درمان عوارض پس از آسیب نخاعی با فیزیوتراپی

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

برای پاسخ به این سوال که ضایعه نخاعی چیست؟؛ ابتدا باید بفهمیم نخاع چیست و چه وظیفه ای را در بدن به عهده دارد. نخاع رشته ای طناب شکل و پیچیده از اعصاب است که از گردن تا کمر کشیده شده است. این طناب عصبی در بین مهره های ستون فقرات قرار دارد. نخاع یکی از مهم ترین اعضای بدن و شاید مهم ترین رشته عصبی بدن است. وظیفه طناب نخاعی در بدن انتقال پیام از مغز به اعصاب سایر اعضای بدن و برعکس است. برای مثال مغز پیامی عصبی مبنی بر حرکت دست یا راه رفتن و... به نخاع منتقل می کند و نخاع نیز این پیام را به اعصاب ناحیه مورد نظر انتقال می دهد و در نتیجه این فرایند حرکت و تحرک اتفاق می افتد. از همین توضیحات مختصر می توان به اهمیت ویژه و عمیق طناب نخاعی در عملکرد سیستم بدن پی برد. از این رو بروز اختلال و ضایعه در این طناب عصبی مهم می تواند مشکلات بسباری برای افراد پدید بیاورد.

ضایعه نخاعی زمانی اتفاق می افتد که نخاع دچار مشکل شده باشد. این ضایعه ممکن است بر اثر شکستگی مهره ها ، تصادفات، حوادث ورزشی و... که برای افراد رخ می دهد اتفاق بیفتد و آسیب های جبران ناپذیری بر عملکرد بدن فرد بگذارد. وقتی طناب نخاعی در بدن دچار ضایعه و اختلال می شود پیام عصبی مغز مبنی بر حرکت یا امور دیگر به اعضای دیگر بدن نمی رسد. از این رو حرکتی نیز اتفاق نمی افتد. ضایعه نخاعی می تواند در ناحیه کمر به وجود بیاید که در این صورت باعث بروز مشکلات اساسی برای حرکت پاها و... می شود. علاوه بر مشکلات حرکتی، ضایعه نخاعی در ناحیه کمر باعث بروز مشکلاتی در سیستم گوارش، بی حسی عضلات، بی اختیاری ادرار و مدفوع و... نیز می شود. نوع دیگر ضایعه نخاعی در قسمت گردن است که جدی تر و آسیب زا تر از حالت اول است. در این صورت علاوه بر پاها، حرکت دست ها نیز دچار اختلال می شود و همچنین در این حالت مشکلات تنفسی و... نیز به وجود می آید.

درباره فیزیوتراپی ضایعه نخاعی

همان طور که گفته شد ضایعه نخاعی می تواند باعث بروز مشکلات عدیده ای در امور مختلف و عملکرد بدن شود. بیشتر مواقع افرادی که دچار ضایعه نخاعی می شوند در امور مهم و اساسی مثل راه رفتن، غذا خوردن و اساسا هر گونه حرکتی در ناحیه دست و پا دچار مشکل می شوند. از این رو درمان این مشکل بسیار حائز اهمیت و مهم است. متاسفانه باید اقرار کنیم که تا به امروز درمان قطعی و کاملی برای ضایعه نخاعی پیدا نشده است. اما افراد زیادی توانسته اند با مراجعه به پزشک فیزیوتراپیست و انجام تمرینات و شرکت در جلسات فیزیوتراپی به صورت منظم تا حد قابل توجهی مشکلات حاصل از ضایعه نخاعی را کنترل یا کمتر کنند.

فیزیوتراپی بخش بسیار مهمی را در فرایند توانبخشی به افراد آسیب دیده از جهت نخاع تشکیل می دهد. متاسفانه سلول های عصبی و بافت های عصبی به سختی قابل ترمیم و جایگزینی هستند و در صورت از بین رفتن یا تخریب ممکن است خسارات و مشکلات حل ناپذیری برای فرد به وجود آورند. فیزیوتراپی کمک می کند فرد آسیب دیده به مرور زمان با تکمیل جلسات درمانی و انجام تمرینات مختلف زیر نظر فیزیوتراپیست به زندگی عادی برگردد و اختلالاتی که در اموری مثل حرکت و... داشته کمتر شود. از آن جایی که تحرک برای افرادی که دچار ضایعه نخاعی شده اند سخت است امکان انجام جلسات فیزیوتراپی در منزل نیز برای راحتی آن ها وجود دارد.

نتیجه

فیزیوتراپی با هدف توانبخشی و کاهش عوارض مختلف و اختلالات حرکتی و عصبی برای بیماران انجام می شود. از جمله کارکرد های مهم فیزیوتراپی در مواقع بروز ضایعه نخاعی است. ضایعه نخاعی زمانی رخ می دهد که نخاع که طناب عصبی برای انتقال پیام از مغز به اندام ها است بر اثر شکستگی مهره ها، سوانح و حوادث رانندگی و... دچار مشکل شود. در این صورت فرد در اموری مانند حرکت دستان، راه رفتن، سیستم گوارشی، سیستم تنفسی و... دچار اختلال می شود. فیزیوتراپی با هدف توانبخشی و کمک به افراد آسیب دیده انجام می شود تا بتوانند با انجام تمرینات و زیر نظر فیزیوتراپیست با شرایط جدید خود وفق پیدا کنند و یا مشکلات حرکتی و حسی آن ها کاهش پیدا کند.