سکته مغزی یا ایسکمی مغزی چیست؟

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

سکته مغزی به طور عمومی به شرایطی اطلاق می شود که به هر دلیلی خون به سلولهای مغزی نرسد و این سلولها دچار مرگ شوند. سکته مغزی خود به دو دسته کلی تقسیم می شود. سکته مغزی ایسکمیک زمانی ایجاد میشود که علت نرسیدن خون به مغز، انسداد عروق خونی است. ممکن است شنیده باشید که لخته خونی منجر به سکته مغزی در یک فرد شده است. این حالت توصیف کننده سکته ایسکمی مغز است. حدود ۸۵ درصد سکته های مغزی ایسکمیک هستند. نوع دیگری از سکته مغزی نیز وجود دارد که علت نرسیدن خون به مغز، انسداد عروق نیست بلکه پارگی عروق است که منجر به نشت خون از رگ و نرسیدن خون کافی به مغز میشود. این حالت که کمتر از ایسکمی مغزی شایع است سکته مغزی خون ریزی دهنده یا هموراژیک نام دارد.

سکته مغزی ممکن است در اثر لخته خون در سرخرگ های تغذیه کننده مغز و یا مویرگهای کوچکتر درون مغز باشد. با توجه به اینکه مرکز فرماندهی بدن مغز است بنابراین انتظار داریم با مرگ سلولهای مغزی، روند صحیح پیام رسانی در بدن نیز مختل شود و عملکرد اندام های مختلف دچار ناهنجاری و اختلال شود. علاوه بر عملکرد اندام های بدن، سکته مغزی میتواند منجر به تغییر در تفکرات و نیز احساسات افراد شود.

شایع ترین علائم سکته مغزی

در صورتی که هر یک از علائم زیر در خود یا دیگران مشاهده کردید، فورا با اورژانس 115 تماس بگیرید:

بی حسی یا ضعف ناگهانی (= فلج) در عضلات صورت، دست ها و پاها از جمله در یک سمت بدن
گیجی ناگهانی، مشکل ناگهانی در تکلم، ایجاد اختلال ناگهانی در ادراک و فهم مطالب و شرایط پیرامون، بیان مبهم کلمات و جملات
ایجاد مشکل ناگهانی در بینایی که ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کند و بصورت دوبینی، تاری دید ناگهانی یا نابینایی کامل بروز میکند
ایجاد مشکل ناگهانی در راه رفتن، احساس سرگیجه، از دست دادن تعادل و هماهنگی بین اعضای بدن
درد شدید و ناگهای سر که دلیل مشخصی نمیتوان برای آن یافت و ممکن است همراه با حالت تهوع، سرگیجه و تغییر در میزان هوشیاری باشد

سکته مغزی یا ایسکمی مغزی

علائم سکته مغزی خفیف

نوعی از سکته نیز وجود دارد که سکته مغزی خفیف نام دارد. این نوع سکته مغزی به این علت سکته مغزی خفیف نام دارد که در طی آن خون رسانی به سلولهای مغز به صورت موقت (و نه دائمی) دچار اختلال میشود. سکته مغزی خفیف که حمله ایسکمیک موقت نیز نام دارد معمولا ظرف 24 ساعت رفع می شود. سکته مغزی خفیف بر خلاف ایسکمی مغزی منجر به ناتوانی دائمی نمیشود با این حال به دلیل اینکه علائم این دو بیماری مشابه است بنابراین در صورت وجود علائم فورا با اورژانس 115 تماس گرفته شود. اهمیت شناخت سکته مغزی خفیف این است که از میان هر سه فردی که سکته مغزی خفیف را تجربه میکنند یک نفر دچار ایسکمی مغزی نیز میشود. علائم سکته مغزی خفیف را میتوان به شرح زیر بیان کرد:

مشکل در تکلم یا همان آفازی
ضعف عضلات از جمله عضلات مرتبط با تکلم
ایجاد مشکل در وضعیت بینایی
سرگیجه و گیجی
مور مور شدن بدن
کاهش سطح هوشیاری و آگاهی نسبت به محیط و شرایط
بیهوشی
سردرد شدید
حس غیرطبیعی بویایی یا چشایی
احساس ضعف در عضلات یک سمت بدن و صورت

در صورت وجود هر کدام از علائم بالا، فورا با اورژانس 115 تماس گرفته شود.

آیا سکته مغزی خوب می شود؟

پاسخ کلی برای این سوال این است که بله، امکان بهبود سکته مغزی وجود دارد. درمان سکته مغزی در دو مرحله صورت میگیرد. ابتدا پزشک با تجویز داروهایی مسیر انتقال خون به مغز را باز میکند و در مرحله بعدی تمرینات و روشهای درمانی مختلفی را توصیه میکند که منجر به بهبود علائم ثانویه ناشی از سکته مغزی میشود. امروزه امکان اینکه بخش های آسیب دیده مغز ترمیم یابند وجود ندارد با این حال روشهای تجویز شده کمک میکنند تا فرد بتواند عملکرد مناسبی را از بخش های سالم مغز به دست آورد. به طور کلی مراحل درمان سکته مغزی به شرح زیر است:

مرحله اول درمان سکته مغزی:

هدف از این مرحله از درمان این است که جان فرد نجات یابد و از بدتر شدن شرایط جلوگیری شود.
برای سکته ایسکمیک لازم است تا مسیر بسته شده رگهای مغز باز شوند تا جریان خون به مغز برسد. این کار با دارو یا جراحی صورت می گیرد.
برای سکته خون ریزی دهنده معمولا لازم است تا جراحی صورت بگیرد تا رگ های خونی پاره شده ترمیم یابند.

مرحله دوم درمان سکته مغزی:

هدف از درمان در این مرحله این است که فرد بتواند بیشترین بازیابی فعالیت را پس از سکته به دست آورد. در سکته مغزی، بخشی از مغز کارکرد خود را از دست میدهد. بنابراین این مرحله از درمان بر این مسئله تمرکز دارد که فرد بتواند توانایی راه رفتن، حرف زدن و انجام کارهای روزانه بصورت مستقل را به دست آورد. در بسیاری از افراد امکان بازیابی بخش یا تمام عملکرد مغز ممکن است اما برای رسیدن به این هدف لازم است تا مدت زمان طولانی، برنامه سفت و سختی توسط بیماری پیگیری شود. روشهای درمانی در این مرحله منجر میشوند تا مغز تا حد امکان سلولهای جدیدی را جایگزین سلولهای عصبی آسیب دیده کند. این فرایند نوروپلاستیسیتی نام دارد و فرایند طبیعی بدن است که سلولهای قدیمی را با سلولهای جدید جایگزین میکند. پس از اتمام این مرحله معمولا افراد میتوانند فعالیت روزانه خود را به تنهایی انجام دهند.

سردرد، به ویژه سردردهای میگرنی می توانند بسیار آزار دهنده باشند و فرد مبتلا را ناتوان نمایند. متخصصان مغز و اعصاب برای درمان انواع سردرد، روشهای درمانی موثری را پیشنهاد می کنند که این روشها می توانند به بهبود سطح زندگی فرد کمک زیادی نمایند.