بافت های مختلفی در مچ پا وجود دارد که از آن جمله می توان استخوان، رباط و تاندون را نام برد. نوع آسیب دیدگی با توجه به بافت آسیب دیده تعریف می شود. پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا آسیبی است که به بافت های نرم مچ پا وارد می شود. رگ به رگ شدن اصطلاحی است که برای آسیب دیدگی رباط های (نوارهای بافتی متصل کننده استخوان ها به یکدیگر) داخل مفصل به کار برده می شود و منظور از رگ به رگ شدن آسیب دیدن عضلات و تاندون ها است.

رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا بر رباط ها، تاندون ها و عضلات مچ پا، کف پا و پایین پا اثر می گذارد و در درجات خفیف، متوسط یا شدید بروز می یابد. خوشبختانه تقریباً تمام پیچ خوردگی های مچ پا بدون جراحی قابل درمان هستند.

علل رگ به رگ شدن مچ پا

در حالی که بسیاری از علائم و درمان ها برای رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی یکسان هستند؛ اما در واقع دو اندام مختلف بدن را درگیر می کنند و معمولاً دارای دلایل مختلفی هستند.

• آسیب عضلانی اغلب در محلی رخ می دهد که عضله به تاندون متصل می شود و ممکن است یکی از عوارض جانبی و یا همراه با تاندونیت مچ پا (التهاب حاد یک یا چند تاندون در مچ پا) باشد.
• رگ به رگ شدن مچ پا که کمتر از پیچ خوردن مچ پا شایع است، اغلب به دلیل استفاده مفرط مزمن از مچ پا رخ می دهد.
• رگ به رگ شدن مچ پا همچنین می تواند به دلیل آسیب حاد، یک ضربه مستقیم، افتادن یا تکل بر روی پاها در طول ورزش های تماسی رخ دهد.
• پیچ خوردگی پا همچنین ممکن است در اثر کشیدگی بیش از حد مچ پا یا انقباض بیش از حد عضلات رخ دهد.

علائم رگ به رگ شدن مچ پا

• تورم
• حساسیت
• کبودی
• درد
• عدم تحمل وزن توسط مچ آسیب دیده
• تغییر رنگ پوست ناحیه آسیب دیده
• سفتی

عوامل خطر رگ به رگ شدن مچ پا

برخی از عوامل خطر رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا شامل موارد زیر می باشند:

1. انجام ناصحیح فعالیت های ورزشی
2. خستگی عضلات و رباط ها
3. گرم نکردن قبل از ورزش
4. اضافه وزن
5. جنسیت زن در ورزشکاران بیش از 30 سال
6. جنسیت مرد در ورزشکاران مرد جوان سن 15 تا 24 سال
7. کفش نامناسب
8. سابقه رگ به رگ شدن یا پیچ خوردگی پا

انواع رگ به رگ شدن مچ پا

رگ به رگ شدگی مچ پا به سه دسته تقسیم می شود که با توجه به شدت آسیب دیدگی رباط و پارگی آن به صورت زیر تعریف می گردد:

1. در گرید ۱ فقط بخش کوچکی از رباط دچار پارگی شده است.
2. در گرید ۲ بخش قابل توجهی از رباط دچار پارگی شده است.
3. در گرید ۳ رباط به طور کامل پاره شده است.

تشخیص پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا با طب فیزیکی

پزشک پیچ خوردگی مچ پا (رگ به رگ شدن) را با انجام معاینه دقیق پا و مچ پای شما تشخیص میدهد. این معاینه بالینی ممکن است دردناک باشد.

• لمس: پزشک به آرامی دور مچ پا را لمس میکند تا مشخص کند کدام رباط آسیب دیده است.
• وسعت حرکتی: پزشک ممکن است مچ پا را به جهت های مختلف حرکت دهد. با این حال یک مچ پای خشک و متورم معمولاً زیاد حرکت نمیکند.

