به محل پیوند دو استخوان به یکدیگر مفصل گفته می شود که با یک بافت محافظ به نام غضروف پوشیده می شود.آرتروز که به صورت اختصار (OA) نیز نامیده می شود، شایع ترین بیماری مفصلی است. آرتروز باعث التهاب و همچنین از بین رفتن تدریجی غضروف میان مفاصل می شود که فرد درنتیجه آن درد و دشواری در حرکت را تجربه می کند. بیماری آرتروز این غضروف را از بین برده و استخوان ها هنگام حرکت به یکدیگر ساییده می شوند. OA اغلب در افراد مسن دیده می شود، اگرچه در افراد بزرگسال در هر سنی ممکن است رخ دهد.

در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی در فرد مبتلا وجود نداشته باشد، علائم این بیماری به تدریج ظاهر شده و از یک یا چند مفصل شروع می شوند. در واقع آرتروز زانو به عنوان یک بیماری پیش رونده به شمار می رود و ممکن است که گسترش پیدا کند و مشکلات بسیاری را برای فرد ایجاد کند و همچنین بر اثر گسترش بیماری درد ناشی از آرتروز زانو نیز تشدید می شود. برای اینکه این بیماری تشخیص داده شود مراحل مختلفی در نظر گرفته شده است که در ادامه ذکر می شود.

علت آرتروز زانو

اگرچه علت ناشناخته است، برخی از عوامل خطر احتمال آرتریت زانو را افزایش می دهند. عوامل خطر آرتروز به طور خاص عبارتند از:

• سن : قدرت بازسازی غضروف ها با افزایش سن، کاهش می یابد.
• وزن : افزایش وزن فشار زیادی را به مفاصل وارد می کند و این فشار بر روی زانو ها بیشتر است.
• وراثت : جهش های ژنتیکی می تواند احتمال بروز آرتروز زانو را بالا ببرد. همچنین تغییر شکل استخوان ها در اطراف مفصل زانو، مثل حالت پرانتزی و یا ضربدری زانو، می تواند باعث آرتروز زانو شود.
• جنسیت : زنان بیشتر از مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند.

آسیب های مکرر به زانو

ورزشکاران: احتمال آسیب به زانو در برخی از ورزش ها مانند فوتبال، تنیس و دویدن مسافت های طولانی بسیار بالاست و این ورزش ها می توانند در نهایت احتمال ابتلا به آرتروز زانو را بالا ببرند.
ابتلا به برخی بیماری ها مانند آرتریت روماتوئید، اختلالات متابولیکی و … .

علائم آرتروز زانو

• تورم
• بی ثباتی زانو
• پیشرفت کند درد
• درد ناگهانی زانو
• قرمزی پوست
• احساس گرما در مفصل زانو
• سفتی زانو در صبح ها و شروع حرکت بعد از مدت زمان طولانی
• کاهش قابلیت حرکت زانو هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پله ها
• شنیدن صدای تق تق همراه با درد از زانو هنگام حرکت درد که با افزایش حرکت، افزایش می یابد.

عوامل خطر آرتروز زانو

طیف گسترده ای از عوامل خطر که احتمال ابتلا به آرتریت زانو را افزایش دهد شامل موارد زیر باشد:

• در بزرگسالان بالای 50 سال شایع تر است.
• اضافه وزن
• جنسیت، زنان مسن تر بیشتر از مردان همسن، آرتروز زانو را تجربه می کنند.
• استرس بیش از حد
• مسائل ارثی، مانند ناهنجاری های استخوانی یا شلی مفاصل
• اختلالات خود ایمنی

مراحل آرتروز زانو

آرتروز پنج مرحله دارد، رایج ترین نوع آرتریت که زانوهای شما را درگیر می کند:

