درمان سوختگی های شدید و سطحی با فیزیوتراپی

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

اساس فیزیوتراپی در درمان سوختگی ها شامل مراقبت از زخم ها، افزایش دامنه حرکتی، لباس های مخصوص سوختگی، اسپلینت و گچ، تقویت، ارزیابی و مداخلات روانی و پیگیری توانبخشی پزشکی می شود. اثربخشی این رویکرد برای آسیب دیدگی های ناشی از سوختگی به طور غیرمستقیم با کاهش چشمگیر عمل های جراحی ترمیمی اثبات شده است. توانبخشی پس از سوختگی در همان روز سوختگی یا در 24 ساعت اول شروع می شود. تیم توانبخشی شامل یک پزشک، متخصص طب فیزیکی، متخصص کار درمانی، مددکار اجتماعی و روانشناس می شود. بیمار یک یا دو بار در روز و 6 روز در هفته توسط متخصصین طب فیزیکی و کاردرمانی ویزیت می شود.

انقباضات پس از جراحی به شدت بر کیفیت زندگی تأثیر می گذارد. ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی دکتر فرخانی فرایندهای درمان پس از سوختگی و انقباضات که باعث محدودیت های عملکردی می شوند را ارائه می دهیم. بسیاری از افرادی که از انقباضات پس از سوختگی رنج می برده اند در کلینیک ما درمان شده اند. انقباضات، پس از سوختگی ایجاد شده و اندام فوقانی، صورت و گردن را تحت تأثیر قرار می دهند. در این کلینیک ما با استفاده از روش های فیزیوتراپی همچون سی پی ام، اولتراسوند و دستگاه های فشرده سازی متناوب انواع سوختگی های شما را ترمیم خواهیم کرد.

بستری شدن عمومی بیمار برای درمان سوختگی

بستری شدن معمول بیمار برای درمان سوختگی شامل موارد زیر می شود:

• موقعیت یابی با تجهیزات مخصوص در تخت و روی صندلی
• تمرینات فعال و غیرفعال و تمرینات کمکی فعال
• گچ گرفتن و استفاده از اسپلینت در قسمت های مختلف بدن برای جلوگیری از بروز انقباضات
• افزایش دامنه حرکتی تحت بیهوشی
• فعالیت های انتقالی
• تجهیزات کمکی
• به کارگیری اولیه فشار

درمان سرپایی سوختگی

تجهیزات توانبخشی از بیمار گرفته می شود و معمولاً آنهایی که از سوختگی های ناتوان کننده و عمیق تری رنج می بردند به یک مرکز درمانی سرپایی منتقل می شوند.

مشکلات که نیاز به درمان سرپایی دارند عبارتند از:

• زخم های باز
• انقباضات
• پوست نازک شده فوق العاده حساس
• اسکارهای اولیه هایپرتروفیک
• خارش
• درد
• ضعف
• کاهش حجم عضلات و از بین رفتن تناسب اندام
• واکنش های روانی / هیجانی

برنامه توان بخشی سوختگی

یک برنامه معمولی توان بخشی سوختگی برای 25 درصد از سوختگی های اندام های فوقانی و تحتانی بدن شامل 5 تا 6 ساعت اقدامات درمانی در 5 روز هفته می شود که این اقدامات عبارتند از:

1. مراقبت از زخم و تعویض پانسمان
2. پارافین و کشش مداوم نواحی بهبود یافته روی مفاصل سفت شده
3. تمرینات فعال و تمرینات کمکی فعال برای همه مفاصل آسیب دیده
4. گچ گرفتن برای انقباضات اصلی
5. ماساژ پوست بهبود یافته برای حساسیتزدایی و کاهش بافت های اسکار
6. ارزیابی فعالیت های زندگی روزمره و اصلاح وسایل کمکی در صورت لزوم
7. برنامه های وضعیتی مانند تردمیل، دوچرخه ثابت و دوچرخه سواری
8. برنامه شخصی برای مونونوروپاتی
9. پوشیدن لباس های مخصوص سوختگی برای کنترل بافت های اسکار (پس از 3 تا 4 ماه باید پوشش های جدید سفارش داده شود زیرا پوشش های قبلی شل و بیاثر میشود.).
10. استفاده از ژل های سیلیکونی برای اسکارهای هایپرتروفیک
11. تجویز ارتز یا وسایل ارتوپدی در صورت نیاز

