامله شوند. در هر حال ، زنان حامله با اطمینان میتوانند از داروهای متصل شونده به اسیدهای صفراوی استفاده كنند چون اینها جذب بدن ( خون ) نخواهد شد. ولی آنها تا موقع یائسگی نمیتوانند درمان را به تعویق اندازند.

اگر FH دارید برای كمك به خود چه میتوانید بكنید؟
تغذیه سالم و درمان با داروهای كاهندة كلسترول مشخصاً مهم هستند ولی در هر حال نمیتوان گفت كه درمان از سنین پائین كاملاً خطر مشكل قلبی را از بین میبرد. اكثر افراد با FH مشكل خود را تا میانسالی نمیدانند و یا حتی پس از ایجاد مشكل قلبی متوجه میشوند. افراد با FH از پیشرفتهای قابل توجه در درمان بیماری عروق كرونر ( داروئی و جراحی هر دو ) سود خواهند برد. اگر شما FH دارید و هر نوع ناراحتی در قفسه سینه را تجربه كردهاید ، بخصوص با ورزش یا استرس ، سریعاً آن را به پزشك خود گزارش كنید.

اگر FH دارید و به داشتن بچه فكر میكنید؟
یك علت نادر افزایش شدید كلسترول در كودكی بنام « FH هوموزیگوس » وجود دارد. این وقتی است كه هر دو والدین FH داشته باشند. اگر شما FH دارید و به فكر بچهدار شدن هستید شریك زندگی شما باید نزد پزشك كلسترول خود را چك كند. احتمال اینكه شریك زندگی شما هم FH داشته باشد خیلی كم است ( 1 از 500 نفر ) بهرحال اگر او FH دارد ، شما احتیاج به یك مشاورة ژنتیك خاص برای توضیح اینكه بچه شما ممكن است به شدت گرفتار شود ، خواهید داشت.

اگر شریك زندگی شما FH ندارد ، هر كدام از بچههای شما شانس 50-50 را برای به ارث بردن FH نوع شما را خواهند داشت. تشخیص زودرس و درمانهای مدرن به احتمال زیاد مؤثرند ، پس شما نباید FH را یك دلیل عمده برای محدود كردن خانوادهتان قرار بدهید بخصوص تا موقعی كه یك یا دو بچه داشته باشید.