1. مرحله 0 (عادی) اگر فردی در مرحله 0 است، دارای زانوهای سالم است، فرد آرتروز زانو ندارد.
2. مرحله 1 (مینور) این مرحله بدین معنی است که بیمار به میزان اندکی ساییدگی مفصل زانو مبتلا است و دردی در ناحیه زانو احساس نخواهد کرد.
3. مرحله 2 (خفیف) مرحله خفیف زمانی است که ممکن است فرد احساس درد و سفتی زانو داشته باشد؛ اما هنوز غضروف کافی برای جلوگیری از تماس استخوان ها وجود دارد.
4. مرحله 3 (متوسط) اگر بیمار در مرحله متوسط می باشد، درد بیشتری احساس خواهد کرد، به ویژه هنگام دویدن، راه رفتن، چمباتمه زدن و خم شدن روی زانو. احتمالاً پس از استراحت طولانی مدت (مانند اول صبح) متوجه آن خواهد شد. بیمار در این مرحله درد زیادی متحمل می شود؛ زیرا غضروف ها از بین رفته و خار استخوانی زیادی وجود دارد.
5. مرحله 4 (شدید) آرتروز شدید به این معنی است که غضروف تقریباً به طور کامل از بین رفته است و زانوی بیمار سفت، دردناک و بی حرکت می باشد، که در این مرحله برای درمان آرتروز به جراحی نیاز است.

خطرات آرتروز زانو

یکی از عوارض مشخص این بیماری، تخریب شدن تدریجی، غضروف مفصلی است. البته بسیاری از مردم ممکن است مشکلات قابل توجهی را از آرتروز زانو خود تجربه نکند. با این حال، آرتروز شدید ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• درد های مزمن و طولانی
• کاهش دامنه حرکتی
• خواب ضعیف به دلیل درد
• کاهش توانایی ورزش کردن
• محدودیت در انجام وظایف روزانه
• خطر سقوط در افراد مسن بیشتر است.
• اضطراب و افسردگی
• نیاز به تعویض مفصل زانو

نحوه تشخیص آرتروز زانو

برای تشخیص آرتریت زانو ، متخصص شما اقدام به معاینه فیزیکی و بررسی عکس های تصویربرداری می نماید. یک معاینه فیزیکی اغلب شامل موارد زیر است:

1. سؤالاتی در مورد میزان درد، تورم و حساسیت.
2. تست حرکتی برای ارزیابی درد، دامنه حرکت و ثبات.
3. تست هایی برای بررسی وضعیت راه رفتن و مفاصل
4. تصویر اشعه ایکس محل استخوان ها را نشان می دهد و می تواند خارهای استخوانی رایج در آرتروز زانو را به خوبی آشکار کند یا شکاف بین استخوان ها را که نشانه ای از کاهش غضروف است را به خوبی قابل تشخیص نماید. اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI) اطلاعاتی در مورد سلامت بافت نرم مانند غضروف و رباط ها ارائه می دهد. در مورد آرتروز زانو، یک پزشک ممکن است آزمایش خون را برای تشخیص شرایطی مانند آرتریت روماتوئید انجام دهد.

درمان قطعی آرتروز زانو

درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد؛ اما می توان با روش های درمانی هم از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و هم اینکه درد های ناشی از این عارضه را به حداقل برسانید. درمان آرتروز با هدف کلی تخفیف علائم و بهبود شرایط مکانیکی انجام می شود. روش های اصلی درمان آرتروز زانو به شرح زیر هستند:

دارو

این روش درمان شامل مسکن های درد خوراکی به شکل قرص و نیز پمادهای تسکین دهنده درد موضعی باشد که بر روی پوست بیمار استفاده می شود. انتخاب های موجود در این رابطه به شرح زیر هستند:

• استامینوفن
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
• بازدارنده های COX-2 (سلکوکسیب)
• تزریق ژل

در این روش، یک مایع ژله مانند که اسید هیالورونیک نامیده می شود به مفصل زانو تزریق می گردد. اسید هیالورونیک یک ماده طبیعی است که در مایع سینوویال دور مفاصل یافت می شود. این ماده به عنوان یک روان کننده عمل می کند و باعث می شود که استخوان ها روی یکدیگر به آرامی حرکت کنند و به عنوان یک ضربه گیر برای بارهای وارد شونده بر مفصل عمل می کند. در افراد مبتلا به آرتروز زانو غلظت اسید هیالورونیک کمتر از حد نرمال است.

