بررسیهای انجام شده نشان داده است بیش از 800 ماده شیمیایی در لوازم آرایش و عطرهای صنعتی وجود دارد و استفاده مدام از این مواد باعث میشود به مرور ترکیبهای مضرشان جذب بدن شود و این امر میتواند در درازمدت عارضههای متعددی ایجاد كند. مهمترین عارضه استفاده طولانیمدت از این ترکیبهای سمی ابتلا به برخی از انواع سرطان است. علاوه بر سرطان، احتمال ابتلا به پیری زودرس پوست و آکنه و حتی برخی از بیماریهای عفونتی مانند ایدز و هپاتیت وجود دارد.
از میان ترکیبهای مضر موجود در لوازم آرایش، پارابینها یکی از رایجترینها هستند که در 23 درصد محصولات استفاده میشوند. بعد از این ترکیبها، سیکلوپنتاسیلوکسان در 15 درصد و در نهایت تریکلوسان در 1.3 درصد محصولات موجود است. گاهی این ترکیبها همگی در یک محصول جمع هستند و این موضوع احتمال تاثیر منفی این مواد روی سلامت را بالا میبرد. غیر از این 4 مورد، ترکیبهای دیگری هم وجود دارد که عوارض مربوط به خود را دارند. مثلا بنزوفنولها که در لاک ناخن، دئودورانتها، ژلهای شستشو و صابونها موجود است، بوتیل پارابن كه در شامپوها، کرم ضدآفتاب، شامپو مخصوص شورهسر، رژ لب و در نهایت متیل پارابن و اتیل پارابن که در کرمهای بدن و صورت به وفور یافت میشوند، سرطانزا هستند.
از آکنه و پیری پوست تا ایدز و جنون گاوی
غیر از ابتلا به برخی انواع سرطانها، استفاده از برخی مواد آرایشی، بهخصوص در كسانی كه از سن پایین مصرف این مواد را شروع میكنند، میتواند باعث پیری زودرس پوست شود. این مواد تغییراتی در پوست ایجاد میكنند كه عامل چروكیدگی پوست (به خصوص در ناحیه پیشانی، خط خنده و اطراف چشم) است. در ضمن این مواد، منافذ پوست را میپوشاند و مانع از اکسیژنرسانی کافی میشود. حساسیت، تورم، تاول، سوزش، خارش، سوزنسوزن شدن، كهیر، لك و آكنه نیز از عوارض عمومی مواد آرایشی بهخصوص مواد تقلبی و غیراستاندارد است. برخی مواد آرایشی حاوی كلاژن یا ژلاتین هستند كه برای قوام پوست و بهتر كردن ظاهر پوست مفید است. این محصولات با این شعار گرانتر فروخته میشوند اما مشکل اینجاست که كلاژن مصرفی در این محصولات دامی است و احتمال سرایت برخی بیماریهای مرتبط مثل جنون گاوی بهخصوص در انواع تقلبی وجود دارد. برخی از مواد آرایشی تقلبی حاوی آفلاتوكسین هستند كه سرطانزاست و صدمههای كبدی شدیدی وارد میكند و بهراحتی از طریق سطح پوست جذب میشود. برخی محصولات آرایشی نیز حاوی بقایای جفت هستند كه باعث بروز نگرانیهایی در مورد انتقال بیماریهایی مثل ایدز یا هپاتیت میشود. در خانمهای بارداری كه جنین پسر دارند، مصرف برخی تركیبهای آرایشی میتواند باعث عقیمی فرزند در آینده شود.
