راش پوشک

دکتر مهدی قیصری [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drgheisari.ir
آدرس مطب : تلفن مطب : 55419005 - 021

راش پوشک (Diaper Rash)به هر گونه التهاب پوستی (صرف نظر از علت آن) گفته می شود که در ناحیه ی پوشیده شده توسط پوشک بوجود می آید. و درست است که عموما" در شیرخوران و نوپایان دیده می شود ولی می تواند در هر فردی که پوشک بپوشد (بعنوان مثال یک فرد بالغ دچار بی اختیاری ادراری) بوجود آید.

این راش به هیچ وجه نشانه غفلت والدین و یا مراقبت ناکافی نیست. این راش شایع ممکن است در هر زمانی حتی هفته های اول تولد بوجود آید ولی معمولا" در سن 9 تا 12 ماهگی دیده می شود. مطالعات نشان داده است که 7- 35 % کودکان زمانی در این سن به این راش مبتلا می شوند.

هر چند که راش پوشک علل مختلفی دارد ولی حساسیت تماسی تحریکی شایعترین علت آن است. این علت باعث راشی در پوست قسمتهای برجسته ناحیه پوشک می شود که از قرمزی خفیف تا ساییدگی (پوست رفتگی) متغیر است. نکته مهمی که این راش تحریکی را از علل دیگر متمایز می کند این است که ندرتا" داخل چین های پوستی و نواحی را که تماس کمتری با ادرار/ مدفوع دارند درگیر می کند.

عفونتهای پوستی دومین علت شایع راش پوشک می باشند و باکتریها (استافیلوکوک و اسرپتوکوک) و قارچها (کاندیدا) علل شایع عفونت این ناحیه اند. معمولا" این عوامل عفونی که به طور طبیعی در سطح پوست یافت می شوند، زمانی ایجاد عفونت می کنند که سلامت پوستی از بین رفته و مکانیسمهای دفاعی طبیعی پوست در ناحیه پوشک مختل شده اند.

عفونتی که توسط باکتریها (استافیلوکوک و استرپتوکوک) ایجاد می شود زردزخم نامیده می شود. توصیف زردزخم شامل تاولهای کوچک چند میلیمتری نازکی است که شفاف یا چرکی بوده و به سرعت پاره می شوند و از خود اثراتی از ساییدگیهای متعدد در زمینه ای از التهاب پوستی بجا می گذارند.

در مقابل مشخصه عفونت قارچی (کاندیدایی) ناحیه پوشک وجود نواحی از پوست است که ملتهب و به رنگ قرمز گوشتی می باشند و در اطراف حاشیه آنها ضایعات چند میلیمتری به صورت اقماری وجود دارند و برخلاف حساسیت تحریکی، کاندیدا بیشتر فقط در عمق چین ها و اطراف مقعد وجود دارد.

واکنشهای آلرژیک علت کمتر شایعی برای راش پوشک می باشند. آلرژن هایی که معمولا" مقصر دانسته می شوند عطرها و اجزای دیگر پوشکها و دستمال های پاک کننده هستند.این نواحی اغلب قرمزی با حاشیه مشخص و ترشح وساییدگی درسطح آن دارند. اگر شک به واکنش آلرژیک وجود دارد می توان از تستهای پوستی جهت تعیین علت استفاده کرد هر چند ندرتا" به این تستها نیاز است.

در موارد خیلی نادر علت راش پوشک عفونت های غیرمعمول، کمبودهای مواد غذایی، نقص ایمنی و بدخیمی است که عموما" طول کشیده و مقاوم به درمان و مراقبتهاست. متاسفانه گهگاه شاهد راش پوشک به علت غفلت و بی توجهی و یا حتی کودک آزاری می باشیم.

بهترین پیشگیری و درمان برای راش پوشک اجتناب از عوامل تحریک کننده (ادرار و مدفوع) با تعویض مکرر پوشک است. همچنین اجتناب از مواد آلرژن و عفونت های ثانویه لازم است.

شستشوی ساده با آب ولرم و پارچه های لطیف برای پوست آسیب دیده از دستمال های پاک کننده یکبار مصرف کمتر تحریک کننده است. استفاده مکرر از یکی از پمادهای پای بچه که حاوی وازلین یا زینک اکساید هستند سد مناسبی در برابر تحریک کننده های پوستی فراهم آورده و تحت سایش قرار گرفتن پوست تحریک شده را کاهش می دهند.

اگر راش پوشک بواسطه مالش لازم برای تمیز کردن ناحیه بیشتر تحریک می شود آنوقت استفاده از پماد یا کرمی که چسبنده نباشد (مانند وازلین) بعنوان سد میتواند بسیار کمک کننده باشد. اگر مدفوع به پای بچه می چسبد، با استفاده از مالیدن روغن به ناحیه راحتتر برداشته می شود. ما فایده ای در مصرف پودرهای پای بچه که حاوی پودر تالک یا نشاسته هستند نمی بینیم علاوه بر اینکه استنشاق این پودرها مضر است. باز گذاشتن پوشک جهت هوا خوردن پای تحریک شده بچه نیز در بهبود راش پوشک بسیار مفید است. بسیاری از بچه ها تنها با دو بار در روز نشستن در آب ولرم حمام به مدت 15 تا 20 دقیقه بهبود می یابند.

اگر این مراقبت ها طی دو تا سه روز باعث بهبودی نشوند باید به فکر یک عفونت ثانویه (باکتریال یا قارچی) بود و به پزشک مراجعه کرد. مواد ژله ای جاذب رطوبت که امروزه در پوشکهای یکبار مصرف وجود دارند با خشک نگه داشتن پوست ناحیه پوشک به سلامتی این ناحیه کمک می کنند. هر چند اگر واکنش آلرژیک به این پوشکها رخ دهد تهیه پوشک با مارک دیگر یا استفاده از پوشک پارچه ای راه گشا خواهد بود. از استفاده سر خود از پمادهای کورتونی قوی یا استفاده طولانی مدت از انواع ضعیفتر باید اجتناب کرده و به تجویز پزشک استفاده گردد.