به چه عللی دیسک کمر میگیریم؟

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

بسیار از دیگران شنیده ایم که می گویند دیسک کمر دارم و از آن به عنوان بیماری یاد می کنند. حال آنکه حقیقت این است که همه ما در ساختار ستون فقرات خود دیسک داریم و این داشتن دیسک نیست که ایجاد درد و ناراحتی می کند بلکه علت این درد، بیرون زدگی دیسک کمر می باشد و اصطلاحاً به آن فتق دیسک کمر می گویند. در این نوشتار می خواهیم به بیرون زدگی دیسک کمر و دلایل ایجاد آن بپردازیم.

دیسک کمر چیست؟

ستون فقرات از تعدادی مهره متصل به هم ساخته شده است این مهره ها به وسیله صفحات انعطاف پذیر و ژله ای مانندی از همدیگر جدا می شوند. این قطعات ژله ای مانند کمک می کنند که قرار گیری مهره ها روی همدیگر و حرکت آنها تسهیل شود و مانع اصطکاک و ساییدگی می شوند.

هر فرد در حالت عادی ۴ دیسک کمر دارد. دیسک از دو قسمت درست شده است: قسمت خارجی به نام حلقه یا آنولوس فیروزوس که سی و دولایه دارد و قسمت سخت دیسک می باشد و قسمت داخلی دیسک که ژلاتین مانند است و هسته دیسک است.

گاهی اوقات دیسک یک یا چند مورد از مهره ها به علت های مختلفی از ستون فقرات بیرون می زند و سبب بی نظمی در ستون فقرات می شود؛ این عارضه که بیرون زدگی دیسک کمر نام دارد همراه با درد و ناراحتی بسیاری است و حتی ممکن است به اعصاب نخاعی نیز فشار وارد کند. در اکثر موارد بیرون زدگی دیسک کمر در مهره های پایین کمری به ویژه در سطح های L4-5 وl5-S1 رخ می دهد.

بیرون زدگی دیسک کمر در چه افرادی دیده می شود؟

بیرون زدگی دیسک کمر معمولاً از ۳۰ سال به بعد ایجاد میشود و هرچه سن بالاتر رود احتمال مبتلا شدن به بیرون زدگی دیسک زیادتر می شود. همچنین بیرون زدگی دیسک کمر در مردان بیش از زنان مشاهده می شود. شاید دلیل آن این است که مردان بیشتر در معرض فعالیت های سنگین قرار دارند.

دلایل بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟

در این قسمت به بررسی برخی از علت های بیرون زدگی دیسک کمر می پردازیم. این دلایل عبارتند است:

• علل ژنتیکی و ارثی: فاکتور ژنتیک از شایعترین علل ابتلای افراد به بیرون زدگی دیسک می باشد
• عدم تحرک یا کم تحرکی
• سیگار کشیدن زیاد: سیگار کشیدن می تواند از جذب مواد مغذی مورد نیاز دیسک های ها جلوگیری کند و منجر به بیرون زدگی دیسک شود
• سرفه های مزمن
• نشستن های طولانی مدت: نشستن طولانی مدت یکی از دلایل شایع ابتلا به بیرون زدگی دیسک کمر است به طور مثال در راننده ها که زمان زیادی می نشینند، این عارضه بسیار دیده می شود
• عدم صحیح نشستن
• اضافه وزن: خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک کمر در افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر است؛ چرا که در این افراد، دیسک کمر متحمل فشار بیشتری می شود
• بارداری: در حین بارداری به خصوص در ماههای آخر به خاطر افزایش وزن و بزرگتر شدن شکم، خط ثقل بدن به جلو منتقل می شود. همچنین کشیده شدن عضلات شکم در طی بارداری سبب شده این عضلات ضعیف تر شده و عملکرد محافظتی آن ها روی ستون فقرات کاهش یابد. بنابراین فشار روی ستون فقرات افزایش می یابد
• بلند کردن و جابجایی اشیا سنگین: به طور کلی کار و فعالیت های سنگین با اعمال فشار بیش از حد بر روی مهره های ستون فقرات می تواند منجر به بیرون زدگی دیسک های کمر شود
• هر نیرو یا فشار ناگهانی در ستون فقرات مانند تصادف، سقوط، به زمین خوردن در حالت نشسته و ... . اگر این نیرو بیش از اندازه قوی باشد حتی ممکن است به شکستگی مهره ها و پارگی دیسک نیز بیانجامد
• استفاده مداوم از موبایل به کامپیوتر و ...
• حرکت ورزشی نامناسب
• افزایش سن: هرچه سن افراد بالا تر می رود دیسک مایع محافظ خود را از دست می دهد و می تواند به راحتی جابجا شده و به بیرون زدگی دیسک کمر منجر شود

علائم بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟

• اصلی ترین علامت بیرون زدگی دیسک کمر، درد کمر می باشد. چه در قسمت پایینی کمر و چه قسمت بالایی
• درد سیاتیک: این درد به صورت تیز و شلیکی از پشت باسن به پشت یکی از پاها امتداد می یابد
• بی حسی یا احساس سوزن سوزن در پا
• ضعف در یک یا هر دو پا
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده. البته این علامت بسیار نادر است
• به طور کلی ضعف عضلانی

چگونه از ابتلا به بیرون زدگی دیسک کمر پیشگیری کنیم؟

1. اجتناب از پوشیدن کفش پاشنه بلند در مدت زمان طولانی و سال های متمادی
2. اجتناب از خوابیدن روی شکم
3. اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت
4. تهیه تکیه گاه مناسب برای کمر
5. اجتناب از بلند کردن یا هل دادن اجسام بسیار سنگین
6. حفظ تناسب بدن
7. با ورزش ملایم و مداوم عضلات پشت کمر و شکم را تقویت کنید
8. هنگام بلند کردن اجسام از روی زمین بایستی خم شده و روی زانوها قرار بگیرید؛ تا جسم را با نیروی زانوها و نه کمر از جا بلند کنید