نظریه این است که اضافه کردن اسید هیالورونیک به مفصل مبتلا به آرتریت باعث تسهیل حرکت و کاهش درد می شود. این روش ساده است. اسید هیالورونیک مستقیماً به حفره دور مفصل زانو تزریق می شود. در طول این روش، در صورتی که التهاب در زانوی شما به وجود بیاید، پزشک قبل از تزریق اسید هیالورنیک مایع های اضافی را خارج می سازد. یک دوره درمان زانو درد معمولی شامل یک تزریق در هر هفته به مدت سه تا پنج هفته است. تزریقات روان کننده مفصل بیشتر برای افرادی که از آرتریت خفیف تا متوسط رنج می برند، کارایی دارد.

ازون تراپی

اوزون تراپی یکی از قوی ترین روش های موجود برای رفع زانو درد در بین همه درمان های شناخته شده امروزی است. استفاده از روش اوزون تراپی می تواند تاثیرات سودمندی بر بهبود آرتروز زانو داشته باشد. اوزون درمانی آرتروز زانو در حقیقت مولکول اکسیژن سه اتمی است. با توجه به اینکه این گاز آبی رنگ است، هر دو مایع ازون و گاز ازن به شدت آبی رنگ هستند. ازون تراپی مفصل زانو یک روش تزریق ساده است که می تواند آرتروز زانو را درسطح ملایم تا متوسط به طور قابل توجه درمان نماید.

تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP)

یکی از روش های دیگری که می تواند به درمان آرتروز زانو کمک کند تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت است. انجام این کار نیازمند تهیه یک نمونه از خون فرد و پردازش آن برای ایجاد مایعی است که سطح بالاتری از پلاکت ها در مقایسه با حالت عادی در آن وجود دارد. در ادامه پزشک این مایع را به ناحیه آسیب دیده تزریق می کند. پلاکت های خون حاوی مواد شیمیایی طبیعی هستند که می تواند به درمان و بهبود آسیب های وارد شده به بیمار کمک کند. بیش از یک دهه است که پزشکان از تزریق PRP برای درمان سایر مشکلات همچون آسیب های وارد شده به تاندون بهره می گیرند.

اولتراسوندتراپی

عوامل متعددی مانند آرتروز زانو ، التهاب تاندون، بورسیت ، از بین رفتن غضروف یا اختلالات بافت های همبند و آسیب دیدگی های زانو می توانند باعث ایجاد درد در زانو شوند. اولتراسوند تراپی یک روش درمانی فیزیکی است که توسط پزشک کمک به کاهش یا از بین بردن درد زانو به کار برده می شود. در این روش از امواج صوتی است برای ایجاد گرمای عمیق در بافت زانوی آسیب دیده و تحریک فرایند بهبودی استفاده می شود.

اولتراسوند تراپی همچنین می تواند برای دست یابی به فونوفورسیس مورد استفاده قرار می گیرد. این یک عمل غیرتهاجمی است که همراه با تجویز دارو برای بافت های زیرپوستی انجام می شود و برای بیمارانی که تمایلی به انجام درمان های تزریقی ندارند عالی است. با این روش نیروی انرژی التراسونیک داروها را از طریق پوست وارد بافت می کند. کورتیزون که برای کاهش تورم و التهاب به کار برده می شود یکی از موادی است که توسط این روش به بدن وارد می شود.

تزریق استروئید

تزریق استروئید می تواند به تسکین موقت درد و کاهش ورم زانو ایجاد شده کمک کند. کورتیکواستروئید یک شکل مصنوعی از کورتیزون می باشد که یکی از هورمون های طبیعی بدن می باشد. هنگامی که این ماده با دوز بالا به زانو تزریق می شود، می تواند تأثیر ضد التهاب قوی داشته و به سرعت درد بیمار را کاهش دهد. تزریق استروئید برای آرتروز زانو باید فقط به عنوان یک درمان کوتاه مدت مورد استفاده قرار گیرد؛ چراکه مدت زمان تأثیرگذاری این تزریق در بین افراد مختلف متفاوت است و تزریق های متوالی می تواند باعث وارد شدن آسیب به غضروف و بافت پیوندی شود.