عوارض رگ به رگ شدن مچ پا

بدون تشخیص درست، درمان و مراقبت، رگ به رگ شدگی مچ پا می تواند مانع از توانایی شما را برای راه رفتن و انجام فعالیت های معمول دیگر شود. مچ پای رگ به رگ شده ممکن است باعث شود راه رفتنتان ناهموار شود. این باعث می شود وزن بیشتری روی مچ پای سالم قرار بگیرد و خطر آسیب به قوزک پای سالم را افزایش می دهد.

درمان رگ به رگ شدن مچ پا

ماساژدرمانی

ماساژ درمانی روشی مؤثر برای درمان پیچ خوردن مچ پا است که درد را به طرق مختلف کاهش می دهد. حدوداً سه روز پس از آسیب دیدگی اطراف مچ پا، ساق پا و عضلات ساق پا ماساژ ملایمی داده می شود تا ورم کاهش یابد. با فروکش کردن درد، از تکنیک های عمقی تری برای شل کردن عضلات ساق پا و بهبود دامنه حرکتی استفاده می شود. در مرحله حاد، ماساژ سایشی فیبرهای متقاطع مستقیماً روی رباط انجام می شود تا از تشکیل بافت همبند جای زخم جلوگیری شود. توصیه می شود این نوع ماساژ عمقی 7 روز پس از آسیب دیدگی یا پس از کاهش یافتن درد شروع شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی مچ پای پیچ خورده و رگ به رگ شده با هدف تحریک فرایند التیام، آموزش شیوه صحیح گاه برداشتن، تعادل، تقویت، پایداری، افزایش توانایی حرکتی و قدرت تحمل وزن انجام می شود. در غیر این صورت احتمال ناپایدار شدن مچ پا و پیچ خورد مجدد مچ پا وجود دارد.

آتل و بریس

استفاده از آتل و بریس به طور قابل توجهی مشکل پیچ خوردگی مچ پا را خیلی سریع بهبود می بخشد. از آنجایی که استفاده از آتل موجب بهبود پیچ خوردگی پا می شود، علائم عارضه را کاهش می دهد و کمک می کند بیمار عملکرد طبیعی بدن خود را بازیابد و تأثیر به سزایی در درمان پیچ خوردگی های شدید مچ پا دارد.

شاک ویو تراپی

شاک ویو موجی صوتی است که انرژی پرتوانی را به نقاط دردناک مچ پا می رساند. این انرژی فرایندهای ترمیم و بازسازی استخوان ها، تاندون ها و دیگر بافت های نرم مچ پا را برمی انگیزد.

ورزش درمانی

ورزش یکی از روش های درمان پیچ خوردگی پا محسوب می شود. پس از پیچ خوردن مچ پا، زمانی که بیمار توانست وزن را به راحتی روی مچ پا تحمل کند و دامنه حرکتی کامل مفصل را بازیافت، نرمش های تقویتی انجام می شود. چند نوع نرمش تقویتی وجود دارد. آسان ترین آنها حرکات ایزومتریک است که بیمار با فشار دادن اشیاء ثابت با مچ پا انجام می دهد. پس از آن که بیمار در انجام تمرین های تقویتی مهارت یافت، تمرین های ایزوتونیک شروع می شود که در آن از دامنه حرکتی مچ پا در مقابل مقاومت استفاده می شود. نمونه هایی از این تمرین ها عبارت است از:

1. کش مقاومتی را دور یک وسیله ثابت ببندید و سر آن را دور جلوی پا ببندید.
2. کف پا را رو به پایین خم کنید و مچ پا را تا جایی که می توانید بکشید.
3. سپس در وضعیت ابتدایی قرار بگیرید و حرکت را 10 بار تکرار کنید.