برنامه های توانبخشی برای درمان لک سوختگی سطحی باید پس از انجام عمل های جراحی ترمیمی مانند کاهش انقباضات ادامه یابند. مراقبت از زخم ها و تمرینات مربوط به دامنه حرکتی معمولاً پس از بستن زخم ها و اقدامات پیشگیری کننده از عود انقباضات دوباره شروع می شود.گچ ممکن است برای حفظ موقعیت مناسب اندام در هنگام شب استفاده شود. در بسیاری از موارد، توانبخشی های پس از عمل های جراحی ترمیمی مدت کوتاه تری طول می کشند (به عنوان مثال 5 تا 6 هفته)

فیزیوتراپی سوختگی

تمرینات ورزشی برای توان بخشی سوختگی

حفظ دامنه حرکتی مفاصل پس از بهبودی یا پس از عمل پیوند بسیار دشوارتر از زمان حاد بودن عارضه سوختگی است. انقباضات ناشی از سوختگی، شکل گیری باندها و ضخیم شدن پوست، دامنه حرکتی مفاصل را تحت تأثیر قرا ر می دهند. شکل گیری دوباره جای زخم ناشی از سوختگی در صورتی که اسکار از داخل در حال تغییر باشد مانند بازتولید کلاژن و فعالیتهای مایوفیبروبلاتیک امکان پذیر است. زمانی که جای سوختگی و جای زخم ناشی از آن کامل شد، کشش انقباضات پوستی فایدهای ندارد.

مؤثرترین روش کشش برای پوست منقبض شده، کشش آرام و تدریجی است. قسمتی که کشیده می شود باید قابل مشاهده باشد و باید کشش به گونه ای باشد که باعث پارگی پوست نشود. کشش می تواند با دست، وزنه، تراکشن، اسپیلینت و گچ انجام شود. تکنیک استفاده از پارافین برای قسمت های متحرک استفاده شده و با وجود آن می توان 30 دقیقه کشش را تحمل کرد که برای بهبود دامنه حرکتی بسیار ارزشمند است. با استفاده از این روش هم ناراحتی های مفصلی کاهش یافته و هم پوست برای کشش نرم و روان می شود. دمای پارافین باید کمتر از 46 تا 48 در جه سانتیگراد باشد تا باعث سوختن پوست نشود.

یک اصل مهم دیگر در برنامه ورزشی، کشش کلی محل سوختگی است؛ به عبارت دیگر اگر یک جای زخم مفاصل متعددی را در برگرفته باشد، همه مفاصل به طور همزمان کشیده می شوند. دامنه حرکتی مفصل زمانی کامل میشود که حرکات مفصل در همه جهات قابل انجام باشد.

در نهایت پس از بی تحرکی طولانی مدت، همه بیماران باید برنامه تقویتی کشش عمومی را انجام دهند. تمرینات مقاومتی گروه های عضلات مخالف در پیشگیری و درمان انقباضات مؤثر است. تمرینات استقامتی و هماهنگ کننده غالباً در برنامه های توانبخشی سوختگی نادیده گرفته می شوند اما یکی از جنبه های مهم برنامه جامع هستند.