زیان کدام مواد آرایشی بیشتر است ؟
مصرف برخی لوازم آرایشی بسیار شایع است؛ مثلا رژلب طرفداران زیادی دارد. رژ لبها، حتی آنهایی که تولیدشده برندهای معتبر هستند، معمولا سرب دارند و آلودگی به سرب در درازمدت باعث اختلالهای رفتاری، افزایش پرخاشگری و كاهش بهره هوشی میشود. خستگی زودرس و كمخونیهای مزمن نیز با این موضوع در ارتباط است و در خانمهای باردار بر سلامت جنین اثر میگذارد. محصولات سفیدكننده پوست، مخصوصا در انواع تقلبی، حاوی كولوبتازون هستند كه یک كورتون قوی است و غیر از عوارض موضعی مثل برجسته شدن عروق و تورم پوست، عامل كمكاری غده فوقكلیه، چاقی و پوكی استخوان هم هست. ریملها از دیگر لوازم آرایشی پرمصرفاند كه عارضه اصلی آنها ریزش مژه است. پایه ریمل آب و روغن است و محیط مناسبی برای رشد میكروبها، انگل و آمیبهاست و میتواند باعث عفونتهای چشمی، التهاب، قرمزی و آسیب به پلك شود.
خمیردندانها، شامپوها و ژلها نیز حاوی اترسولفات هستند كه ترکیبی حساسیتزاست و بهبود زخم را به تاخیر میاندازد و باعث بروز آب مروارید میشود. لاك ناخن نیز فتالات دارد كه سمی است و روی كبد، كلیه و ریه اثر منفی میگذارد و استفاده از آن برای كودكان اصلا توصیه نمیشود.
تاثیر منفی آرایش بر غدد بدن
40 درصد محصولات آرایشی موجود در بازار حاوی ترکیبهایی هستند که در کارکرد غدد درونریز اختلال ایجاد میکنند. این تركیبها نظم تولید و ترشح هورمونها را در بدن به هم میریزند و میزان کمی از آنها تاثیرات قابلتوجهی در رشد موجودات زنده، بهخصوص در دوران جنینی دارند. این ترکیبها همچنین روی قدرت باروری اثر میگذارند و عامل ابتلا به سرطانهایی است که اصطلاحا به آنها وابسته به هورمون میگویند؛ مثل سرطان پستان و پروستات. بر اساس آزمایشهای انجام شده روی بیش از 1500 محصول آرایشیبهداشتی، لاک ناخن با داشتن بیش از 74 درصد ترکیب مختلکننده کارکرد غدد درونریز در صدر جدول قرار دارد. بعد از آن کرمپودر با 71 درصد و محصولات آرایشی چشم با 51 درصد، پاککنندههای آرایشی با 43 درصد، رژ لب با 40 درصد، کرمهای صورت با 38 درصد، دئودورانتها با 36 درصد، خمیردندان با 30 درصد و شامپوها با 24 درصد هستند.
توصیه های هفتگانه
1.بهترین توصیه این است كه از محصولات آرایشی در حد بسیار كم استفاده كنید. شاید در طول روز مصرف ضدآفتاب كفایت كند. بهتر است روزانه آرایش نكنید و فقط در مهمانیها آرایش كنید.
2.هنگام خرید به تبلیغات توجه نكنید. محصولات استاندارد بخرید و تا جای ممكن از محصولات آرایشی معطر و رنگی استفاده نكنید.
3.به تاریخ انقضا و كشور سازنده محصول توجه كنید. قبل از استفاده، ظاهر كرم یا محصول آرایشی را بررسی كنید. نباید آب و روغن از هم جدا شده باشد یا بوی نامطبوعی بدهد. لوازم آرایشی را تمیز نگهدارید و در محصولات آرایشی را محكم ببندند تا از آلودگی باكتریایی پیشگیری شود.
4.در اسرعوقت صورتتان را به طور كامل بشویید تا مواد آرایشی روی صورت باقی نماند. به جای عادت دادن پوست به مواد آرایشی پوستتان را با تغذیه سالم، خواب كافی، مدیریت استرس و دوری از آلودگی سالم نگهدارید.
5.گرچه محصولات آرایشی گیاهی بهترند اما نگهدارنده دارند و نباید خیلی به آنها تكیه كرد.
6.در دوران بارداری از مواد آرایشی استفاده نکنید. برای کودکان تنها از مواد بهداشتی مخصوص آنها استفاده کنید.
7.هرگز از چند محصول آرایشی همزمان استفاده نکنید. مثلا کرم بدن و صورت را یک روز نزنید. افزایش ناگهانی میزان ترکیبهای سمی واقعا خطرناک است.
مصاحبه هفته نامه سلامت با دکتر نیلفروش زاده