یخ درمانی

یکی از روش های مؤثر برای کنترل درد و تورم استفاده از کمپرس یخ و بانداژ فشاری می باشد که باید حدود ۱۰ دقیقه پس از پیچ خوردگی مچ پا از آنها استفاده کرد. باید سعی کرد تا حد امکان پا را بالاتر از سطح قلب قرار داد؛ زیرا این کار به کنترل خونریزی و تورم کمک می کند. افزایش خونریزی داخلی و تورم باعث می شود که به بافت سالم مجاور نیز فشار وارد گردد که در چنین حالتی سطح گردش خون و اکسیژن رسانی به سلول های سالم مجاور کاهش پیدا می کند. این امر باعث می شود سطح آسیب دیدگی مچ پا افزایش یابد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که قرار دادن کمپرس یخ به مدت طولانی و استفاده از بانداژ فشاری بسیار سفت ممکن است نتایج معکوسی را به وجود بیاورد.

دارو درمانی

در صورتی که شما و دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اید نباید در سه روز اول پس از بروز آسیب دیدگی از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب یا کورتیکواستروئید استفاده کنید. التهاب یک بخش مهم از فرآیند اولیه ترمیم زخم و آسیب دیدگی می باشد و شما با محدود کردن این دوران باعث به تأخیر افتادن فرآیند بهبود خواهید شد. بهترین کار آن است که برای کاهش تورم و درد از کمپرس یخ استفاده کنید به شرط آن که باعث بروز واکنش التهابی در ناحیه مورد نظر نشود. شما می توانید به مدت سه روز هر دو ساعت یک بار کمپرس یخ را روی مچ پای خود قرار دهید.

لیزر درمانی

متخصص فیزیوتراپی در موارد شدید انجام لیزر درمانی را توصیه می کند. لیزر درمانی یک روش تخصصی از که برای درمان آسیب دیدگی در ورزشکاران مورد استفاده قرار می گیرد. لیزر درمانی در بهبود اختلالاتی که بر سیستم اسکلتی عضلانی تأثیر می گذارند نتایج بسیار خوبی را به وجود می آورد. از لیزر درمانی برای بهبود اختلالات عضلانی و مفاصل، تاندون و رباط استفاده می شود. در این روش پزشک الکترودها را روی ناحیه آسیب دیده قرار می دهد سپس انرژی فوتون را به ناحیه آسیب دیده ارسال می نماید. فوتون به ذرات انرژی نوری گفته می شود که توسط مولکول های ریز درون سلول جذب می شوند. این فرآیند باعث تحریک برخی واکنش های فیزیولوژیکی می شود که در تسریع روند بهبود تأثیر گذار هستند. به عبارت ساده تر انرژی نور به انرژی بیوشیمیایی تبدیل می شود که به ترمیم ساختار سلول و بهبود عملکرد آن کمک می کند.

پیشگیری از رگ به رگ شدن مچ پا

پیروی کردن از موارد زیر باعث می شود که ریسک رگ به رگ شدن مچ پا یا پیچ خوردگی مجدد آن کاهش پیدا کند:

• همیشه قبل از انجام دادن هرگونه فعالیت ورزشی به گرم کردن بدن خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که عضلات شما برای ورزش آماده شدند.
• همیشه از کفش مناسب استفاده کنید.
• به طور منظم به انجام دادن حرکات کششی، تقویتی، حرکات مخصوص انعطاف پذیری و تعادل بپردازید.
• در فواصل بین جلسات تمرین به بدن خود استراحت دهید تا به ترمیم خود بپردازد.
• به ارزیابی محل تمرین و ورزش خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که سطح مورد نظر کاملاً صاف و هموار می باشد.
• همیشه به انجام دادن تمریناتی بپردازید که برای شرکت در آنها کاملاً آمادگی دارید.
• در صورتی که سابقه پیچ خوردگی مچ پا در گذشته را دارید باید از بریس مخصوص مچ پا استفاده کنید.
• به هیچ عنوان به انجام دادن حرکاتی که باعث بروز درد می شوند نپردازید.
• قبل از ورزش، در حین ورزش و پس از آن آب بخورید.

---