اسپلینت برای توانبخشی سوختگی

بدون استفاده از اسپلینت و گچ شخصی سازی شده، برنامه های ورزشی بیهوده خواهد بود. مفصل منقبض شده باید در کل دامنه حرکتی کشیده شود اما حفظ این دامنه به استاتیک یا داینامیک بودن وضعیت محل سوختگی همراه با اسپلینت بستگی دارد. اشتباهی که در غالب اوقات اتفاق می افتد این است که مفاصل برای مدت طولانی در اسپیلینت قرار می گیرند زیرا به نظر می رسد با این کار، قسمت آسیب دیده از نظر آناتومی به درستی اصلاح میشود ولی با این کار از بهبود عملکرد غفلت می شود. متأسفانه این روش به خصوص در مورد آرنج باعث می شود که آرنج در حالت کشیده قرار گیرد. فیزیوتراپیست های باتجربه قادرند که اسپیلینت ها را طوری بسازند که به طور همزمان چند مفصل را دربر گیرد و فشار را بر روی باندهای اسکاری ضخیم اعمال کند. عمده نگرانی ها در دوران بهبودی و نقاهت در مورد دست ها است.

طراحی و ساخت اسپیلینت برای این نواحی دشوار بوده و شامل موارد زیر میشود:

• انقباض کف دست
• بادکش کردن کف دست
• اصلاح انقباضات پنج انگشت
• سخت شدن فضای بین بافت انگشت شست و انگشت نشانه
• پارگی اکستنسور مکانیزم هود
• انقباض فلکشن گردن
• فلکشن لگن چرخش خارجی شکم در کودکان
• انقباض دورسی فلکشن مچ پا

روش های توان بخشی پس از سوختگی

برخی روش های مفید توانبخشی سوختگی برای درمان برخی از عوارض سوختگی در کلینیک های توانبخشی به کار برده می شوند عبارتند از:

• تحریک الکتریکی. استفاده از جریان متناوب برای درمان چسبندگی تاندون ها به بافتهای زخمی زیر پوست
• محرک الکتریکی ترانس کاتانئوس و لیزر درمانی برای درمان بسیاری از دردها به خصوص دردهای شانه که به دلیل بد بودن وضعیت در طولانی مدت ایجاد شده اند مفید است.
• اولتراسوند برای درمان درد مفاصل و تحمل بیشتر تمرینات ورزشی افزایش دهنده دامنه حرکتی به کار برده می شود. این روش همچنین همراه با یخ درمانی و ماساژ درمانی برای کاهش درد اسکارهای هایپرتروفیک به کار برده می شود.

دستگاه های فشرده سازی متناوب یا دستگاه های مشابه برای کاهش ورم در اندام ها به خصوص ورم اولیه در دست به کار برده میشود. ورم ثانویه پس از بهبودی ناشی از سوختگی های جانبی ساعد، دستهای مبتلا به دیستروفی سمپاتیک رفلکس و سندرم دست پس از ایسمیک معمولاً به بالا نگه داشتن و فشار دادن دست به خوبی واکنش نشان می دهند. ورم مقاوم می تواند بسیار آسیب زا باشد زیرا باعث بی حرکتی و فریز شدن دست می شود.

حرکات پسیو مداوم که هرگز برای تمرینات دست به کار برده نمی شود. در برخی موارد حرکات فعال مداوم در بیمارانی که به دلیل وجود درد از انجام تمرینات ورزشی واهمه دارند، در کودکانی که با انجام حرکات فعال مداوم راحتتر هستند، در افرادی که به درمان های اضافی برای بهبود دامنه حرکتی به جز در قسمتهای سخت شده نیاز دارند و در بیماران بعد از قطع استخوان هتروتاپیک به کار برده می شود.

پلاسمای غنی شده با پلاکت ( پی آر پی ) که در آن قسمتی از پلاسمای خون با پلاکت تغلیظ می شود. پس از فعال سازی پلاکت در فرایند التیام زخم ها، عوامل رشد ترشح می شوند. PRP در التیام زخم ها مؤثر بوده و در جراحی های مختلف و برای درمان زخم های مزمن و حاد ناشی از دیابت به کار برده می شوند. اوزون تراپی که برای مدیریت سریع درد و تورم، کاهش زمان تولید بافت پوششی و حفظ بهتر پیوند در اقدامات درمانی سوختگی به کار برده می شود.