فیزیوتراپی و ورزش

متخصص فیزیوتراپی می تواند به شما در ایجاد یک برنامه حرکات ورزشی و تمرین شخصی که نقش تقویت کننده برای عضلات اطراف مفصل داشته کمک کند و به این ترتیب دامنه حرکتی مفاصل را افزایش داده و درد ناشی از آرتروز را به طور مؤثر کاهش می دهد.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی می تواند یک برنامه کلی برای درمان آرتروز زانو باشد. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان می دهد فعالیت های انجام شده در ماساژ درمانی نقش بسیار مؤثر در درمان آرتروز زانو دارند.

کفش و کفی طبی

پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد از کفش یا کفی طبی برای کاهش درد در زمان نشستن یا راه رفتن استفاده کنید. این ابزارها می تواند باعث بی تحرک کردن عضله آسیب دیده شود و از مفصل در برابر فشار وارد شده بر آن حمایت کند.

ارتز طبی

ارتز طبی یک نوع خاص از کفی طبی کفش است که می تواند نحوه قرار گیری پا را تغییر داده و وزن را از روی ناحیه آسیب دیده در زانو به مفاصل دیگر هدایت کند. نتایج حاصل از بررسی محققان در این زمینه نشان می دهد استفاده از انواع خاص کفی طبی می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد عضلات کمک مؤثر کند.

بریس یا زانو بند طبی

بریس زانو را می توان برای درمان آرتروز داخلی (نوع خاص آرتروز که در داخل مفصل زانو ایجاد می شود) مورد استفاده قرار داد. این بریس ها با کاهش فشار به بخش داخلی زانو کار می کند. این بریس ها به طور سفارشی ساخته می شوند و به همین دلیل می توانند گران باشند. اگر به دنبال پیدا کردن راهی برای کاهش درد زانو و حفظ فعالیت فیزیکی خود تا حد ممکن هستید، می توانید از بریس زانوی OA به عنوان یک انتخاب درمانی برای خود استفاده کنید.
این نوع بریس معمولاً می تواند به عنوان یک جایگزین برای مفصل مورد استفاده قرار گیرد. این بریس نیروی وارد شده به پا را اصلاح کرده و به این ترتیب وضعیت عادی غضروف را حفظ کرده و فشار وارد شده به ناحیه آسیب دیده زانو را در قسمت های دیگر پخش می کند. استفاده از این نوع بریس می تواند باعث کاهش درد زانو، کاهش سطح پیشرفت مشکل در مفاصل زانو و حفظ سطح فعالیت فرد شود.

آب درمانی

آب درمانی به معنی استفاده از آب با اهداف درمانی می باشد. روش ها و درجه حرارت های متفاوتی را می توان برای اهداف مختلف استفاده کرد. آب درمانی شامل استفاده از بخار و یخ و نیز آب گرم، ولرم یا سرد است. اکثر اشخاص مبتلا به درد و خشکی مزمن عضلات آب درمانی زانو با آب گرم را ترجیح می دهند، هرچند آب سرد نیز می تواند در تسکین درد بسیار مؤثر باشد و در صورتی که بلافاصله بعد از ورزش مورد استفاده قرار بگیرد می تواند بطور قابل ملاحظه ای سبب کاهش درد پس از ورزش گردد. آب گرم می تواند درد و خشکی ناشی از آرتروز زانو و آسیب های زانو را تسکین دهد (در مراحل حاد آسیب از گرما استفاده نکنید، برای کاهش التهاب از سرما استفاده کنید). گرمای مرطوب در مقایسه با گرمای خشک سریع تر و عمیق تر به داخل بافت ها نفوذ می کند.

جراحی

معمولاً زمانی برای بیمار استفاده از عمل جراحی تجویز می شود که علت زانو درد شدید بوده و استفاده از سایر روش های درمان آرتروز زانو سودمندی و اثربخشی مناسب را به همراه نداشته باشند.

---